Το «μαύρο κουτί» του απολογισμού των καταστροφικών πυρκαγιών αποπειράθηκαν ν’ ανοίξουν προχθές το πρωί κάτοικοι των Μελάμπων του δήμου Αγίου Βασιλείου. Η γενική συνέλευση του τοπικού Αγροτικού Συνεταιρισμού επικεντρώθηκε στην επόμενη – δύσκολη – μέρα στον νότο του Ρεθύμνου: Στο πώς μέσα από το γκρίζα και κατάμαυρα, απ’ τις στάχτες κι αποκαΐδια, απομεινάρια της πύρινης λαίλαπας θα ανανήψει η φύση. Μόνο αν αποκτήσει ξανά χρώμα η καμένη γη, θα αναδυθεί και πάλι η ελπίδα στον ταλαιπωρημένο οικισμό.
Πράγματι, οι νέοι άνθρωποι αναζητούν κίνητρα για να παραμείνουν στον τόπο τους. Προσπαθούν να βρουν το κουράγιο να ανασυντάξουν τις δυνάμεις τους και να επισκεφτούν τις κατεστραμμένες περιουσίες τους. Τους κυριεύει η απογοήτευση. Τους «πνίγει» η αγανάκτηση για ένα – δυστυχώς – επαναλαμβανόμενο φαινόμενο. Τους κατατρώει η ανασφάλεια για το μέλλον.
Όλοι οι κάτοικοι των Μελάμπων συμφωνούν πώς χρειάζονται σοβαρά μέτρα, άμεσα. Περιγράφουν την υπάρχουσα κατάσταση ως «δραματική». Φοβούνται πώς τον χειμώνα θα υπάρξει σοβαρό θέμα, μεταξύ άλλων, και με τις βροχοπτώσεις.
Απαιτούν μέτρα για την πυροπροστασία της ευρύτερης περιοχής για να μην τους ξαναβρεί αυτό το κακό. Ζητούν «σοβαρές παρεμβάσεις» στις υποδομές, στους δρόμους και στα δίκτυα. Σε διαφορετική περίπτωση, «συνεχώς θα βλέπουμε το ίδιο πράγμα». Όπως λένε, πρέπει να διατεθούν πολλά χρήματα ώστε να γίνουν σοβαρά έργα υποδομής. « Είναι το «Α» και το «Ω», περισσότερο κι από τις αποζημιώσεις.
Αλλιώς, αν δεν γίνει κάτι τέτοιο, θα ανακυκλώνουμε το ίδιο πρόβλημα» υποστηρίζουν κάποιοι.
Η ψυχολογία τους έχει γίνει «σμπαράλια»: Δεν έχουν το κουράγιο να αντικρίσουν την τεράστια ζημιά στη γη τους. Ο κόσμος μοιάζει “παγωμένος” και «μαγκωμένος». Δεν έχει τη δύναμη να αρθρώσει πολλές λέξεις. Οι ελιές που κάηκαν έχουν οικολογική, ιστορική και οικονομική αξία. «Δεν αποζημιώνονται με 50 και 100 ευρώ» διαμαρτύρονται μερικοί απ’ τους πληγέντες. Εξίσου ανάστατοι είναι οι αμπελουργοί και οι μελισσοκόμοι που περίμεναν ότι θα έχουν μία πολύ καλή παραγωγή. Οι προσδοκίες τους παραδόθηκαν στην πυρά…
«Προσπαθούμε να σταθούμε στα πόδια μας»
Η είσοδος στη γενική συνέλευση του Αγροτικού Συνεταιρισμού Μελάμπων ήταν ελεύθερη και για τα μη μέλη. Υπήρξε συμμετοχή, κατατέθηκαν διάφορες απόψεις και αποφασίστηκε η σύσταση μιας τριμελούς επιτροπής η οποία θα παρακολουθεί τις εξελίξεις γύρω από τις αποζημιώσεις.
Συζητήθηκε ακόμα το εάν θα λειτουργήσει το ελαιοτριβείο του συνεταιρισμού έτσι όπως εξελίχθηκαν τα πράγματα, ενώ έγινε και οικονομικός απολογισμός.
«Τα πράγματα είναι επιεικώς απογοητευτικά. Δεν βλέπεις τίποτε άλλο πέρα από μαύρο και γκρίζο, παντού. Προσπαθούμε να σταθούμε στα πόδια μας. Θέλουμε τη βοήθεια της πολιτείας. Πιστεύω πώς θα μας βοηθήσει. Είναι εξαιρετικά δύσκολα τα πράγματα» δηλώνει στα «Ρ.Ν.» ο πρόεδρος του Αγροτικού Συνεταιρισμού Μελάμπων Μιχάλης Ζεάκης.
