Στη δύση της δεκαετίας του 50 αρχίζει να δραστηριοποιείται η Περιηγητική Λέσχη με πρωτεργάτες τον Κώστα Μανουρά, την Όλγα Δασκαλάκη, τον Κώστα Καννά και άλλους φιλοπρόοδους Ρεθεμνιώτες.
Η πόλη έχει αρχίσει να δέχεται τις συνέπειες μιας δύσκολης εποχής, ενώ πονούν ακόμα οι πληγές που άφησε ο πόλεμος.
Η ανέχεια υποχρεώνει αμέτρητους νέους να αναζητήσουν καλύτερη τύχη στις μεγαλουπόλεις.
Η τοπική αγορά γνωρίζει κίνηση μόλις αρχίσει να πουλιέται το λάδι. Μέχρι τότε το τεφτέρι γεμίζει σελίδες με βερεσέδια.
Μέσα στη μαυρίλα αυτή η ομάδα της Περιηγητικής Λέσχης προσπαθεί να δώσει περιθώριο στο χαμόγελο ν’ ανθίσει. Αυτοί οι άνθρωποι κόντρα στη μιζέρια των καιρών επιμένουν να πιστεύουν ότι το Ρέθυμνο αξίζει κάθε ευκαιρία να ορθοποδήσει.
Για να τονώσουν το κουράγιο κάνουν αρχή ξεπερνώντας τα καθιερωμένα πλαίσια διασκέδασης. Οι απόκριες γιορτάζονταν βέβαια σε οικογενειακά πλαίσια, αλλά θα ήταν καιρός να γίνουν εφαλτήριο για μια ευρύτερη γιορτή που θα έκανε και το Ρέθυμνο πόλο έλξης τουριστών.
Η κεφάτη παρέα δεν πτοείται ούτε από τις επικρίσεις για… «αβδηριτισμό» όσων εννοούν να απαξιώνουν όσα δεν ξεκίνησαν από τους ίδιους. Η πίστη στις αξίες του τόπου τους γιγαντώνει τη φλόγα για δημιουργία. Μπορεί το Ρέθυμνο να μην ήταν Πάτρα ούτε και Πλάκα αλλά από την απελευθέρωσή του ήξερε να γλεντά τις Απόκριες. Ο βάρδος του Γιώργης Καλομενόπουλος έχει υμνήσει με την απαράμιλλη γραφίδα του πολλές εικόνες από Ρεθεμνιώτικη απόκρια. Κι ο Μιχαήλ Μυρ. Παπαδάκις μας έχει διασώσει με κάθε λεπτομέρεια στιγμές από το Καρναβάλι που μια μικρή ομάδα Ρεθεμνιώτες πρωτοξεκίνησε.
Πρώτο δήλωσε το Λύκειο συμμετοχή. Όπως μας είχε καταθέσει πριν από χρόνια η αείμνηστη πρόεδρός του Ιωάννα Βαλαρή ιδέα του φορέα της ήταν να δοθεί στο Καρναβάλι εικόνα παραμυθιού. Έτσι το πρώτο άρμα που ετοιμάστηκε ήταν «η Χιονάτη και οι επτά νάνοι». Εδώ πρέπει να σταθούμε και να τονίσουμε το πάθος για τελειότητα εκείνων των ανθρώπων. Είναι ν’ απορείς πόση σημασία έδιναν στη λεπτομέρεια. Όποιος διαπίστωνε αδυναμία να παρουσιάσει κάτι αξιοπρεπές ζητούσε τη συνδρομή άλλου με περισσότερες δεξιότητες. Κανένας δεν σκέφτηκε το «εγώ». Λειτούργησε το «εμείς» κι έτσι μεγαλούργησε το Ρέθυμνο της αποκριάς. Με την ίδια αυστηρότητα που η μητέρα έλεγχε το εργόχειρο της κόρης μελετώντας τα τελειώματα της ανάποδης πλευράς, εξέταζαν κάθε σχέδιο και πρόπλασμα όσοι είχαν το συντονισμό των ομάδων. Η ιδέα όμως για αναβίωση του Καρναβάλου που πρότεινε η Περιηγητική Λέσχη βρήκε σύμφωνους τους Ρεθεμνιώτες που έδιναν πνοή πολιτισμού στον τόπο μέσα από άλλους φορείς με πρώτο και δημιουργικότερο το Λύκειο Ελληνίδων Ρεθύμνου.
