Ένα γραμμάριο σωστής ανάγνωσης των δεδομένων μιας έρευνας σε γλιτώνει από ένα τόνο λανθασμένης πληροφορίας. Αυτό ακριβώς έγινε με τις δημοσκοπήσεις που κατέγραφαν, σε μπλε και κόκκινα γραφήματα, την πορεία των ποσοστών των δύο κυριότερων μονομάχων για τις προεδρικές εκλογές στις Η.Π.Α. Το τελικό αποτέλεσμα ανέδειξε Πρόεδρο τον Τράμπ, 279 εκλέκτορες έναντι 228 της Κλίντον, άλλα στην πραγματικότητα νικητής των εκλογών βάσει του αριθμού των ψήφων είναι η Κλίντον. Έλαβε στο σύνολο της Ομοσπονδίας 202.340 παραπάνω ψήφους από ότι ο Τράμπ. Δηλαδή η Χίλαρι νίκησε τον Τράμπ με 1% διαφορά, 48% έναντι 47%.
Αυτό ακριβώς έδειχναν και οι δημοσκοπήσεις λίγες μέρες πριν τη μάχη της 8ης Νοεμβρίου. Για την ακρίβεια ο μέσος όρος δέκα (10) ερευνών που διεξήγαγαν μεγάλες εταιρείες δημοσκοπήσεων, κυρίως για λογαριασμό μέσων ενημέρωσης, την τελευταία μέρα των εκλογών, κατέγραφαν νίκη της Κλίντον με ένα ποσοστό 3.2%. Έδιναν 46.8% για την Κλίντον και 43.6% για τον Τράμπ. Δηλαδή οριακή άλλα ξεκάθαρη νίκη για την Κλίντον, η οποία απλά επιτεύχθηκε με ένα χαμηλότερο ποσοστό, το οποίο ασφαλώς βρίσκεται μέσα στα όρια του στατιστικού σφάλματος.
Βέβαια το εκλογικό σύστημα των Η.Π.Α. δίνει τη δυνατότητα στον υποψήφιο που θα κερδίσει τις περισσότερες πολιτείες και κυρίως αυτές που έχουν μεγάλο αριθμό εκλεκτόρων, να αναδειχθεί νικητής. Βασικές πολιτείες είναι η Καλιφόρνια με 55 εκλέκτορες, το Τέξας με 38, η Νέα Υόρκη με 29, η Φλόριδα με 29, η Πενσιλβάνια με 20, το Ιλινόις με 20, το Οχάιο με 18 , η Τζόρτζια με 16 και η Βόρεια Καρολίνα με 15. Διαχρονικά οι Δημοκρατικοί κέρδιζαν τη Νέα Υόρκη, την Καλιφόρνια, την Πενσιλβανία και το Ιλινόις. Οι Ρεπουμπλικάνοι παραδοσιακά κέρδιζαν στο Τέξας και σε περιοχές της ενοδοχώρας, κυρίως στον άξονα από τη Μοντάνα στα σύνορα με τον Καναδά έως και τη Λουιζιάνα, οι οποίες αποτελούν τη βάση των ρεπουμπλικάνων. Συνολικά είχαν χωρίς το Τέξας μια καλή αφετηρία 82 εκλεκτόρων, από 14 πολιτείες. Ουσιαστικά η μάχη δίνεται κάθε φορά σε πολιτείες όπως το Οχάιο, την Τζόρτζια, τη Βόρεια Καρολίνα και κυρίως «το μήλον της έριδος» τη Φλόριδα των 29 εκλεκτόρων. Συνολικά αυτές οι πολιτείες αθροίζουν 79 εκλέκτορες. Να σημειώσουμε ότι ένας υποψήφιος, για να κερδίσεις όλους τους εκλέκτορες σε μια πολιτεία, αρκεί να καταγράψει έστω και μια ψήφο διαφορά από τον δεύτερο.
Σε αυτές τις κρίσιμες πολιτείες οι έρευνες που είχαν γίνει δεν έδειχναν τίποτα άλλο από μια ανοιχτή μάχη μεταξύ Κλίντον και Τραμπ. Στο Οχάιο των 18 εκλεκτόρων, πολιτεία που είχε κερδίσει ο Ομπάμα και το 2012 και το 2008, έδειχναν νίκη του Τράμπ με 3.5% και νίκησε με 8.5%. Στην Τζόρτζια των 16 εκλεκτόρων έδειxναν νίκη του Τράμπ με 4.8% και νίκησε με 5.7% διαφορά. Στη Βόρεια Καρολίνα, πολιτεία που την είχε κερδίσει ο Ομπάμα το 2008, έδιναν νίκη του Τράμπ με 1% και νίκησε με 3.8%. Και στην πιο κρίσιμη πολιτεία της Φλόριδα των 29 εκλεκτόρων οι δημοσκοπήσεις έδιναν νίκη στον Τράμπ με 0.2% και νίκησε με 1.3%. Οι μάχες στις κρίσιμες πολιτείες ήταν στα όρια του στατιστικού λάθους και κρίθηκαν για λίγες χιλιάδες ψήφους.
Οι δημοσκοπήσεις κατέγραφαν μια σημαντική τάση υπέρ του Τράμπ, άλλα λόγω του ότι όλα βρίσκονταν στα όρια του στατιστικού λάθους δεν μπορούσαν να γίνουν σαφείς εκτιμήσεις για το αποτέλεσμα. Οι προβλέψεις για τον νικητή των εκλογών γίνονταν κυρίως από πολιτικούς αναλυτές και δημοσιογράφους. Οι οποίοι αργότερα έπρεπε, από την πλευρά τους, να ρίξουν την ευθύνη για την αποτυχία των δικών τους αναλύσεων, σε αυτούς που απλά έκαναν σωστά τη δουλειά τους. Τα μικρά και ταπεινά νούμερα των δημοσκοπήσεων, που παρουσιάζονται σε φανταχτερές μπάρες και πίτες, δεν είναι τίποτα άλλο από τάσεις οι οποίες διαμορφώνονται μέσα σε ένα περιβάλλον.
Οι έρευνες δεν καταγράφουν το αποτέλεσμα των εκλογών, απλά εκτιμούν μια τάση κατά την περίοδο που εκτελούνται. Η άποψη ορισμένων ότι μια έρευνα διαμορφώνει την κοινή γνώμη έρχεται σε σύγκρουση με άλλα κέντρα που επιθυμούν να το κάνουν αυτό. Έτσι έχει, με τον χρόνο, δημιουργηθεί ένα τοξικό περιβάλλον μεταξύ αυτών των πόλων, μέσα στο οποίο η επιστημονικότητα και η χρησιμότητα της έρευνας, όχι μόνο της πολιτικής άλλα γενικά της έρευνας, κρίνεται τις περισσότερες φορές με λανθασμένα κριτήρια.
*Ο Φραγκίσκος Γεωργιλάς είναι πολιτικός επιστήμονας -Χανιά
