Η ένταση και η συχνότητα των ακραίων φαινομένων αυξάνονται
Η πολιτική απροθυμία, η οικονομική απληστία και η περιβαλλοντική αδιαφορία αποτελούν σημαντικά εμπόδια στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, ενώ η πραγματική δέσμευση για την προστασία του περιβάλλοντος παραμένει ελλιπής
Έως και στο 80% πρέπει να έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία της απανθρακοποίησης σε παγκόσμιο επίπεδο μέχρι το 2030, της μείωσης δηλαδή του ανθρακικού αποτυπώματος και της αντικατάστασης των υδρογονανθράκων με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, προκειμένου να τηρηθεί η συμφωνία του Παρισιού, όπως υπογράφηκε τον Απρίλιο του 2016, για την αντιστροφή της κλιματικής κρίσης και την αντιμετώπιση της παγκόσμιας ανόδου της θερμοκρασίας. Το 2024 καταγράφηκε ως το πιο θερμό έτος στην ιστορία του πλανήτη, με αποτέλεσμα, η τήρηση της συμφωνίας του Παρισιού στο πλαίσιο της Σύμβασης Πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή και η μακροπρόθεσμη στόχευση στη σταθεροποίηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας να είναι πιο επιτακτικές από ποτέ, σύμφωνα με όσα ανέφερε στην τηλεόραση CRETA και την εκπομπή της Σώτιας Πεντεδήμου, ο Χρήστος Ζερεφός, καθηγητής, γενικός γραμματέας της Ακαδημίας Αθηνών και εθνικός εκπρόσωπος για την κλιματική αλλαγή.
Οι μέχρι τώρα εκτιμήσεις για το μέλλον είναι δυσοίωνες, παρουσιάζοντας μία άκρως ανησυχητική εικόνα για το 2050, έτος κατά το οποίο αν δεν γίνουν οι απαραίτητες κινήσεις, θα αποτελέσει και «προορισμό δίχως γυρισμό», σύμφωνα με τον κ. Ζερεφό. Η απαξίωση της αξίας της κλιματικής κρίσης από τις ΗΠΑ και τον Ντόναλντ Τραμπ, η κατά γενική ομολογία ελάχιστη προβλεπόμενη χρηματοδότηση για την πράσινη μετάβαση, το χαμηλό εκπαιδευτικό επίπεδο του πληθυσμού και η γενικότερη «απληστία» των ανθρώπων, αναφορικά με θέματα περιβαλλοντολογικής προστασίας είναι όλα ζητήματα που προβληματίζουν. Ωστόσο, η ατομική μείωση του ανθρακικού μας αποτυπώματος, ο σεβασμός απέναντι στους φυσικούς πόρους, η εξοικονόμηση του νερού και η αποφυγή πρόκλησης δασικών πυρκαγιών είναι κινήσεις που όλοι μπορούν να κάνουν, συμβάλλοντας ενεργά στη χάραξη μιας νέες πορείας προς την πράσινη ανάπτυξη και την καταπολέμηση της κλιματικής κρίσης.
«Η αιτία της αποσταθεροποίησης του πλανήτη είναι τα αέρια του θερμοκηπίου»
Απαραίτητες είναι οι ενέργειες προστασίας του περιβάλλοντος, καθώς όπως καταδεικνύουν τα δεδομένα των τελευταίων ετών, το χρονικό περιθώριο που είχε εκτιμηθεί κάποτε έως το 2050 έχει μεταφερθεί πλέον στο 2030, που αποτελεί την καταληκτική ημερομηνία για ολοκλήρωση των δεσμεύσεων της συμφωνίας του Παρισιού. Ο κ. Ζερεφός ανέφερε μεταξύ άλλων στην τηλεόραση CRETA: «Η δράση για το περιβάλλον είναι 100% αναγκαιότητα. Αν μιλούσαμε πριν από 30 και 40 χρόνια, τοποθετούσαμε ότι τα πράγματα θα χειροτερέψουν μέχρι το 2050. Σήμερα ξέρουμε ότι τα περιθώρια έχουν στενέψει τόσο, ώστε το 2050 τώρα έχει μετατεθεί στο 2030, γι’ αυτό στη συμφωνία των Παρισίων είχε γίνει ειδική μνεία, ώστε το 2030 να πρέπει να έχουμε αλλάξει το ενεργειακό μας μείγμα, κατά 80%, δηλαδή να αντικαταστήσουμε τους υδρογονάνθρακες που καίμε, με ανανεώσιμες πηγές ενέργειες. Οι εκτιμήσεις μας σήμερα λένε ότι μετά το 2050 τα πράγματα θα είναι τόσο δύσκολα, ώστε δεν θα υπάρχει δρόμος επιστροφής δυστυχώς».
Η απανθρακοποίηση είναι μία διαδικασία σταδιακής μετάβασης προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, οι οποίες μπορεί να μην αποτελούν μία άριστη λύση, αλλά σε αυτό το χρονικό σημείο δίνουν παράταση ζωής συνολικά στον πλανήτη, σύμφωνα με τον κ. Ζερεφό.
«Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας δεν σημαίνει ότι είναι πανάκεια, ούτε ότι είναι τόσο ασφαλέστερες για τον πλανήτη, είναι όμως μία μετάβαση που εξυπηρετείται σταδιακά. Πρώτα είπαμε ότι θα πάμε από το πετρέλαιο στο φυσικό αέριο, στις ανανεώσιμες και μετά το 2050 θα πάμε σε καθολικά ανανεώσιμες, με την ελπίδα ότι μέχρι το 2050, θα πρέπει να έχουμε βρει τρόπους εξοικονόμησης ενέργειας, καλύτερες μηχανές, τρόπους δέσμευσης του διοξειδίου του άνθρακα και των άλλων θερμοκηπικών αερίων στην πηγή τους. Αυτή η διαδικασία ονομάζεται απανθρακοποίηση, μείωση δηλαδή του ανθρακικού αποτυπώματος, κάθε δραστηριότητας. Αυτό ελπίζουμε να τελειώσει μέχρι το 2050», ανέφερε.
«Τεράστια καμπανάκια, τα οποία ζούμε και πάλι δεν πιστεύουμε»
Επιχειρώντας να περιγράψει την εικόνα που έχουμε αυτή τη στιγμή με τα ακραία καιρικά φαινόμενα και την ένταση της κλιματικής κρίσης, ο κ. Ζερεφός αναφέρθηκε στο ελληνικό καλοκαίρι του 1987, κατά το οποίο έχασαν την ζωή τους 2.000 άνθρωποι και αποτέλεσε, όπως είπε, την αφετηρία «της πλήρους αποκαθήλωσης του κλίματος όπως το ξέραμε», αναγκάζοντας ολόκληρη τη χώρα να προχωρήσει σε εγκαταστάσεις κλιματιστικών. «Μέχρι το 1987, που είχαμε τον πρώτο σοβαρό καύσωνα στη χώρα μας, οι καύσωνες κρατούσαν μία, δύο, τρεις μέρες», ανέφερε, συμπληρώνοντας ότι αργότερα ακολούθησαν ακόμα πιο θερμά έτη, ενώ όπως τόνισε, το ίδιο αναμένεται να συμβεί και με το 2025. «Αυτά είναι τεράστια καμπανάκια, είναι μπροστά μας, τα ζούμε και πάλι δεν τα πιστεύουμε. Η καύση των υδρογονανθράκων οδηγεί σε πάρα πολύ σοβαρή αποσταθεροποίηση του κλίματος παγκοσμίως. Όλους τους καύσωνες που έχουμε δει και τα πολύ ακραία φαινόμενα τα τελευταία 20 χρόνια, δεν τα είχαμε δει ποτέ στην ιστορία των μετρήσεων στον πλανήτη μας», ανέφερε.
Επιπλέον, ο κ. Ζερεφός δήλωσε: «Το 87′ σαν έτος ήταν 0,6 βαθμούς κελσίου πάνω από τη μέση τιμή της θερμοκρασίας των τελευταίων 100 ετών. Οι καύσωνες σήμερα είναι 3,5 βαθμούς πάνω από τη μέση τιμή. Υπάρχει λοιπόν μία πολύ σοβαρή αλλαγή στην ένταση των ακραίων φαινομένων και βεβαίως στη συχνότητα εμφάνισής τους. Δεν είναι μόνο οι καύσωνες, είναι και οι πλημμύρες, είναι η ξηρασία, είναι πολλά φαινόμενα τα οποία απειλούν την ύπαρξή μας».
«Ένα πολύ μεγάλο ποσοστό του παγκόσμιου πληθυσμού δεν ρυπαίνει τον πλανήτη»
Παρά τη σοβαρότητα της κατάστασης και τα ανησυχητικά δείγματα που έρχονται στην επιφάνεια, ο κ. Ζερεφός αναφέρθηκε στον ουσιαστικό ρόλο που μπορούν να επιτελέσουν οι πολίτες, αλλάζοντας ο καθένας την ατομική του συμπεριφορά: «Δεν συμφωνώ καθόλου με το ό,τι και να κάνουμε σαν πολίτες είναι μάταιο. Ένα πολύ μεγάλο ποσοστό του παγκόσμιου πληθυσμού, δεν ρυπαίνει τον πλανήτη, δεν έχει ανθρακικό αποτύπωμα ο μέσος κάτοικος. Υπάρχουν κάτοικοι, οι οποίοι ζούσαν και ζουν σε αρμονία με το περιβάλλον. Αν γίνουμε πιο τσιγκούνηδες, δηλαδή προσέξουμε τις εκπομπές μας, μειώσουμε το ανθρακικό μας αποτύπωμα, κάνουμε λιγότερη κατανάλωση των φυσικών πόρων, δεν ξοδεύουμε πολύ νερό, δεν το σκορπάμε, δεν παράγουμε πολλά σκουπίδια, κοιτάμε την ανακύκλωση, ζούμε όσο γίνεται σε αρμονία με το περιβάλλον και προσέχουμε τις δασικές πυρκαγιές, τότε μπορούμε να συμβάλλουμε ο καθένας ξεχωριστά στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής».
