Της ΕΛΠΙΔΑΣ ΑΡΙΣΤΕΙΔΟΥ
Στο «μικροσκόπιο» ερευνητών από την Μεγάλη Βρετανία βρίσκεται το Υστερομινωικό Νεκροταφείο των Αρμένων και τα ευρήματα του, που έχουν προκαλέσει παγκόσμιο ενδιαφέρον. Καθηγητές πανεπιστημίων της Οξφόρδης και του Χάντερσφιλντ της Βρετανίας βρίσκονται τις τελευταίες εβδομάδες στο Ρέθυμνο, προκειμένου να μελετήσουν το ανθρώπινο σκελετικό υλικό, που προέρχεται από την ΥΜ ΙΙΙ Νεκρόπολη των Αρμένων, της οποίας διευθυντής ανασκαφών είναι ο Γιάννης Τζεδάκις, επίτιμος γενικός διευθυντής Αρχαιοτήτων του υπουργείου Πολιτισμού.
Είναι ήδη γνωστό, ότι η ανασκαφή του χώρου ξεκίνησε το 1969 και συνεχίζεται έως σήμερα. Η μοναδικότητα της Νεκρόπολης, αλλά και τα ευρήματα που ανακάλυψε και διατήρησε επί σειρά ετών ο Γιάννης Τζεδάκης ερευνώνται πλέον στο πλαίσιο προγράμματος από ομάδα Άγγλων επιστημόνων, που με την μέθοδο του Dna επιδιώκουν να βρουν επιπλέον στοιχεία για την ταυτότητα των ανθρώπων, που είναι θαμμένοι στους 200 τάφους.
Σκοπός της έρευνας είναι να δώσουν πληροφορίες για τις μεταναστεύσεις στην Κρήτη την εποχή του Χαλκού και παίρνοντας ταυτόχρονα δείγματα Dna από τους σύγχρονους Κρητικούς, ελπίζουν να ρίξουν φως στην γενετική συνέχεια από το παρελθόν στο παρόν. Όταν το Dna βρεθεί, η άμεση προτεραιότητα από τη μελέτη της Νεκρόπολης είναι να υπάρχει πιθανότητα να προσδιορίσουν την προέλευση αυτών που κάποτε τάφηκαν εκεί. Ήταν Κρήτες ή προέρχονταν από κάπου αλλού, δίνοντας ταυτόχρονα απαντήσεις για την κάθοδο των Μυκηναίων. Επίσης θέλουν να μελετήσουν τις σχέσεις μεταξύ των θανόντων: αυτών που ήταν στον ίδιο τάφο είτε αποτελούσαν μία δυναστεία που αφορούσε τους πλουσιότερους τάφους της Νεκρόπολης.
Η ομάδα ερευνητών που αποτελείται από τους Dr. Peter Ditchfield, ερευνητής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, Dr. Ceiridwen Edwards, ερευνήτρια του αρχαίου Dna στο πανεπιστήμιο του Χάντερσφιλντ, τον καθηγητή Robert Arnott, από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και της Dr. Holley Martlew, πρόεδρο του Ελληνικου Hellenic Archaeological Researgh Foundation, ο κ. George Foody, υποψήφιος διδάκτορας Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Χάντερσφιλντ συνεργάζονται με την προϊσταμένη ΚΕ Κλασσικών και Προϊστορικών Αρχαιοτήτων – διευθύντρια της 28ης ΕΒΑ κυρία Αναστασία Τζιγκουνάκη και Αρχαιολόγους της Υπηρεσίας. Η ερευνητική ομάδα, βρέθηκε χθες στο Υστερομινωικό Νεκροταφείο των Αρμένων συνοδευόμενοι από τους αντιδημάρχους τεχνικών έργων Μίνωα Αλεφαντινό και τουρισμού Πέπη Μπιρλιράκη.