«Αυτό που χρειαζόμαστε άμεσα, είναι να αποζημιωθούν οι κτηνοτρόφοι, οι μελισσοκόμοι και οι αγρότες. Να γίνουν έργα πυρασφάλειας, γιατί κινδυνεύει ο οικισμός. Τί θα γίνει αν κάνει απότομα νερά, στα πρωτοβρόχια; Ο τόπος είναι γυμνός – έχει μόνο το χώμα. Έχουν καεί και οι πέτρες! Πρέπει να γίνουν αντιπλημμυρικά έργα. Πρέπει να δοθεί έμφαση στον τομέα της πρόληψης» τονίζει.
«Θα υπάρχει θέμα επιβίωσης για τους νέους» προειδοποιεί. «Έτσι όπως είναι τα πράγματα, ένας νέος άνθρωπος πολύ απλά δεν μπορεί να μείνει στον τόπο του. Θα ψάξει να βρει μία δουλειά να κάνει για να μπορέσει να ζήσει. Ειδικά όταν ξέρει πως και κάτι να κάνει, και κάτι να καλλιεργήσει, του χρόνου ή τον άλλο χρόνο θα μπει φωτιά και θα το κάψει. Οι ηλικιωμένοι παίρνουν τη σύνταξή τους. Για αυτούς που έχουν μικρά παιδιά, που έχουν φοιτητές, που περιμένουν από τη γη να ζήσουν, τα πράγματα θα’ ναι πολύ δύσκολα».
Το μεγάλο ζητούμενο είναι εάν υπάρχουν αποθέματα δυνάμεων για να φτιαχτεί (ξανά) απ’ την αρχή ό,τι απανθρακώθηκε. «Ο κόσμος δεν ξέρει ποιος του φταίει. Ακόμα δεν έχει ηρεμήσει. Είναι αγανακτισμένος, γιατί…ξέρεις τι είναι να μην βγάλεις λάδι να φας; Τα αμπέλια μας κάηκαν, οι περιουσίες μας όλες καταστράφηκαν. Δεν έχει μείνει τίποτα!» μας λέει ο πρόεδρος της τοπικής κοινότητας των Μελάμπων Κώστας Βασιλάκης. «Ο κόσμος φοβάται τί θα αποζημιώσει το κράτος. Δεν ξέρω αν αύριο το πρωί οι συγχωριανοί μου έχουν πάλι την όρεξη να πάνε από την αρχή να ξαναφτιάξουν τα χωράφια τους. Εκτός από την όρεξη βέβαια χρειάζονται και χρήματα. Αυτά τα χρήματα δεν τα έχει ο καθένας».
Οι Μέλαμπες στηρίζονταν ελαιοπαραγωγικά στις χονδροελιές. «Τα κορωνέικα μουρέλα μας είναι ελάχιστα. Δέντρα 100 και 200 ετών κάηκαν, εξαφανίστηκαν! Πότε θα ξαναγίνουν αυτά; Ποτέ!» ξεσπαθώνει ο κ. Βασιλάκης. «Και το 2011 είχαμε μία παρόμοια πυρκαγιά, κι ενδιάμεσα είχαν μπει κι άλλες, αλλά τέτοια μεγάλη καταστροφή, τόσο μεγάλης έκτασης, δεν έχει ξαναγίνει! Παλιοί άνθρωποι λένε ότι δεν θυμούνται τέτοιο πράγμα!».
Η κουβέντα για τα κίνητρα που (πρέπει να) έχουν οι νέοι άνθρωποι, ώστε να παραμείνουν στη γη των προγόνων τους, είναι μεγάλη.
«Ήταν κάποια παιδιά τα οποία ήρθαν στο χωριό, μπήκαν σε ένα πρόγραμμα για νέους αγρότες και τώρα λένε: «Μπορούμε πλέον να ανταπεξέλθουμε; Πώς θα ζήσουμε; Πώς θα κάτσουμε στο χωριό, με το να καταστραφούν τα πάντα;» μας μεταφέρει ο κ. Βασιλάκης και προσθέτει: «Περιμέναμε μία πολύ καλή χρονιά και στο λάδι και στα αμπέλια. Αυτή τη στιγμή το 90% των αμπελιών στις Μέλαμπες κάηκε!».
Ο πρόεδρος της Τοπικής Κοινότητας Μελάμπων θα παρομοιάσει της εικόνες που αντικρίζει μ’ εκείνες που είναι βγαλμένες από σκηνικό πολέμου: «Είναι σαν να ζήσαμε πόλεμο! Κάηκαν υπόστεγα. Εμένα προσωπικά μού κάηκαν αμπέλια, μου κάηκαν οι ελιές, μου κάηκε ό,τι βοσκότοπος είχα και μου κάηκαν και τα πρόβατα! Από λάστιχα, δεν έχει μείνει τίποτα! Έχουν κατακαεί τα πάντα! Δηλαδή, τώρα αν θέλει κάποιος να ποτίσει τα δέντρα του – αν του έχουν μείνει, πρέπει από την αρχή να τοποθετηθούν τα πάντα. Είναι τρομερές οι καταστροφές!».