Αποστόλου και Πετουσάκης είχαν το πρόσταγμα, επειδή διέθεταν και φαντασία και υψηλή αισθητική.
Και η νεολαία αναλάμβανε τα καθήκοντα που ανέθεταν οι συντονιστές με απόλυτη υπακοή και συνέπεια. Οι πάντες είχαν συνειδητοποιήσει ότι ήταν σοβαρό αυτό που προσπαθούσαν να οργανώσουν. Καταλάβαιναν πως κρίνεται το μέλλον του τόπου τους. Και τα έδιναν όλα αδιαφορώντας για το ξενύχτι και την κούραση.
Ήταν ξεχωριστή η πρώτη διοργάνωση και ιδιαίτερα το άρμα που άνοιγε την παρέλαση. Αυτό της Χιονάτης που προαναφέραμε.
Το Λύκειο έβαλε την ιδέα, η Περιηγητική ανέλαβε τις κατασκευές.
Στο άρμα της Χιονάτης, την πεντάμορφη αυτή του παραμυθιού ενσάρκωνε η Ρούσα Λίτινα, που η προσχολική αγωγή της οφείλει πολλά. Νανάκια ήταν χαριτωμένα παιδιά όπως η Φέφη Βαλαρή και ο αδελφός της Μιχάλης, ο σημερινός διαπρεπής χειρούργος Γιώργος Χαλκιαδάκης και άλλοι γνωστοί Ρεθεμνιώτες.
Μια βασική λεπτομέρεια είναι ότι κανένας πάνω στο άρμα του πρώτου εκείνου Καρναβαλιού επί εποχής Περιηγητικής δεν έμενε απαθής θεατής ούτε περιοριζόταν σε χορευτικές κινήσεις.
Με συντονισμό έδιναν κίνηση στο θέμα. Οι νάνοι για παράδειγμα χτυπούσαν σφυριά σε καλαπόδια. Και το θέαμα ήταν συναρπαστικό. Η ιδέα να τοποθετηθούν μανιτάρια γύρω από το άρμα δημιουργούσε επίσης μια ωραία εικόνα. Όσο για το σπιτάκι των νάνων ήταν τόσο όμορφο που παραχωρήθηκε στον παιδικό σταθμό που λειτουργούσε στο Κολωνάκι. Αυτό το σπιτάκι για πολλά χρόνια ήταν η αγαπημένη γωνιά εκατοντάδων παιδιών. Η διάρκεια της χρήσης του και μόνο επιβεβαιώνει την ποιότητα της κατασκευής του.
Ένα Καρναβάλι χρειάζεται σίγουρα μαζορέτες. Αυτό τον τομέα κάλυψε με επιτυχία η αξέχαστη επίσης Ελένη Παπαδογιάννη με τις μαθήτριες της οικοκυρικής σχολής που διεύθυνε.
Κέρβερος η μοναδική εκείνη γυναίκα είχε δημιουργήσει τάξεις με μαθήτριες που ήξεραν να επιβάλουν το σεβασμό. Και το έδειξαν στη διάρκεια της παρέλασης. Όσο για την Ελένη το πρωί ήταν στην υπηρεσία της και το βράδυ μαζί με τους άλλους στα συνεργεία για να συμβάλει και με τις δικές της δυνάμεις στη διοργάνωση.
Η επιτυχία έδωσε φτερά για τη συνέχεια
Μας έλεγε ο αξέχαστος Κώστας Καννάς:
«Για όλους τους ελεύθερους επαγγελματίες οι υποχρεώσεις άρχιζαν δυο με τρεις μήνες πριν από την Απόκρια. Όλα πήγαιναν στην άκρη με μόνο σκοπό να γίνει με το Καρναβάλι η πόλη ένας πόλος έλξης επισκεπτών. Έπρεπε να είναι όλα άψογα. Καμιά κακοτεχνία. Και δεν ήταν λίγες οι φορές που πήγαινε μια κατασκευή στην άκρη για υλικά επειδή οι κατασκευαστές εύρισκαν αδυναμίες. Ούτε ο κόπος ούτε η κούραση τους υποχρέωνε σε εκπτώσεις καλαισθησίας. Έπρεπε να γίνει το τέλειο ανεξάρτητα από το μόχθο που απαιτούσε μια κατασκευή.
