Το έτος 2025 συμπληρώνονται εκατό χρόνια από τη γέννηση, είκοσι χρόνια από τον θάνατο και ογδόντα χρόνια από την έκδοση της πρώτης ποιητικής συλλογής του ποιητή Μανόλη Αναγνωστάκη. Είναι γνωστά τα βιογραφικά στοιχεία και το έργο του ποιητή, για τον λόγο αυτό θα αναφερθούν συνοπτικά όσα ελάχιστα, σύμφωνα και με το ήθος του, τεκμηριώνουν την πνευματική συνεισφορά του.
Κρητικής καταγωγής και από τους δύο γονείς ( ο πατέρας του Ανέστης ήταν από τα Ρούστικα Ρεθύμνης και η μητέρα Ευαγγελία Κασιμάτη από το Νεφς Αμάρι), ο Μανόλης Αναγνωστάκης γεννήθηκε στις 9 Μαρτίου 1925 στη Θεσσαλονίκη. Σπούδασε Ιατρική στο ΑΠΘ, ειδικεύτηκε στην ακτινοθεραπευτική στη Βιέννη, και εργάστηκε ως γιατρός μέχρι το 1978 στη Θεσσαλονίκη, οπότε και μετακόμισε οικογενειακώς στην Αθήνα. Συνέχισε να ασκεί το επάγγελμά του μέχρι το 1988. Έφυγε από τη ζωή στις 23 Ιουνίου 2005.
Από πολύ νεαρή ηλικία ασχολήθηκε με την ποίηση και σφράγισε τον δημιουργικό του κύκλο με τη συνειδητή επιλογή της «ποιητικής σιωπής», κατά την πρώιμη ωριμότητά του. Οι ποιητικές συλλογές του, τα δοκιμιακού χαρακτήρα βιβλία του και οι ανθολογίες που εξέδωσε τον καταξίωσαν στην κοινή συνείδηση και τον ενέταξαν στα Γράμματά μας ως έναν από τους πλέον αξιόλογους ποιητές της Πρώτης Μεταπολεμικής Γενιάς. Κατά το διάστημα 1959-1961 εξέδιδε στη Θεσσαλονίκη το περιοδικό Κριτική, που αποτέλεσε τομή στη διαμόρφωση του μεταπολεμικού νεοελληνικού κριτικού λόγου και στο πεδίο των αισθητικών ιδεών.
Για το έργο του έχουν εκδοθεί μέχρι σήμερα 25 βιβλία μελετών και ισάριθμα αφιερώματα λογοτεχνικών περιοδικών. Τα ποιήματά του έχουν μεταφραστεί σε αρκετές γλώσσες κι έχουν δημοσιευθεί στις ΗΠΑ και στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες.
Το 1995 τιμήθηκε από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας με το παράσημο του Ταξιάρχη του Τάγματος του Φοίνικος. Το 1997 αναγορεύτηκε Επίτιμος Διδάκτωρ του Τμήματος Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Το 2001 βραβεύτηκε για το σύνολο του έργου του από το Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών. Το επόμενο έτος (2002) του απονεμήθηκε το Μεγάλο Βραβείο Λογοτεχνίας από το Υπουργείο Πολιτισμού.
Πέρα από το ποιητικό, δοκιμιακό και κριτικό του έργο, επέδειξε καθ’ όλη τη διάρκεια του βίου του υψηλή συνέπεια στις αρχές του, και αποτέλεσε υπόδειγμα ήθους. Η συμμετοχή του στην αντίσταση κατά των Γερμανών, η στράτευσή του στην Αριστερά, η αντιδογματική σκέψη του, η έντιμη και τολμηρή δημόσια φωνή του μέχρι το τέλος του βίου του, τον κατέστησαν επίσης πρότυπο ενεργού πολίτη. Καταδικασμένος σε θάνατο σε ηλικία 24 ετών κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου, μετουσίωσε ποιητικά το εμφύλιο τραύμα σε υπαρξιακή συνθήκη και πανανθρώπινο βίωμα.
Ο Μανόλης Αναγνωστάκης είναι μία από εκείνες τις ποιητικές φωνές που εξακολουθούν να έχουν απήχηση στο σύγχρονο αναγνωστικό κοινό και να συγκινούν τη νέα γενιά. Από τη Μεταπολίτευση και μετά, το έργο του διδάσκεται αδιάλειπτα στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, στα ελληνικά πανεπιστήμια καθώς και σε πανεπιστήμια του εξωτερικού. Σε μια εποχή μεταβολής του αξιακού παραδείγματος στον δημόσιο βίο, ο ποιητής και το έργο του παραμένουν «…δύο θαμποί προβολείς μες στην ομίχλη».
Ο Όμιλος Φίλων του ποιητή, τον οποίο ίδρυσαν το 2009 σημαντικές προσωπικότητες των Γραμμάτων, της Πολιτικής, της Αυτοδιοίκησης καθώς και απλοί φίλοι και θαυμαστές του έργου του, έχει μέλη σε όλη την Ελλάδα και στο εξωτερικό και εδρεύει, για λόγους συμβολικούς, στο «Κέντρο Αναγνωστάκη», στο πατρογονικό σπίτι που δώρισε ο ποιητής το 1985 στην κοινότητα Ρουστίκων Ρεθύμνης.
Στο «Πνευματικό-Πολιτιστικό Κέντρο και Βιβλιοθήκη Ρουστίκων “Ανέστης και Μανόλης Αναγνωστάκης”» όπως είναι ο πλήρης τίτλος του Κέντρου, που ανήκει πλέον στον Δήμο Ρεθύμνης, παρουσιάζονται οι εκθέσεις «Μανόλης Αναγνωστάκης: ποιητής και πολίτης» και «Ο Ανέστης και η οικογένεια Αναγνωστάκη» και υλοποιείται το ειδικά σχεδιασμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Έλα να παίξουμε. Θα σου χαρίσω…», το οποίο απευθύνεται σε μαθητές των τελευταίων τάξεων του Γυμνασίου και της πρώτης Λυκείου.
ΤΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΑ ΜΕΛΗ ΤΟΥ ΟΜΙΛΟΥ ΦΙΛΩΝ – ΜΑΡΤΙΟΣ 2025
