Χάρης Στρατιδάκης: Έδωσε πνοή στην περιβαλλοντική εκπαίδευση

Κάθε φορά που έβλεπα στο γραφείο μου τρεις εκπαιδευτικούς «άνοιγε η καρδιά μου». Ήταν ο Μανόλης Βογιατζάκης, ο Κωστής Στρατιδάκης και ο Κώστας Ξεξάκης.

Καθένας τους είχε να μου δώσει και κάτι από την περιουσία γνώσεων που διέθετε και πάντα με ένα δικό του τρόπο. Εκείνη την εποχή που ένοιωθα κάπως περίεργα, αρκετά ξένη στους ξένους, η φιλία και συμπαράσταση αυτών των ανθρώπων μαζί και του Ανδρέα Σταυρουλάκη με έκαναν να νοιώθω σαν να είχα οικογένεια. Αυτή η ατμόσφαιρα που είχε δημιουργηθεί ανάμεσά μας επέτρεπε και μερικές «καταθέσεις ψυχής».

Ο Μανόλης Βογιατζάκης κάποιο διάστημα στη διάρκεια της χούντας των συνταγματαρχών είχε τον πόνο των φυλακισμένων παιδιών του και του γαμπρού του. Δεν ήξερε ποια θα ήταν η τύχη τους. Κι αυτός ο υπέροχος άνθρωπος έκλαιγε σαν μωρό.

«Με συγχωρείς παιδί μου, έλεγε, αλλά δεν μπορώ μπροστά στη Ελένη μου να αφήσω τον εαυτό μου. Πρέπει να δείχνω δυνατός Αλλά τέτοιες στιγμές όταν μιλώ με φίλους ξεσπάω…».

Ο Κώστας Στρατιδάκης από την άλλη, με την ανεπανάληπτη γαλατική ευγένεια και το ήθος που ακτινοβολούσε ολόκληρος είχε κι αυτός έναν καημό αλλά ευτυχώς πολύ διαφορετικό.

Αγωνιούσε για τον Χάρη του, τον γιο του που έδειχνε έναν χαρακτήρα επαναστάτη, δεν ήξερε να κρατάει σκέψεις για τον εαυτό του, δεν του αρκούσε η γαλήνη του σπιτιού αλλά τον απασχολούσε η τύχη όλης της ανθρωπότητας.

«Τι θα κάνω μ’ αυτό το παιδί…» μου έλεγε. Είπαμε να είναι ειλικρινής αλλά αυτός ξεπερνάει τα όρια. Κατά βάθος καμαρώνω, όμως και ανησυχώ. Δεν είναι καιροί αυτοί για ανθρώπους με άποψη…».

Σήμερα όμως ο αξέχαστος φίλος μου θα πρέπει να αγάλλεται εκεί που βρίσκεται βλέποντας το γιο του να έχει διοχετεύσει σε δράσεις ζωής όλη εκείνη την ενέργεια και τον αυθορμητισμό της εφηβείας του. Και θα καμαρώνει τον Χάρη του που είναι από τους πιο ενεργούς πολίτες, τους πιο σημαντικούς Ρεθεμνιώτες, τους πιο βαθείς γνώστες της τοπικής μας ιστορίας, τους πιο ευαισθητοποιημένους περιβαλλοντολόγους πριν γίνει «μόδα» η ενασχόληση με το περιβάλλον.

Ας τον γνωρίσουμε καλύτερα.

Από το ένα πτυχίο στο άλλο

Ο Ζαχαρίας Στρατιδάκης μετά τις εγκύκλιες σπουδές ακολούθησε τη δια βίου εκπαίδευση από ανάγκη ψυχής που του εξασφάλισε τα πτυχία ΑΣΕΤΕΜ/ΣΕΛΕΤΕ (20-12-1984), Παιδαγωγικής Ακαδημίας Ηρακλείου (10-10-1985), Σχολής Νηπιαγωγών Χανίων (30-6-1987) και Παιδαγωγικού Τμήματος Νηπιαγωγών Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, του οποίου το 2000 εξελέγη Διδάκτορας Ιστορίας Σχολής Επιστημών Αγωγής.