Κι είναι ν’ απορείς πως οι άνθρωποι αυτοί χωρίς τις σημερινές ευκολίες που προσφέρει η σύγχρονη τεχνολογία έδιναν κίνηση στα τεράστια άρματα που χρειαζόταν σκαλωσιά για τη δημιουργία τους.
Μέσα στην αγωνία να πετύχουν το προσδοκώμενο αποτέλεσμα δεν διέκοπταν ούτε και φαγητό. Εδώ τώρα πρόσφεραν τις υπηρεσίες τους οι νοικοκυρές κουβαλώντας με λαμαρίνες το καταδύναμιν. Και οι ακούραστοι εργάτες έπαιρναν κάτι στο χέρι, γιατί που καιρός για διακοπή ν’ αναζητήσουν σερβίτσιο και να φάνε με την ησυχία τους. Από τους τακτικότερους χορηγούς εστίασης ο γιατρός Βογιατζής που διασκέδαζε αφάνταστα με το θέμα των συνεργείων που δούλευαν πυρετωδώς. Κουβαλούσε κι αυτός λοιπόν μερικές λαμαρίνες με φαγητό για να νοιώθει έστω κι έτσι τη χαρά της συμμετοχής.
Αρκετοί εθελοντές εξάλλου έρχονταν στην αρχή από περιέργεια. Έτσι κι αλλιώς δεν είχαν οι νέοι που να περάσουν το απόγευμα. Και τα συνεργεία που δούλευαν για το Καρναβάλι ήταν ένα αξιοπερίεργο θέαμα. Εκεί τώρα από φιλότιμο όταν τους ζητούσαν μια εξυπηρέτηση βοηθούσαν. Και μέχρι να το καταλάβουν πήγαιναν τα παλτά στην άκρη και σήκωναν τα μανίκια πρόθυμοι να βοηθήσουν σημαντικά αναλαμβάνοντας καθήκοντα. Από εκεί που τους παρακαλούσαν να ρίξουν μερικά ξύλα στη φωτιά ή να κάνουν μια παραγγελιά έφταναν να πρωτοστατούν σε πιο βαριές δουλειές και μάλιστα με το τραγούδι όσο δούλευαν.
Αν τώρα κάποιος επέμενε να μένει στην άκρη δεχόταν την αναγκαία «κατήχηση».
«Σκέψου μωρέ πως κι εσύ βάζεις ένα λιθαράκι για να προβάλλεις την πόλη σου…».
Όσο για την επιτυχία των Καρναβαλιών είναι χαρακτηριστικό το σχόλιο του Γιάννη Χαλκιαδάκη στα περίφημα «ΜΙΝΙ» του της δεύτερης σελίδας των «Ρεθεμνιώτικων Νέων».
Αφορμή του έδωσε η πενιχρή συγκέντρωση οπαδών κυβερνώντος κόμματος στη διάρκεια προεκλογικής συγκέντρωσης που έγινε λίγο μετά το Καρναβάλι.
«Είναι απορίας άξιον, έγραφε, πως είναι δυνατόν ένας Καννάς να καταφέρνει να συγκεντρώνει για την αποκριάτικη παρέλαση 25.000 κόσμο και η τοπική οργάνωση του κυβερνώντος κόμματος για την προεκλογική ομιλία του πρωθυπουργού δεν μάζεψε ούτε 500 άτομα…».
Αυτό το πάθος έκανε το Καρναβάλι τόσο σημαντική διοργάνωση. Γι’ αυτό και δεν πρέπει να ξεχνάμε ποιοι προσπάθησαν να το ανεβάσουν τόσο ψηλά και να τους τιμούμε ανάλογα.