Όπως ανέφερε η κ Dr. Holley Martlew, πρόεδρος του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών που εδώ και πολλά χρόνια ασχολείται με το νεκροταφείο των Αρμένων, μέχρι στιγμής έχει βρεθεί ένα γενετικό υλικό σε τάφο από μια γυναίκα με ύψος 1.65. Η δειγματοληψία θα συνεχιστεί το επόμενο διάστημα, ενώ υποστήριξε ότι πρόκειται για μια διαδικασία εξειδικευμένη και χρονοβόρα και τα αποτελέσματα θα είναι γνωστά σε περίπου δυο χρόνια. Σε σχετικές δηλώσεις της τόνισε: «Εργάζομαι εδώ για πάρα πολλά χρόνια στο Υστερομινωικό Νεκροταφείο των Αρμένων και έχω αφιερώσει μεγάλο μέρος της ζωής μου για την ανάδειξη αυτού του χώρου, που είναι από τις μεγαλύτερες νεκροπόλεις στο μεσογειακό χώρο και αριθμεί 232 τάφους, ενώ έχουν βρεθεί 39 λάρνακες σαρκοφάγοι και πάνω από 800 αγγεία. Αποτελεί ένα μικρόκοσμο ο χώρος αυτός, γιατί έχει πάνω από χίλιους σκελετούς και μια μεγάλη διάρκεια από 1400-1200π.Χ. Το 1969 ξεκίνησαν οι ανασκαφές από τον κ. Τζέδακη που βρέθηκε το πρώτο εύρημα τυχαία από ένα μαθητή και ο κ. Τζεδάκης κατάφερε να συλλέξει και να διατηρήσει σκελετικό υλικό από 1.000 νεκρούς, ώστε να ξεκινήσει μια έρευνα. Μετά την έκθεση «Μινωιτών και Μυκηναϊκών γεύσεις» – που περιελάμβανε 16 χώρους από την Ελλάδα και είχε επικεντρωθεί στην υγεία και την διατροφή και η οποία έκθεση έχει ταξιδέψει ανά τον κόσμο και έχει φιλοξενηθεί και στο Ρέθυμνο και στην Αθήνα, έχει ξεκινήσει τώρα έρευνα του σκελετικού υλικού. Έχει ήδη βρεθεί Dna σε ένα τάφο στον «161», από τους τάφους που βρίσκονται στο λόφο και αντιπροσωπεύουν από τους πλέον επιφανείς από αρχιτεκτονικής άποψης και πιο πλούσιους τάφους. Το ερευνητικό πρόγραμμα να συνδυάσει και να ερευνήσει από που προήλθαν αυτοί οι άνθρωποι, για αυτό έχουν ληφθεί δείγματα και από τους σύγχρονους Κρητικούς για να δουν τα αποτελέσματα. Ήδη έχουν γίνει δειγματοληψίες από το σκελετικό υλικό των αρχαίων και θα προχωρήσουν».
Από την πλευρά του ο Dr. Peter Ditchfield, ερευνητής αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, ανέφερε: «Μέσα από την έρευνα θέλουμε να δούμε τη σχέση που υπάρχει μεταξύ των θανόντων. Οι τάφοι είναι οικογενειακοί, αλλά θέλουμε να διαπιστώσουμε αν όντως οι άνθρωποι που ήταν θαμμένοι μαζί, ήταν συγγενείς. Και ακριβώς επειδή το νεκροταφείο καλύπτει μια μεγάλη χρονική περίοδο, θέλουμε να δούμε αν υπάρχει κάποια συνέχεια μέσα στο χρόνο. Δηλαδή αυτοί οι άνθρωποι από που ήρθαν; Ήταν Κρήτες; Ήταν Μυκηναίοι; Επειδή εκείνη την περίοδο είχαμε και την κάθοδο από τις Μυκήνες, ίσως να ήταν και από την Ανατολή. Θέλουμε να δούμε αν με την μετακίνηση των ανθρώπων, υπάρχει ανταλλαγή ιδεών γιατί είναι ένα καίριο χρονικό σημείο περίπου το 1500-1400 με τις μετακινήσεις των πληθυσμών».
Ο καθηγητής στο Green Templeton College, πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Robert Arnott, πρόσθεσε: «Χρόνια τώρα δουλεύουμε και έχουμε εργαστεί πάνω στο σκελετικό υλικό που είναι μοναδικό σε μέγεθος και ποιότητα. Είναι μια εξειδικευμένη έρευνα μέσα από την οποία θα επεξεργαστούμε στοιχεία για να μελετήσουμε τα θέματα της υγείας και τις ασθένειες».
