Ο Διόνυσος, κατά την αρχαία θρησκεία, είναι ο θεός της φύσης, της βλάστησης, της τυροκομίας, του αμπελιού, του κρασιού, της μέθης και του θεάτρου. Είναι ο κατεξοχήν θεός της μεταμφίεσης, του μουτζουρώματος, της μάσκας. Κατάλοιπα – επιβιώματα της λατρείας του Διονύσου συναντούμε σε όλη την Ελλάδα και σε βαλκανικές χώρες: μασκαρέματα, καρναβάλια, απομιμήσεις τελετών όπως η γιορτή του Κλήδωνα που έγινε προ ημερών.
Ενθουσιασμένος ο Στέλιος Μανωλιούδης, από τα ευρήματά του σχετικά με τον Διόνυσο σε αρχαίους συγγραφείς, στη φύση και στη σύγχρονη εποχή, αποστασιοποιείται και υιοθετεί το όνομα Φάνης = αυτός που φανερώνει νέα στοιχεία. Συνάντησε στα τοποπερπατήματά του προελληνικά τοπωνύμια, όπως Πανασός, που έχει το ίδιο δεύτερο συνθετικό με τη λέξη Διόνυσος (Διός + Νύσα). Συνάντησε και στη μινωική γραμμική γραφή Β το όνομα του Διόνυσου (di-wo-nu-so). Σε αυτά στηρίζεται για να υποστηρίξει ότι η καλλιέργεια του αμπελιού στην Ελλάδα δεν ήρθε από τη Μικρά Ασία, όπως πιστεύεται μέχρι σήμερα, αλλά από την Κρήτη, όπου καλλιεργείτο αποδεδειγμένα το αμπέλι από τη μινωική εποχή.
Ειδικά στην Αττική η καλλιέργεια του αμπελιού και οι σχετικές εορτές και πανηγύρια προς τιμήν του Διονύσου είναι η βάση της δημιουργίας του αρχαίου δράματος (τραγωδία, κωμωδία, σατυρικό δράμα) και του αρχαίου θεάτρου, που είναι μια από τις τρεις μεγάλες προσφορές του Ελληνικού πνεύματος στην ανθρωπότητα (οι άλλες δυο είναι: ο διάλογος που είναι η βάση του δημοκρατικού πολιτεύματος και τα γλυπτά της Ακρόπολης της Αθήνας, Γλυπτική η τέχνη ευρύτερα).
Εκτός από τη μελέτη της φύσης με πρωτογενή έρευνα, για ανακάλυψη λίθινων ιχνών της ζωής και της λατρείας, ο συγγραφέας βασίζεται στις ανακοινώσεις των αρχαιολόγων για τα ευρήματα των ανασκαφών. Ακόμη, βασίζεται σε αρχαίους συγγραφείς: Από τον Όμηρο, μέχρι τον Νόννο, αλλά και νέους: Καζαντζάκη, Νίτσε, Μ. Nilson, Μαρινάτο, Νικ. Πλάτωνα, Αικατερινίδη.
Πολλές επιτυχίες έχει κάμει ο Στέλιος Μανωλιούδης από τις πολύχρονες έρευνές του στη φύση, σε συνδυασμό με τη μελέτη αυτών των έγκριτων συγγραφέων, λαογράφων και αρχαιολόγων. Στη Γέργερη πρωτοστάτησε για τη δημιουργία μουσείου Φυσικής Ιστορίας, αφού ενέπνευσε τους μαθητές των εκεί σχολείων και την τοπική κοινωνία γύρω από το ψηλότερο βουνό της Κρήτης. Άλλωστε θαυμάζει τις ψηλότερες κορυφές των βουνών της Κρήτης, επειδή αυτές αναδύθηκαν πρώτες από τη θάλασσα πριν από 30 εκατομμύρια χρόνια, από την πίεση της αφρικανικής πλάκας προς την Ευρωπαϊκή – ασιατική, πίεση που συνεχίζεται μέχρι σήμερα συχνά δίδει σεισμούς.
Με φίλους του φυσιολάτρες ταξίδεψαν στη Σικελία, ακολουθώντας τα ίχνη του Μίνωα και του Μυριόνη που δημιούργησαν εκεί αποικίες. Αναζητούσαν τον τάφο του… Διός, για τον οποίο κατακρίνουν τους Κρήτες, ο Καλλίμαχος, ο Κυρηναίος και ο Απόστολος Παύλος: «Κρήτες αεί ψεύσται».
Τελικά δεν τον… βρήκαν στη Σικελία, αλλά ο Φάνης (Στέλιος Μανωλιούδης) υποθέτει ότι ο «Μίνωος Διός τάφος» είναι στον Γιούχτα, κοντά στο Ηράκλειο και προ(σ)καλεί τους αρχαιολόγους να το επιβεβαιώσουν.
Για τα ίχνη τα πέτρινα που εντόπισε σε πολλά σημεία της Κρήτης, προτείνει να γίνει αρχαιολογικό – φυσιολατρικό – γεωλογικό – δασικό πάρκο στην περιοχή του Ψηλορείτη με επίκεντρο την Πανασό, κοντά στην Αγία Βαρβάρα.
Οι πολλές έγχρωμες φωτογραφίες του βιβλίου εξυπηρετούν δυο στόχους: δείχνουν ολοζώντανα όσα αναφέρονται στο κείμενο και ταυτόχρονα μεταφέρουν τον αναγνώστη σε μέρη πανέμορφα, ειδυλλιακά που αποπνέουν αύρα ομορφιάς και αισιοδοξίας κοντά στη φύση.
* Ο Θεόδωρος Πελαντάκης είναι φιλόλογος
