Της ΑΔΑΜΑΝΤΙΑΣ ΧΑΤΖΗΑΠΟΣΤΟΛΟΥ*
Η Μικρά Ασία αποτέλεσε την πατρίδα πολλών επώνυμων λογοτεχνών, οι οποίοι εμπνευσμένοι από την αποτρόπαια εκδίωξη του γένους τους, έγραψαν λογοτεχνικά αριστουργήματα που εκφράζουν όχι μόνο τα ιστορικά γεγονότα, αλλά κυρίως το συναισθηματικό φορτίο της προσφυγιάς.
Σημαντικές προσωπικότητες που άφησαν το στίγμα τους στην ελληνική λογοτεχνία είναι οι ακόλουθοι: Η Διδώ Σωτηρίου, η Μαρία Ιορδανίδου, ο Ηλίας Βενέζης, ο αγιογράφος ζωγράφος και λογοτέχνης Φώτης Κόντογλου, ο Κοσμάς Πολίτης, ο Γεώργιος Θεοτοκάς, ο Στρατής Δούκας, ο Γιώργος Μετσόλης και ο βραβευμένος με Νόμπελ λογοτεχνίας Γιώργος Σεφέρης. Η φωτιά της Σμύρνης, ο αγώνας για τη φυγή και τη σωτηρία είναι κοινά στις λογοτεχνικές σελίδες τους.
Η Διδώ Σωτηρίου γεννήθηκε στο Αϊδίνι της Μικράς Ασίας. Μετά τη μικρασιατική καταστροφή ήρθε πρόσφυγας στην Ελλάδα. Οι εμπειρίες του διωγμού απετέλεσαν και το θέμα για τα δύο από τα πιο γνωστά της μυθιστορήματα: οι Νεκροί Περιμένουν (1959) και Ματωμένα Χώματα (1962). Ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος έγινε η αιτία στη μετέπειτα δουλειά της.
Έργα της: Εντολή (1976), Κατεδαφιζόμεθα (1982), Η Μικρασιατική Καταστροφή και η Στρατηγική του Ιμπεριαλισμού στην Ανατολική Μεσόγειο (1975, Μελέτη), Μέσα στις φλόγες (1978, Παιδικό), Επισκέπτες (1979, Παιδικό), Θέατρο (1995 δύο θεατρικά έργα και ένας μονόλογος).
Η Μαρία Ιορδανίδου, συγγραφέας της Λωξάνδρας, γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1987 από μητέρα πολίτισσα και από πατέρα Υδραίο. Την παιδική της ηλικία την έζησε στον Πειραιά. Το 1914 μετά από πρόσκληση που δέχθηκε από το θείο της στη Ρωσία έμεινε εκεί για πέντε χρόνια λόγω του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου, όπου και φοίτησε σε ρωσικό γυμνάσιο.
Το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου βρήκε την οικογένεια της κατεστραμμένη και την ανάγκασε να βγει στην αγορά εργασίας. Οι τρεις ξένες γλώσσες που γνώριζε την βοήθησαν να εργαστεί αποδοτικά ως τα εξήντα της χρόνια. Ξεκίνησε από την Κωνσταντινούπολη, αργότερα πήγε στην Αλεξάνδρεια και κατέληξε στην Αθήνα όπου εγκαταστάθηκε μόνιμα με το σύζυγο της το 1923. Απέκτησαν δύο παιδιά. Η Μαρία Ιορδανίδου πέθανε το Νοέμβριο του 1989.
*Για τον Σύλλογο Ρεθύμνιων Μικρασιατών
