Γιατί οι Κρήτες είναι πάντα χαμογελαστοί και προσηνείς
Έχομε διαρωτηθεί κάποια στιγμή αν υπάρχει κάποιος ιδιαίτερος λόγος που όλοι εμείς οι κάτοικοι του νησιού μας, έχουμε αυτό το ταπεραμέντο της άμεσης επικοινωνίας!
Είναι ένα σπάνιο χάρισμα, που δεν γνωρίζουμε αν συναντιέται σε άλλα μέρη της Ελλάδας ή της Ευρώπης ή και μακρύτερα!
Σαν επιβεβαίωση της συμπεριφοράς αυτής, έχουμε τις απαντήσεις των επισκεπτών της Κρήτης και πιο πολύ εκείνων που προέρχονται από χώρες της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης, που όταν τους ρωτούν γιατί ξαναέρχονται στη Κρήτη για διακοπές για δεύτερη-τρίτη ή και πολλοστή φορά, απαντούν αυθόρμητα, μα και με έκπληξη για κάτι που γι’ αυτούς είναι τόσο προφανές!
– Μα, μας εντυπωσιάζει η ζεστασιά των ανθρώπων της Κρήτης!
– Μα, εδώ νιώθουμε τόσο φιλικά, ωσάν να ήμασταν στο σπίτι μας!
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η οικογένεια Lianvegen από τη Νορβηγία που πέρυσι βραβεύτηκε από το Δήμο Αγίου Νικολάου γιατί για 40 χρόνια -από το 1978- έρχονται αδιάλειπτα κάθε χρόνο στη Κρήτη για διακοπές!
Αλλά και το Ρέθυμνο δεν υστερεί σε επισκέπτες που έρχονται και ξανάρχονται για 10ετίες. Τέτοιοι είναι, η Χέλγκα από τη Γερμανία που έχει έρθει 35 φορές με τον σύζυγό της, ο Ρίτσαρντ και η Σούζαν από τη Μ. Βρετανία που έρχονται συνεχώς για 10 χρόνια, όπως επίσης και η Κριστίν από το Λίβερπουλ που για πρώτη φορά ήρθε το 1993 και από τότε δεν έχει λείψει καμιά χρονιά, από το Ρέθυμνο!
Η μοναδικότητα στον κοινωνικό χώρο
Δεν έχομε ακούσει αν παρόμοια κατάσταση και σε τέτοιο βαθμό να συμβαίνει σε άλλο μέρος εκτός Κρήτης.
Αξίζει λοιπόν τα ποιοτικά αυτό χαρακτηριστικά της Κρητικής κοινωνίας να διερευνηθούν από ειδικούς επιστήμονες, ανθρωπολόγους, κοινωνιολόγους, ψυχολόγους, και να ανιχνευτεί ο σημασιολογικός τους συμβολισμός.
Παράλληλα αξίζει να εξεταστεί το κατά πόσον αυτά αντέχουν σήμερα στις πιέσεις που δέχονται για αλλαγή οι παραδοσιακές συνήθειες της καθημερινότητας, παρόλο που τους ασκείται κριτική ως παλιομοδίτικες και αταίριαστες με εκείνες του σύγχρονου τρόπου ζωής των κατοίκων του νησιού μας.
Υπάρχουν βέβαια ήδη αναφορές από κορυφαίους ανθρωπιστικούς επιστήμονες όπως του σπουδαίου καθηγητή ανθρωπολογίας Michael Herzfeld του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ της Αμερικής που σε ανθρωπολογική του μελέτη στην περιοχή του Ορεινού Μυλοποτάμου διαπιστώνει αυτά τα χαρακτηριολογικά γνωρίσματα των Κρητών, που ωστόσο όμως η μελέτη του αυτή είναι έρευνα για άλλα ερωτήματα της προσωπικότητας των κατοίκων και δεν εστιάζει στα συγκεκριμένα αυτά χαρακτηριστικά.
Οι αναζητήσεις λοιπόν αυτές που σκεφτόμαστε και προτείνουμε, θα μπορούσαν να αποβούν χρήσιμες κατά πρώτον γιατί οι ανθρωπιστικές επιστήμες ενδιαφέρονται να ερευνήσουν τέτοια ειδικά θέματα που εμπλουτίζουν το επιστημονικό τους πεδίο.
Και κατά δεύτερον θα μπορούσαν να ωφελήσουν την κοινωνία της Κρήτης με το να προσδιορίσουν τις παραμέτρους που επηρεάζουν την διατήρηση αυτών των θετικών συμπεριφορών που αντιστέκονται στην αλλοτρίωση του πληθυσμού και στην απειλή της εξάλειψης προαιώνιων κοινωνικών αξιών.
Η αμεσότητα στην καθημερινότητα
Είναι ήδη διαπιστωμένο και από όλους παραδεκτό πως κοινωνικές αξίες όπως η έγνοια για τον διπλανό μας αλλά και η ενσυναίσθηση της θέσης του συνανθρώπου μας, ευχάριστης ή δυσάρεστης, στο λαό του νησιού μας βρίσκονται σε διαρκή απειλή, μιας που ο σύγχρονος τρόπος ζωής τις ακυρώνει καθημερινά.
Στον αντίποδα αυτής της αξιακής σύνθεσης, εκείνο που προσπαθεί να εγκαθιδρυθεί, είναι η ιδιοτέλεια στο σύγχρονο απρόσωπο και συναισθηματικά νεκρωμένο σύστημα της προσωπικής επικοινωνίας του Δυτικού κόσμου!