Παράλληλα έλαβε και τις πιστοποιήσεις δεξιοτήτων και γνώσεων στις Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνιών επιπέδου Α (2008) δεξιοτήτων και γνώσεων στις Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνιών επιπέδου Β (2008) και καθοδηγητικής Επάρκειας Εκπαιδευτικού (2015).

Ήταν από τους πιο αγαπημένους δασκάλους των παιδιών. Θυμάμαι τον ενθουσιασμό μαθητών που τον είχαν δάσκαλο και πρόσεξα πως χάρις σ’ αυτόν πολλοί από τους μαθητές του διακρίθηκαν αργότερα στο αντικείμενο των σπουδών τους.

Από όπου κι αν πέρασε έγραψε ιστορία. Θαρρείς πως είχε βάλει στόχο να αναδείξει όλα τα συγκριτικά πλεονεκτήματα και του πιο μικρού χωριού όπου υπηρέτησε ως δάσκαλος.

Συνολικά υπηρέτησε εννέα χρόνια στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση ως δάσκαλος, στα Δημοτικά Σχολεία Καρωτής, Μυριοκεφάλων, Μελιδονίου Χανίων, Μελιδονίου Ρεθύμνης, Δαφνέδων, Αγιάς, και στο 2^ο Ρεθύμνης που επί των ημερών του γνώρισε ημέρες μεγάλης δόξας.

Διετέλεσε Υπεύθυνος Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Νομού Ρεθύμνης (1995-2000).

Ίδρυσε και ήταν υπεύθυνος του Κέντρου Περιβαλλοντικής Αγωγής και Ενημέρωσης «Φάλκονας» κατά τα σχολικά έτη 1995-2001.

Διέκοψε με εκπαιδευτική άδεια τη διδασκαλία για τρία χρόνια προκειμένου να εκπονήσει την διδακτορική του διατριβή Υπηρέτησε ως σχολικός σύμβουλος 2^ης Περιφέρειας Δ.Ε. Ν. Χανίων από 13/1/2012 μέχρι 31/8/16 χρονιά που συνταξιοδοτήθηκε.

Από τα πρώτα βήματα της καριέρας του άρχισε και τη συγγραφή βιβλίων που είναι πολύτιμες πηγές πράγματι και πολύτιμα εργαλεία διδασκαλίας περιβάλλοντος. Από το 1985 μέχρι και το 2016 έχει συγγράψει 43 αυτοτελείς εκδόσεις και συνεχίζει.

Βιβλία εκπαιδευτικά

1. Γνωριμία με το Αρχαιολογικό Μουσείο Ρεθύμνου, Ρέθυμνο 1993 (σε συνεργασία με την Αλκμήνη Μαλαγάρη, στην ελληνική και αγγλική γλώσσα).
2. Η εκπαίδευση στο Ρέθυμνο κατά τον 19^ο αιώνα – Ιστορικά τεκμήρια, Ρέθυμνο 1997.
3. Με τους νεολιθικούς ανθρώπους στο Σπήλαιο του Γερανίου, Ρέθυμνο 1997 (σε συνεργασία με την Ειρήνη Γαβριλάκη).
4. Απέσβετο και λάλον ύδωρ-Τα 130 κλειστά σχολεία του Ρεθύμνου, Ρέθυμνο 1999.
5. Κουδούνια, καμπάνες, σήμαντρα. Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα, Ρέθυμνο 1999.
6. Δεν άνθησαν ματαίως. Ηλεκτρονική έκδοση, Ρέθυμνο 1999.
7. Στο φαρμακείο της φύσης. Εκπαιδευτικό πρόγραμμα για τα κρητικά βότανα, Ρέθυμνο 1999 (σε συνεργασία με την Κατερίνα Κατσιμάνη).
8. Η πρώτη εκατονταετία της νηπιακής εκπαίδευσης στο Ρέθυμνο. Συμβολή στην ιστορία της νηπιακής εκπαίδευσης, Ρέθυμνο 2009.
9. Μια μέρα στο σχολείο της ύστερης Κρητικής Πολιτείας. Εκπαιδευτικό βιωματικό πρόγραμμα, Ρέθυμνο 2014.
10. Εκτός σχολικής αιθούσης. Εφαρμοσμένες δραστηριότητες βιωματικής μάθησης, Ρέθυμνο 2016.
11. Δημοτικός Κήπος: η δροσερή ανάσα των Χανίων. Ιστορία, πανίδα, χλωρίδα, εκπαιδευτικές δραστηριότητες, Ρέθυμνο 2016.
12. Η εκπαίδευση στο Ρέθυμνο (1795-1940). Σχολικό και διδακτηριακό δίκτυο. Επίμετρο: η περίοδος 1940-1974, Ρέθυμνο 2017.
13. Τα Κρητικά σχολικά βιβλία (1813-1995). Η Συλλογή του Γιώργου Π. Εκκεκάκη, Ρέθυμνο 2018.

