Δυο μεγαλόνησοι καταμεσής του πελάγους
Και οι δυο Μεγαλόνησοι αναδύθηκαν καταμεσής της Μεσογείου. Να τις δροσερεύουν οι άνεμοι και γλυκά να τις αγκαλιάζουν τα κύματα!
Τέτοιοι ήταν η ομορφιά τους, που έπρεπε να ξεχωρίζουν! Έτσι τις διάλεξαν για να γεννηθούν Θεοί από τα σπλάχνα τους.
Κοινό χαρακτηριστικό τους, οι χαμογελαστοί τους κάτοικοι αλλά και τα καυτά τους καλοκαίρια.
Όσο για την ιστορική τους διαδρομή, τα περισσότερα χρόνια και οι δυο τους βρίσκονταν στα χέρια καταχτητών. Οι καταχτητές και για τις δυο τους ήταν σχεδόν πάντα οι ίδιοι! Πρώτα καταχτούσαν τη μία και μετά καταχτούσαν και την δεύτερη.
Ήταν αξιοζήλευτη η θέση τους και όλοι που ένοιωθαν δυνατοί, τις ήθελαν στην επικράτειά τους.
Τόσο οι Κρήτες όσο και οι Κυπραίοι στην λαλιά τους έχουν πολλές ομοιότητες. Και οι δυο τους μιλούν τραγουδιστά και με ομοιάζουσες λέξεις.
Ακόμη και στη φτώχεια ήταν σαν δίδυμες αδερφές.
Το ελαιόλαδο και το κρασί ήταν πάντα, από την εποχή των Μινωιτών, τα πλουτοπαραγωγικά τους προϊόντα.
Είχαν όμως ακόμη και ένα δέντρο πολύ αγαπητό τους, γιατί τους απάλυνε από τη φτώχια τους. Τις χαρουπιές!
Ήταν το πιο λαϊκό και συγχρόνως πολύ αγαπητό τους φυσικό προϊόν, με μικρή εμπορική αξία, που εστήριζε όμως οικονομικά τους φτωχούς κατοίκους των, που δεν ήταν και λίγοι!
Οι χαρουπιές είχαν μια ιδιαίτερη αξία στο ψυχισμό των φτωχών τους κατοίκων.
Με αυτές τις αλησμόνητες σκληρές οικονομικές συνθήκες, μεγάλωσαν γενιές και γενιές Κρητών και Κυπραίων.
Ωστόσο παρόλο που ήταν γείτονες, παρόλο που είχαν τα ίδια ανθρωπολογικά χαρακτηριστικά, ακόμα και το μελαχρινό στην εμφάνισή τους, δεν είχαν και τόσο στενές σχέσεις τουλάχιστον τις ιστορικές περιόδους.
Ούτε και μεικτοί γάμοι υπήρχαν μεταξύ των κατοίκων τους.
Αλλά και πώς να υπάρχουν αφού για τους ιστορικούς αιώνες ήταν και οι δυο Μεγαλόνησοι υποταγμένες στους καταχτητές.
Καταχτητές και εθνικοαπελευθερωτικοί αγώνες
Οι πρώτοι που τις κατέκτησαν ήταν οι Ρωμαίοι. Ακολούθησαν οι Βυζαντινοί, και εν συνεχεία οι κατά καιρούς Κουρσάροι της Μεσογείου, οι Άραβες Σαρακηνοί, οι Γενουάτες, οι Ενετοί, και τελευταίοι και για τα περισσότερα χρόνια οι Οθωμανοί.
Στο τέλος της Οθωμανικής περιόδου, διαφοροποιούνται και τα ιστορικά δεδομένα για τη κάθε μια τους, τη Κρήτη και την Κύπρο.
Στην Κρήτη ολόκληρο τον 18ο αιώνα διεξάγεται ένας Υπερηρωικός Εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας που διήρκεσε 120 τουλάχιστον χρόνια και στέφεται με επιτυχία με την απελευθέρωση της Μεγαλονήσου.
Ακολουθεί στα πλαίσια της συνθήκης της Λωζάνης η ανταλλαγή των πληθυσμών όπου Έλληνες από τη Μ. Ασία εγκαθίστανται και στην Κρήτη και συγχρόνως οι Οθωμανοί της Κρήτης εγκαθίστανται στην Μ. Ασία.
Στην Κύπρο την αντίστοιχη περίοδο υπήρξαν και εκεί εξεγέρσεις κατά των Οθωμανών και το 1821 αλλά και το 1833 οι οποίες αντιμετωπίστηκαν από τον Αυτοκρατορικό στρατό.