Ποντάρουν στα ευρωπαϊκά κονδύλια για την ανάδειξη του Νεκροταφείου Αρμένων
Εν τω μεταξύ, η Εφορεία Αρχαιοτήτων έχει εδώ και ένα χρόνο ολοκληρώσει τη μελέτη που αφορά στην ανάδειξη και προστασία του αρχαιολογικού χώρου, η οποία θα κατατεθεί στη Διαχειριστική Αρχή της Περιφέρειας Κρήτης διεκδικώντας ευρωπαϊκή χρηματοδότηση συνολικού ύψους 1.5 εκ, ευρώ.
Σε σχετικές δηλώσεις του ο αντιδήμαρχος τεχνικών έργων και υπεύθυνος του δήμου για τα μνημεία Μίνως Αλεφαντινός ανέφερε: «Οποιαδήποτε πρωτοβουλία σε επιστημονικό επίπεδο που επικεντρώνεται στο Ρέθυμνο και τις αρχαιότητές του, μας κάνει πάντα ιδιαίτερα ευτυχείς. Σαν δήμος θα είμαστε αρωγοί σε κάθε τέτοια προσπάθεια, που είναι πολύ σοβαρή και ελπίζουμε το αποτέλεσμα της έρευνας και της συγγραφής που τυχόν θα προκύψει, θα δικαιώσει την αισιοδοξία μας ότι κάθε τέτοια προσπάθεια συμβάλλει στην ανάδειξη του αρχαιολογικού μας πλούτου. Επίσης, σε ό,τι αφορά το Υστερομινωικό Νεκροταφείο των Αρμένων, έχει ήδη δοθεί εντολή στην τεχνική υπηρεσία του δήμου και καταρτίζονται τα τεχνικά δελτία για να κατατεθεί ο φάκελος στην Διαχειριστική Αρχή για ένα έργο προϋπολογισμού 1.2 εκ. ευρώ, που αφορά την ανάδειξη του Υστερομινωικού Νεκροταφείου και την προστασία του. Είναι μια μελέτη που θα συμβάλλει στην αύξηση της επισκεψιμότητας του χώρου, αλλά και να καταστεί αυτό ακόμα πιο γνωστό σε ντόπιους και ξένους επισκέπτες».
Όπως αναφέρεται στην μελέτη του έργου για την Ανάδειξη Υστερομινωικού Νεκροταφείου Αρμένων πρόκειται για χώρο μεγάλης επισκεψιμότητας, για τον οποίο έχει θεσπιστεί ενιαίο εισιτήριο με το Αρχαιολογικό Μουσείο Ρεθύμνου και τον αρχαιολογικό χώρο του Μοναστηρακίου. Υπάρχει εγκεκριμένη μελέτη ανάδειξης η οποία περιλαμβάνει την κατασκευή στεγάστρων για τους δύο μεγάλους τάφους, συντήρηση των βράχων των τάφων, νέα περίφραξη του χώρου, βελτιωτικές παρεμβάσεις για τους χώρους στάθμευσης των οχημάτων και των λεωφορείων που μεταφέρουν τους επισκέπτες, ράμπα για ΑμεΑ, κατασκευή, τροποποίηση αλλά και βελτίωση διαδρομών εντός του νεκροταφείου. Σε ό,τι αφορά την ενημέρωση των επισκεπτών για τον χώρο και τα μνημεία στα οποία ξεναγούνται και είναι ελλιπής, η μελέτη προβλέπει την τοποθέτηση σήμανσης κατά μήκος των διαδρομών με ενημερωτικές πινακίδες. Επιπλέον, προβλέπεται η αναβάθμιση του υφιστάμενου κτηρίου αλλά και η κατασκευή ενός νέου, μικρότερου, που θα εξυπηρετεί κυρίως ανάγκες ανασκαφής και αποθήκευσης υλικού. Σε ό,τι αφορά το υφιστάμενο κτήριο, η μελέτη περιλαμβάνει παρεμβάσεις στη μεγάλη αίθουσα όπου προβλέπεται η τοποθέτηση μακέτας, αλλά και οπτικού ενημερωτικού υλικού για τους επισκέπτες. Στόχος είναι η προστασία και η αναβάθμιση των χώρων, ώστε να πληροί σύγχρονες προδιαγραφές, να συντηρηθεί και να αναβαθμιστεί λειτουργικά.