Βιβλία γενικά

14. Ρέθυμνο – οδηγός για την πόλη, Αθήνα 1985¹, 1986^2, 1989³ και 1994⁴ (σε συνεργασία με την Αλκμήνη Μαλαγάρη, στην ελληνική, αγγλική και γερμανική γλώσσα).
15. Τα δάση του Νομού Ρεθύμνης, Ρέθυμνο 1997.
16. Σε χώρους πρωτόγνωρους και μυστηριακούς – Τα σπήλαια του νομού Ρεθύμνης, Ρέθυμνο 1998.
17. Μητρώο σπηλαίων νομού Ρεθύμνης. Ηλεκτρονική έκδοση, Ρέθυμνο 1998.
18. Παραδοσιακά αποκριάτικα δρώμενα του νομού Ρεθύμνης, Ρέθυμνο 1998.
19. Τα Βυζαντινά μνημεία του νομού Ρεθύμνης, Ρέθυμνο 1999.
20. Εις μνήμην. Μορφές του οικολογικού κινήματος της Κρήτης, Ρέθυμνο 1999.
21. Λαγκά Μυλοποτάμου. Περιβάλλον, άνθρωποι, ιστορία, πολιτισμός, Αθήνα 2003.
22. Σπηλαιολογία στο Ρέθυμνο (1962-2005). 43 χρόνια δραστηριοποίησης, Ρέθυμνο 2005 (σε συνεργασία με Βασίλη Σιμιτζή).
23. Έναντι Σχολής Χωροφυλακής. Ο μετασχηματισμός μιας ρεθεμνιώτικης γειτονιάς μέσα σε μισό αιώνα, Ρέθυμνο 2009.
24. Τα σπήλαια του Ρεθύμνου, Ρέθυμνο 2011.
25. Μνημειακά δέντρα και δάση της Κρήτης, Ρέθυμνο 2012.
26. Η παραδοσιακή αγγειοπλαστική τέχνη στο Ρέθυμνο κατά τον 20^ο αιώνα. Ιστορία, εργαστήρια, τεχνίτες, προϊόντα, Ρέθυμνο 2012.
27. Μνήμη Γιάννη Β. Σπανδάγου, Ρέθυμνο 2013 (σε συνεργασία με τους Γιώργο Εκκεκάκη και Μιχάλη Τζεκάκη).
28. Ρέθυμνο και θάλασσα. Μια σχέση ιστορική και τα πειστήριά της, Ρέθυμνο 2013.
29. Κώστας και Αργυρή Στρατιδάκη: ανιχνεύοντας μέσα από τη ζωή τους τις αξίες του παλιότερου Ρεθύμνου, Ρέθυμνο 2014.
30. 370 μνημειακά κενά στην ιστορική τοπογραφία του Ρεθύμνου, Ρέθυμνο 2014.
31. Το Κρητικό Αίνιγμα. Σχολιασμένη έκδοση 820 αινιγμάτων, Ρέθυμνο 2016.
32. Το Ρέθυμνο του τρόμου: ιστορική πραγματικότητα και αστικοί μύθοι, Ρέθυμνο 2017.
33. Ιστορικές περιηγήσεις στα Χανιά, Χανιά 2017.
34. Η τροφή του Ρεθύμνου. Διατροφικές συνήθειες και γευστικές μνήμες, Ρέθυμνο 2018.
35. Θα υπάγω εις τους κήπους. Επισκέψεις στο αστικό πράσινο του Ρεθύμνου, Ρέθυμνο 2019.
36. Περίπατος στο Ρέθυμνο των σπουδαίων γυναικών, Ρέθυμνο 2020.
37. Το Ρέθυμνο στα χρόνια της χολέρας. Επιδημικές ασθένειες και πρακτικές υγιεινής, από τον 14ο έως τον 20ό αιώνα, Ρέθυμνο 2020.