Σε πρώτη ανάγνωση τα ίδια ποιοτικά χαρακτηριστικά τόσο της άμεσης επικοινωνίας, όσο και της προσήνειας, των Κρητών, σίγουρα έχουν πολλές αιτιολογίες.
Οι Μινωίτες και οι απόγονοί τους
Ένας λόγος μπορεί να είναι, το ότι αυτά είναι «ενσωματωμένα» στο DNA τους, που ως πανάρχαιος λαός της Μεσογειακής λεκάνης και ακριβώς στο σταυροδρόμι σπουδαίων πολιτισμών, είχαν την ευκαιρία να συναλλάσσονται με πολλούς λαούς, σχεδόν πάντα με θετική διάθεση, αφού οι ιστορικοί ερευνητές ισχυρίζονται πως οι Μινωίτες αν και κραταιός λαός ουδέποτε υπήρξαν πολεμοχαρείς και κατακτητικοί.
Δεχόταν επισκέπτες από άλλους λαούς ή και οι ίδιοι τους επισκέπτονταν, αλλά πάντα με ειρηνικό πνεύμα, είτε για να ανταλλάξουν προϊόντα, κοσμήματα, δώρα, είτε για να προσφέρουν αναθήματα στους θεούς.
Ο ήλιος της Μεσογείου
Άλλος λόγος ίσως να είναι οι κλιματολογικές συνθήκες του νησιού, που από τους ήπιους χειμώνες, περνούν στα δροσερά καλοκαίρια, και σίγουρα προσδίδουν νότες αισιοδοξίας στη καθημερινή διάθεση των κατοίκων.
Είναι φανερό το ότι, αφού δεν έχεις να παλέψεις με τα στοιχεία της φύσης για να επιζήσεις, θα διαθέτεις περισσότερη ηρεμία στην καθημερινότητά σου και η όρεξη σου για τη ζωή, η ζωντάνια σου και η καλή σου διάθεση βρίσκεται σε περίσσεια. Έ, όταν έχεις περίσσεια διάθεσης, μπορείς να την χαρίσεις και σε άλλους!
Η αντίληψη για την ζωή
Ακόμη ένας τρίτος λόγος είναι και το γεγονός του ότι στους Κρήτες, που από τη φύση τους είναι προοδευτικός λαός, είναι βαθιά ριζωμένη μέσα τους η πεποίθηση ότι από τις φιλικές συναναστροφές τους με ξένους όλο και κάποια καινοτόμα ιδέα ή ενέργεια μπορεί να προκύψει που θα τους είναι χρήσιμη και ωφέλιμη.
Ή και τι ότι η ίδια η διεργασία της επικοινωνίας και της συναναστροφής με ξένους τους χαροποιεί και τους ευχαριστεί.
Τους δημιουργείται η αίσθηση, και αυτό έχει ιδιαίτερη αξία για αυτούς, ότι η ανταπόκριση των ξένων στην πρόσκληση επικοινωνίας μαζί τους, είναι απόδειξη της αναγνώρισης της αξίας της προσωπικότητάς τους και του κύρους τους είτε ως άτομα είτε ως κοινωνία.
Αυτό τόσο τους χαροποιεί όσο και τους τονώνει την αυτοπεποίθησή τους.
Εξ άλλου, έτσι και αλλιώς, η αυτοπεποίθηση των Κρητών σχεδόν πάντα είναι υψηλή και αυτό ακριβώς σαν χαρακτηριστικό, λειτουργεί ως κινητοποιό στοιχείο που τους ωθεί σε αυθόρμητη συμπεριφορά για την επικοινωνία τους με ένα ξένο.
Το άγγιγμα των συναισθημάτων
Ένας τέταρτος λόγος είναι η δυνατότητα των Κρητών στο να κάνουν τους συνομιλητές τους να τους εμπιστεύονται, αφού ως εξωστρεφή άτομα εκφράζονται με ειλικρίνεια και σαν ανοικτό βιβλίο φανερώνουν τα συναισθήματά τους.
Σαν απόδειξη αυτής τους της εκδήλωσης εμπιστοσύνης μπορούμε να σκεφτούμε τους χιλιάδες πια μεικτούς γάμους κατοίκων της Κρήτης με συντρόφους από άλλες χώρες που βρέθηκαν τις περισσότερες φορές ως επισκέπτες στη Κρήτη.
Ο σεβασμός και η πίστη
Κλείνοντας τους προφανείς αυτούς λόγους δεν θα έπρεπε να παραλείψουμε να αναφερθούμε και στη συμβολή της πίστης και των θρησκευτικών τελετών που τις βρίσκουμε πάντα παρούσες στη καθημερινότητα των Κρητών, στον τρόπο συμπεριφοράς και επικοινωνίας τους.
Οι τελετές αυτές τους συνοδεύουν από όταν γεννιούνται μέχρι και την τελική τους αποχώρηση, συντροφεύοντάς τους πάντα και τους ίδιους αλλά και όλη την ομήγυρη, με συναισθήματα χαράς ευχαρίστησης και πάνω απ’ όλα βαθιάς αγάπης!
Είθε λοιπόν ο σύγχρονος τρόπος διαβίωσης στην καθημερινότητά μας, που εγκυμονεί κινδύνους αλλοτρίωσης των αξιών και των συνειδήσεων, να μην επηρεάσει το ψυχισμό μας για να συνεχίζουμε να είμαστε οι «Διαφορετικοί» του Ευρωπαϊκού Νότου!
* Ο Γιώργος Ουρανός είναι γεωλόγος
οuranosgeo@gmail.com