Επιπλέον, απαντώντας σε σχετικό ερώτημα για το κατά πόσο είναι εφικτός ο στόχος που έχει τεθεί με την συμφωνία των Παρισίων, ο κ. Ζερεφός ανέφερε: «Είναι ρεαλιστικός και πολύ εφικτός, για την Ευρώπη τουλάχιστον. Η Ελλάδα μαζί με τη Γαλλία αποτελούμε πρωτοπόρους στην ύπαρξη, αλλά και στη δυνατότητα χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Επομένως αυτό μπορεί να γίνει, ήδη πολλές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μεταξύ αυτών και η δική μας χώρα έχουμε προχωρήσει πάρα πολύ στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας».
«Κάποιες χώρες θα πρέπει να πληρώνουν άλλες γιατί τις ρυπαίνουν χωρίς να φταίνε»
Σχολιάζοντας τη στάση των ΗΠΑ και της νέας κυβέρνησης Τραμπ, η οποία φαίνεται να απαξιώνει το κλίμα και την πράσινη μετάβαση, ο κ. Ζερεφός, επεσήμανε ότι η κατάσταση είναι ανησυχητική, ενώ τόνισε ότι ο ΟΗΕ πρέπει «να αρχίσει να δείχνει τα δόντια του», επιβάλλοντας τον σεβασμό στο διεθνές δίκαιο και προστατεύοντας τον πλανήτη. Παράλληλα, σχολιάζοντας τη συμφωνία που επιτεύχθηκε στην 29η διάσκεψη του ΟΗΕ για την κλιματική κρίση (COP29) προκειμένου να αυξηθούν οι δωρεές και τα δάνεια προς τις αναπτυσσόμενες χώρες από 100 δισ. δολάρια σε «τουλάχιστον 300 δισ. δολάρια» ετησίως μέχρι το 2035, ο κ. Ζερεφός ανέφερε: «Είναι πραγματικά πολύ χαμηλό ποσό και δεν είναι λύση. Οι ανήμπορες και πιο φτωχές χώρες κινδυνεύουν να εξαφανιστούν από το πρόσωπο του πλανήτη, υπάρχουν νησιωτικές περιοχές οι οποίες θα πλημμυρίσουν και θα γίνουν υποβρύχιες. Το να πάρουν 300 δισ. δεν είναι καν ασπιρίνη».
Τέλος, ο κ. Ζερεφός στάθηκε σε μία ευρύτερη στάση απληστίας προς το περιβάλλον και τους φυσικούς πόρους, η οποία επιδεικνύεται τόσο σε τοπικό, όσο και σε διεθνές επίπεδο, με τη δικαιοσύνη να μεροληπτεί, τις μελλοντικές γενιές να καταδικάζονται και τους έχοντες την εξουσία να κάνουν αλόγιστα ό,τι θέλουν, γεγονός που επιβαρύνει εν τέλει τον πλανήτη: «Η απληστία πλέον έχει ξεπεράσει κάθε προηγούμενο. Αυτή η απληστία είναι εις βάρος των επόμενων γενεών, είναι απληστία της παν κυριαρχίας σε όλο τον πλανήτη και της απόλυτης εξουσίας σε κάθε τι αρέσκεται κάποιος, χωρίς να δίνει λογαριασμό. Πλήρης κατάργηση της δικαιοσύνης, της οποίας έχουν αφαιρέσει το σκέπαστρο από τα μάτια».
Χαρακτηριστικό παράδειγμα της αδιαφορίας τόσο της πολιτείας, όσο και των ίδιων των πολιτών είναι ο καθαρισμός των οικοπέδων, ενόψει της αντιπυρικής περιόδου, με τα πρόστιμα να μην επιβάλλονται και την νομοθεσία να μην εφαρμόζεται, όπως ανέφερε μεταξύ άλλων ο κ. Ζερεφός: «Ποιος αρχίζει να καθαρίζει το οικόπεδό του, τώρα που μπαίνουμε στο μήνα Μάρτιο; Κανείς. Η αδιαφορία είναι μνημειώδης και δεν σκέφτονται κανέναν άλλον, παρά μόνο τον εαυτούλη τους και την τσεπούλα τους. Το να πάει να καθαρίσει κάποιος το οικόπεδό του κοστίζει 100-200 ευρώ το χρόνο. Το πιο εύκολο πρόστιμο είναι τα ακαθάριστα οικόπεδα που υπάρχουν στους Δήμους. Είναι ένα μεγάλο έσοδο το οποίο δεν το έχουν υπολογίσει, γιατί κανείς δεν κάθεται να νοικοκυρέψει τα πράγματα. Η αδιαφορία είναι αυτή που ανάβει την πρώτη σπίθα», ανέφερε, παραδεχόμενος ωστόσο ότι «πράγματι υπήρξε μία πολύ σημαντική βελτίωση πέρυσι στον καθαρισμό των οικοπέδων, ίσως με τον φόβο των προστίμων, επειδή νομοθετήθηκε η ποινή».
Επιμέλεια: Γιάννης Κωστάκογλου