Βιβλία με μαθητές

38. Οι ακτές του Ρεθύμνου, Ρέθυμνο 1995¹ και 1996².
39. Ρέθυμνο και θάλασσα, Ρέθυμνο 2000.
40. Απειλούμενα ζώα της Κρήτης, Ρέθυμνο 2002.
41. Ευχετήριες μαντινάδες στο κινητό τηλέφωνο. Σχολιασμένη έκδοση 325 μαντινάδων, Ρέθυμνο 2007.
42. Καθαρογλωσσίδια. Σχολιασμένη έκδοση 170 κρητικών γλωσσοδετών, Ρέθυμνο 2008.
43. Κυνηγώντας την ιστορία του Καμαρακιού. Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα, Ρέθυμνο 2011.

Βιβλία υπό εκτύπωση

44. Περιηγήσεις στην εκπαιδευτική ιστορία του Ρεθύμνου.
45. Οι μετακινήσεις στο Ρέθυμνο. Σημειώσεις συγκοινωνιακής ιστορίας.
46. Γνωριμία με το Ρέθυμνο της Αναγέννησης.

Φυλλάδια

     1. Ο Δημοτικός Κήπος του Ρεθύμνου, Ρέθυμνο 1996¹, 1997², 1999³.

     2. Ταξιδιωτική ταυτότητα για τον Φάλκονα, Ρέθυμνο 2000.

    3. Κέντρο Περιβαλλοντικής Αγωγής και Ενημέρωσης «Φάλκονας», Κατάλογος εκπαιδευτικού υλικού, Ρέθυμνο 2000.

4. Νομός Ρεθύμνου Κρήτης, Ευρωπαϊκό Μονοπάτι Ε4, Ρέθυμνο 2006.

     5. Τετράδιο Σχολικού Μουσείου Δήμου Ρεθύμνης, Αμνάτος 2015.

6. Θαλασσινές ιστορίες του Ρεθύμνου Ι: δυτική ακτογραμμή, Σύλλογος Κατοίκων Παλιάς Πόλης Ρεθύμνου, Ρέθυμνο 2013.
7. Θαλασσινές ιστορίες του Ρεθύμνου ΙΙ: ανατολική ακτογραμμή, Σύλλογος Κατοίκων Παλιάς Πόλης Ρεθύμνου, Ρέθυμνο 2013.
8. Περπατώντας στο Ρέθυμνο και ανιχνεύοντας ψηφίδες της Ευρώπης, Σύλλογος Κατοίκων Παλιάς Πόλης Ρεθύμνου, Ρέθυμνο 2015.
9. Ανιχνεύοντας την ιστορία της γεύσης στο Ρέθυμνο, Σύλλογος Κατοίκων Παλιάς Πόλης Ρεθύμνου, Ρέθυμνο 2015.
10. Προμαχώνες και κανονιοθυρίδες, κολισαύρες και πετρομαρουλίδες: περιήγηση στον μνημειακό, χλωριδικό και πανιδικό πλούτο των τειχών της Φορτέτζας του Ρεθύμνου, Σύλλογος Κατοίκων Παλιάς Πόλης Ρεθύμνου, Ρέθυμνο 2016.
11. Το Ρέθυμνο του τρόμου: ιστορική πραγματικότητα και αστικοί μύθοι, Σύλλογος Κατοίκων Παλιάς Πόλης Ρεθύμνου, Ρέθυμνο 2016.

Έχει επίσης επιμεληθεί πεπραγμένα συνεδρίων και ημερίδων, εξασφάλισε στους συναδέλφους του ανεκτίμητο εκπαιδευτικό υλικό, ενώ αναρίθμητες είναι οι δημοσιεύσεις του σε πρακτικά συνεδρίων, επιστημονικών περιοδικών και τιμητικών τόμων.

