Όσα χρόνια κι αν πέρασαν δεν πρέπει να ξεχνούμε πως το πρόσωπο του ναζισμού-φασισμού είναι πάντοτε ίδιο και απαράλλακτο: αποτρόπαιο, φρικιαστικό. Ας θυμηθούμε το πιο πρόσφατο: τη δολοφονία του Φύσσα, ενός τραγουδοποιού νέου που είχε ένα αμάρτημα, δεν προσκυνούσε δηλαδή τη χιτλερική παρέα των Ελλήνων νεοναζί της Χρυσής Αυγής. Και αυτοί τον έσφαξαν σαν να ήταν πρόβατο επί σφαγήν.
Λίγο παλιότερα αν ανατρέξουμε θα θυμηθούμε τα τόσα εγκλήματα των απριλιανών δικτατόρων (Παπαδόπουλος, Πατακός, Μακαρέζος και σία) σε βάρος του ελληνικού λαού, με αποκορύφωμα το τουρκοπάτημα της βόρειας Κύπρου.
Ακόμη παλιότερα αν πάμε θα συναντήσομε την άλλη δικτατορία (του Μεταξά), που κατάληξη είχε την υποδούλωση της Ελλάδας του ναζισμού, φασισμού και σια τους οδηγούς (Γερμανία-Ιταλία-Βουλγαρία) επί τέσσερα χρόνια, που στη διάρκεια τους κάηκαν 1770 οικισμοί και έχασαν τη ζωή τους περίπου 150.000 άτομα Έλληνες όλων των ηλικιών σε βομβαρδισμούς, σε μάχες, σε εκτελέσεις, από εγκλεισμούς σε στρατόπεδα και φυλακές από την πείνα και την ανέχεια.
Σε αυτούς τους τρομακτικούς αριθμούς δεν περιλαμβάνονται οι καταστροφές και τα θύματα του εμφύλιου πολέμου, αν και η γενεσιουργός αιτία ανάγεται στις μεθοδεύσεις του ναζισμού σε συνάρτηση με πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα ντόπιων και ξένων δυνάμεων.
Πολύ καλά κάνει ο λαός και θυμάται αυτές τις θηριωδίες με τις τοπικές εκδηλώσεις που γίνονται επετειακά. Έτσι έρχονται στη μνήμη-γνώση των νεότερων γενεών οι 190 μάρτυρες του Ρεθύμνου (1941), οι 62 μάρτυρες του Ηρακλείου (1941), η εξαφάνιση της Καντάνου (1941), τα χωριά της Βιάννου (1948), το Καμμένο της Άρτας (1943), τα Καλάβρυτα (1943), τα 8 χωριά του Κέδρους (1944), οι 56 οικισμοί (1944) με 998 νεκρούς μόνο στην Κρήτη. Αρκούμαι σε μερικά μόνο μέρη με πολλά θύματα.
Αυτές οι υπομνήσεις είναι καλές για την αγωγή των πολιτών και τη συντήρηση της ιστορικής μνήμης. Δεν πρέπει όμως να λησμονούμε ποτέ ότι αυτά είναι διαχρονικά τα έργα και οι ημέρες του ναζισμού-φασισμού. Και ότι στην έλλειψη ιστορικής μνήμης στηριζόμενες οι αποτρόπαιες αυτές δυνάμεις ορθώνουν ξανά απειλητικό το ανάστημα τους για να αιματοκυλήσουν πάλι την ανθρωπότητα.
Τα νεοναζιστικά κόμματα στην Ευρώπη σηκώνουν πάλι κεφάλι, με πρόσχημα των ανέχεια, την ανεργία και ιδίως τα κύματα των προσφύγων. Ομνύουν στο όνομα του Χίτλερ και στη χώρα μας τους έβαλαν οι Έλληνες στη βουλή, όπου αποθρασύνθηκαν και καμαρώνομε τα έργα τους.
Μνήμη ιστορική οφείλει να έχει καθένας πολίτης σε όλες τις μέρες του χρόνου, ιδίως όμως και όταν βρίσκεται μπροστά στην κάλπη. Να θυμάται ότι δεν έχει το ηθικό δικαίωμα να μαυρίζει τη μνήμη όσων θυσιάστηκαν για να ζούμε εμείς ελεύθεροι.
Η δημοκρατία που έχομε έχει πολλά μειονεκτήματα. Το κυριότερο ότι είναι ανεκτική, ακόμη και στους υπονομευτές της. Το μεγαλείο όμως της δημοκρατίας είναι ότι δίδει τη δυνατότητα στους πολίτες να την αλλάξουν-βελτιώσουν ψηφίζοντας ελεύθερα με μνήμη και ορθή κρίση. Αυτό είναι και η ουσιώδης διαφοροποίηση της από τον ναζισμό-φασισμό, που βασίζονται στις ιδέες ενός ατόμου (π.χ. Χίτλερ, Μουσολίνι, Παπαδόπουλος). Ιστορικά αποδεικνύεται ότι μόνο με αίμα-πόνο-πόλεμο-εξαθλίωση των ανθρώπων επιβιώνουν τα ναζιστικά-φασιστικά καθεστώτα, σε όποια χώρα και αν επικρατήσουν.
Σημ. Ήμουν παιδί 4 ετών όταν τα ναζιστικά στρατεύματα περικύκλωσαν αιφνιδιαστικά το χωριό μου (22-8-44) και ταυτόχρονα τα άλλα 7 χωριά του Κέδρους. Οι μνήμες από τα ελάχιστα που είδα σημάδεψαν τη ζωή μου και τα θυμούμαι ως φρικιαστικό όνειρο.
Αναλογίζομαι τα παιδιά και όσους επέζησαν στους 1770 μεγάλους και μικρούς οικισμούς που πυρπόλησαν οι Γερμανοί, Ιταλοί, Βούλγαροι και τις μυριάδες των ανθρώπων στην κατακτημένη από τους ναζί Ευρώπη: ορφάνια, πένθος, ξεσπιτωμός, προσφυγιά, φτώχεια, ανείπωτη ταλαιπωρία επειδή ο Χίτλερ θέλησε να κάμει ιδιοκτησία του τις χώρες της Ευρώπης, αυτές όμως δεν υπάκουσαν.
* Ο Θεόδωρος Πελαντάκης είναι φιλόλογος