Στη συνέχεια όμως ακολουθήθηκαν άλλα γεωστρατηγικά σχέδια με κύριους συντελεστές τους Άγγλους.
Αφορμή δόθηκε από τον Ρωσσοτουρκικό πόλεμο του 1878 και την ήττα της Τουρκίας.
Το συνέδριο του Βερολίνου που ακολούθησε, υποχρέωσε την Τουρκία για μεν την Κρήτη να παραχωρήσει ελευθερίες προς τους Κρήτες με τη σύμβαση της Χαλέπας, για δε την Κύπρο προχώρησε στην παραχώρησή της στους Άγγλους, οι οποίοι συμπεριφέρθηκαν ως νέοι καταχτητές.
Έτσι στην Κύπρο δεν υπήρξε ανταλλαγή πληθυσμών, γιατί αυτό υπαγόρευαν τότε τα Βρετανικά συμφέροντα.
Σίγουρα η ανταλλαγή πληθυσμών θα ήταν πολύ δυσκολότερη λόγω του ότι ο Μουσουλμανικός πληθυσμός της Κύπρου ήταν και πολύ μεγαλύτερος σε ποσοστό από τον αντίστοιχο της Κρήτης, αλλά και γιατί οι δεσμοί των Μουσουλμάνων με το νησί της Κύπρου ήταν πολύ περισσότερο ριζωμένοι.
Αυτό όμως αποτελεί θέμα έρευνας των ιστορικών.
Ας σκεφτούμε ότι από τα Βυζαντινά χρόνια το 700 μ.Χ. περίπου, ο Αυτοκράτορας Ιουστινιανός ο Β’, είχε συμφωνήσει με τον Άραβα χαλίφη Άμντ Αλ Μελίκ συγκυριαρχία στο νησί που διήρκεσε τουλάχιστον 300 χρόνια.
Ωστόσο προσπάθεια και πρόταση για την Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα, στα πρότυπα της Κρήτης έγινε και το 1912 και το 1915 και παρ’ όλο που οι τότε Πρωθυπουργοί Ε. Βενιζέλος το ’12 και Α. Ζαΐμης το ’15 συμφώνησαν, δεν καρποφόρησε λόγω της άρνησης του βασιλιά Κωνσταντίνου, ο οποίος ήταν υπό την καθοδήγηση των Γερμανών.
Οι Κύπριοι λοιπόν θα συνεχίσουν τους αγώνες απελευθέρωσης από τους Άγγλους για να το καταφέρουν τελικά στα τέλη της 10ετίας του 1950.
Οι δεσμοί
Από τα Ομηρικά χρόνια διαπιστώνονται επαφές της Κύπρου με την Κρήτη, από αρχαιολογικά ευρήματα που βρέθηκαν και τεκμηριώνουν την επικοινωνία των δύο λαών. Σήμερα πια, υπάρχουν στενότερες σχέσεις των δύο Μεγαλονήσων που κυρίως εδραιώθηκαν μετά το ’74 και την Τουρκική κατοχή στην Κύπρο. Αρκετές χιλιάδες Κύπριοι βρέθηκαν ως πρόσφυγες στο νησί μας, που τους υποδέχτηκε με περίσσια αγάπη και συμπόνια, και από τότε δομήθηκε μια στενότερη σχέση των δύο λαών, με πλειάδα από μεικτούς γάμους και πολύ στενές κοινωνικές σχέσεις.
Τις τελευταίες δεκαετίες παρατηρούνται ακόμη στενότερες επαφές με αφορμή τις Πανεπιστημιακές σπουδές είτε Κυπρίων φοιτητών στο Πανεπιστήμιο και το Πολυτεχνείο Κρήτης όσο και Κρητών φοιτητών στα Πανεπιστήμια της Κύπρου.
Οι σημερινές Γεωστρατηγικές και Ενεργειακές συνθήκες της Ανατολικής Μεσογείου, με τα τεράστια αποθέματα φυσικού αερίου που έχουν διαπιστωθεί στη θαλάσσια περιοχή της Κύπρου, αλλά και αυτά για τα οποία υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις στη Νότια Κρήτη, θα ενισχύσουν ακόμη περισσότερο τη συνεργασία και τις σχέσεις μεταξύ των Κυπρίων και Κρητών.
* Ο Γιώργος Ουρανός είναι γεωλόγος
ouranosgeo@gmail.com