Συμμετοχή στα κοινά

Η ενεργός συμμετοχή του στα κοινά μπορεί να συνοψιστεί σε 45 εισηγήσεις σε συνέδρια και ημερίδες με Πρακτικά. Συμμετοχή σε 8 οργανωτικές επιτροπές και σε μία επιστημονική.

Έχει δημιουργήσει επίσης ένα εκπαιδευτικό CD Rom, 1 εκπαιδευτική βιντεοταινία και 11 φορητά εκπαιδευτικά προγράμματα (μουσειοβαλίτσες).

Άνθρωπος γεμάτος δημιουργικές ανησυχίες προσφέρει ανεκτίμητες υπηρεσίες σε πολλούς φορείς και οργανώσεις αρκεί να έχουν στόχους κι ενδιαφέροντα.

Συγκεκριμένα είναι:

1. Μέλος Ιστορικής και Λαογραφικής Εταιρείας Ρεθύμνης από το έτος 1985.
2. Μέλος Συλλόγου Δασκάλων-Νηπιαγωγών Ν. Ρεθύμνης από το έτος 1985.
3. Επίτιμο μέλος Πολιτιστικού Συλλόγου Λαγκάς (1992) και μέλος Πολιτιστικού Συλλόγου Λαγκάς «Η Υπαπαντή της Παναγίας».
4. Μέλος Κλιμακίου Δυτικής Κρήτης Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρείας από το έτος 1991. Αντιπρόεδρος (1996-2007).
5. Μέλος Επιστημονικού Συμβουλίου Κέντρου Περιβαλλοντικής Αγωγής και Ενημέρωσης «Φάλκονας» (1997-2001).
6. Επίτιμος δημότης Δήμου Λαππαίων (1998).
7. Ιδρυτικό μέλος Περιβαλλοντικού Συλλόγου Ρεθύμνου (1999).
8. Μέλος Διοικητικού Συμβουλίου Σχολικού Μουσείου Δήμου Ρεθύμνης (από 1999).
9. Γενικός Γραμματέας Δ.Σ. Ιστορικού και Λαογραφικού Μουσείου Ρεθύμνης (2015).
   

Τα πιο σημαντικά επιτεύγματα

Ποια θεωρείτε σημαντικά επιτεύγματα στον πνευματικό τομέα της ζωής σας; ρωτήσαμε τον εκλεκτό συμπολίτη με την ευκαιρία αυτού του αφιερώματος. -Ποια να πρωτοαναφέρω, μας απάντησε. Θεωρώ πάντως σημαντικά:

1. Την εκπαίδευση 2500 περίπου μαθητών, με αξίες περιβαλλοντικές και κοινωνικές και μεθόδους που ξεπερνούν το μονολιθικό εκπαιδευτικό σύστημα (επισκέψεις, εθελοντικές δράσεις, κατασκηνώσεις, άνοιγμα γενικότερα στην κοινωνία).
2. Τη δημιουργία και λειτουργία του Κέντρου Περιβαλλοντικής Αγωγής και Ενημέρωσης «Φάλκονας», περιβαλλοντικού σχολείου για παιδιά και εκπαιδευτικούς (σε ανύποπτη εποχή), αλλά και εθελοντές (180 συνολικά).
3. Την εκπαίδευση στην πράξη πολλών δεκάδων δασκάλων στο Ρέθυμνο στην εκπαίδευση για τον μαθητή και το περιβάλλον ως υπεύθυνος περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και το ίδιο στα Χανιά, ως σχολικός σύμβουλος εκεί.
4. Τη δημιουργία του Σχολικού Μουσείου με τον Γιώργο Κανακάκη από το 1999 και τη λειτουργία του μέχρι σήμερα, σε απόλυτα εθελοντική βάση (114 εθελοντές).
5. Το δέσιμο του Λαογραφικού Μουσείου με την κοινωνία και την ανάδειξή του σε έναν από τους κύριους πνευματικούς φορείς στο Ρέθυμνο, με συνέδρια, ημερίδες, εκδηλώσεις, εκδόσεις κ.λπ.
6. Την ανάμιξή μου στον χώρο της οικολογίας και τις επιθέσεις που έχω δεχτεί γι’ αυτήν (βιαιοπραγία στο Νομαρχιακό Συμβούλιο, επιθέσεις στον Τύπο για υπεράσπιση κουκουναριάς Γυμνασίου Θηλέων και ευκαλύπτων 2^ου Δημοτικού Σχολείου, επιθέσεις από ΟΑΔΥΚ κ.ά.).
7. Την προσπάθεια από το 1995 για ίδρυση Μουσείου Ιστορίας του Ρεθύμνου, η οποία είναι μέχρι στιγμής ατελέσφορη
8. Τις στήλες «Αναδιφώντας το χθες» στα Ρεθεμνιώτικα Νέα (145 σελίδες) και «Ιστορικές περιηγήσεις στο Ρέθυμνο» στο «Ρέθεμνος» (35 σελίδες, δισέλιδα και τρισέλιδα)
9. Την δραστηριοποίηση στον πνευματικό και κοινωνικό τομέα, αντί της απομόνωσης σε αποκλειστικό γράψιμο βιβλίων, και το μη χάιδεμα των εκάστοτε ταγών της εξουσίας, αντιθέτως τη δημιουργία μετώπων μ’ αυτούς όταν χρειάστηκε
10. Την προσπάθεια τίμησης σημαντικών ανθρώπων του τόπου με τη διοργάνωση εκδηλώσεων για: Αργίνη Φραγκούλη, Ιδομενέα Σταυρουλάκη, Άγγελο Πατσιά, Γιάννη Σπανδάγο, ιστορικούς της εκπαίδευσης (Ν. Δρανδάκη, εκπαιδευτικούς που είδαν το επάγγελμά τους ως λειτούργημα (Ν. Τυροκομάκη, Κ. Μυγιάκη, Αντ. Δαφέρμο), Μαρία Τσιριμονάκη, Μανό Αστρινό, Μανόλη Κούνουπα, Γεώργιο Σμπώκο, Αντώνη Πλυμάκη, Γιώργο Εκκεκάκη κ.ά.
11. Την προσπάθεια δημιουργίας κουλτούρας συνεργασίας στον πνευματικό χώρο, που στο Ρέθυμνο δεν φημίζεται γι’ αυτήν, με συνδιοργάνωση εκδηλώσεων, συνσυγγραφή βιβλίων και γενικότερες συμπράξεις.
12. Τα προγράμματα που έχω συνδιοργανώσει με τα Α΄ και Β΄ ΚΑΠΗ (Αγάπη Μαμαλάκη και Κατερίνα Κατσιμάνη), τα οποία θεωρώ από τα σημαντικότερα της ζωής μου και από τα οποία εισέπραξα τα μέγιστα σε σοφία ζωής.
13. Τη συμμετοχή μου στην Ελληνική Σπηλαιολογική Εταιρεία εδώ και τρεις δεκαετίες, η οποία μου έχει προσφέρει εξαιρετικές βιωματικές εμπειρίες και διαχρονικούς φίλους και φίλες.
14. Τις διαλέξεις-προβολές μου στο Λύκειο Ελληνίδων, Λαογραφικό Μουσείο, Περιβαλλοντικά Κέντρα, Πολιτιστικούς Συλλόγους επαρχίας και τις 15 διαφορετικές ιστορικές ξεναγήσεις μου, σε Ρέθυμνο και Χανιά.
15. Τη γνωριμία, εκτίμηση και φιλία με ανθρώπους όπως ο Γ. Εκκεκάκης (μου παρουσίασε 3 βιβλία), ο Γ. Σπανδάγος, ο Α. Σταυρουλάκης, η Μ. Τσιριμονάκη, ο Μ. Αστρινός, ο Λ. Καούνης κ.ά., προς τους οποίους προσπάθησα να μην αποδειχτώ αγνώμων.

Αντίθετα τίμησε στο έπακρον τους ανθρώπους που τον εμπιστεύθηκαν με το έργο και τη συνέπειά του και θεωρείται από τους πολύτιμους εκείνους στυλοβάτες της πνευματικής ζωής χωρίς ποτέ να πάψει να έχει άποψη και να στηλιτεύει τα κακώς κείμενα όπου τα αντιλαμβάνεται με το θάρρος και την παρρησία που κάποτε τρόμαζε τον αξέχαστο πατέρα του.