Αγωνία για τον χειμώνα και το… αύριο
Ο κ. Γιώργος Κυριακάκης, επαγγελματίας της περιοχής, θα παρατηρήσει: «Το κλίμα είναι χάλια. Ο κόσμος έχει απογοητευτεί. Είναι αγανακτισμένος. Πάνε στα αμπέλια και στις ελιές, κοιτούν τα καμένα. Οι ελιές είναι πεσμένες κάτω. Οι καλύτερες ελιές είναι καμένες, η καλύτερη περιουσία. Δεν βρίσκεις ούτε ξύλα. Είναι μία απελπιστική κατάσταση».
Πατέρας τριών παιδιών ο ίδιος, θα αναρωτηθεί: «Τι θα κάνουν τον χειμώνα οι νέοι άνθρωποι; Έβγαζα με τον γιο μου 2-3 τόνους λάδι. Κρατούσαμε 500 κιλά και περνούσαμε στα σπίτια μας. Τώρα, πρέπει να τα αγοράσουμε κι εμείς. Εμένα, απ’ τις προηγούμενες φωτιές, μου είχαν απομείνει καμιά 15αρια ρίζες. Και τώρα κάηκαν όλες. Δεν έχω ούτε μία! Διαλύσαμε τελείως! Δεν ξέρω, ειλικρινά, τι στήριξη θα έχει το χωριό από την Πολιτεία».
Ο κ. Γιώργος Ροδαμνάκης, πρόεδρος του Αγροτικού Συνεταιρισμού Κρύας Βρύσης συμπλήρωσε επίσης: «Η καταστροφή πιάνει μία πάρα πολύ μεγάλη έκταση. Κάηκαν δίκτυα, κάηκαν λάστιχα, πάρα πολλές υποδομές. Οι ελιές που καταστράφηκαν ήταν κυρίως οι παλιές: δηλαδή, οι χοντρολιές, που ήταν και το πιο παραγωγικό δέντρο. Ήταν πάρα πολύ καλή η παραγωγή. Τα δέντρα ήταν φορτωμένα. Είχαμε χρόνια να δούμε τέτοια βεντέμα. Αλλά δυστυχώς καταστράφηκε (η παραγωγή) σε πολύ μεγάλο βαθμό. Οι κτηνοτρόφοι δεν έχουν να ταΐσουν τα πρόβατά τους. Ο αντίκτυπος στους αγρότες θα φανεί σύντομα. Οι νέοι αγρότες δεν έχουν κίνητρο».
Οι τάσεις φυγής των νέων ανθρώπων προβληματίζουν και την κ. Αγγελική Πελαντάκη, δημοτική σύμβουλο με καταγωγή από την Κρύα Βρύση.
«Πρέπει να σταθούμε στο πώς θα ξανασυσταθεί όλη η καμένη γη: Ο ελαιώνας και οι αμπελώνες. Αυτή είναι η κουβέντα που θα πρέπει να προέχει από τώρα και στο εξής. Θα πρέπει να μάθουμε από τα λάθη μας, για να μην επαναληφθούν στο μέλλον» σημειώνει η ίδια, κρίνοντας ως θετικά τα μηνύματα που προέκυψαν απ’ τις πρόσφατες επαφές της αντιπροσωπείας των τοπικών αρχών στην Αθήνα.
«Αυτό το οποίο θα πρέπει να κάνουμε στην πορεία είναι να δούμε πώς θα αξιοποιήσουμε, με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, αυτούς τους πόρους, και να διεκδικήσουμε ακόμα περισσότερα πράγματα για τον τόπο μας. Οι νέοι είναι εκείνοι που θα πρέπει να στηριχθούν, ούτως ώστε να ορθοποδήσει ξανά η περιοχή μας. Να δοθούν άμεσα οι αποζημιώσεις και οι ζωοτροφές, γιατί υπάρχει πολύ μεγάλο πρόβλημα με το ζωικό κεφάλαιο. Ο χειμώνας θα είναι πάρα πολύ δύσκολος» κατέληξε η κ. Πελαντάκη.
Οι αυτοψίες και οι αποζημιώσεις
Στο μεταξύ, εντός της εβδομάδας αναμένεται να έχει τελειώσει η καταγραφή των ζημιών στο ζωικό κεφάλαιο απ’ τα κλιμάκια του ΕΛΓΑ.
«Μας έχει μείνει για το ζωικό κεφάλαιο που ξεκινήσαμε – μας έχουν μείνει μερικές αναγγελίες. Εκτιμούμε ότι μέχρι τα μέσα της εβδομάδας, μέχρι την Τετάρτη, θα έχουμε τελειώσει την καταγραφή» αναφέρει στα «Ρ.Ν.» ο διευθυντής του υποκαταστήματος Κρήτης του ΕΛΓΑ Νίκος Δασκαλάκης.
Για τους ελαιώνες (καθώς επίσης πάγιο κεφάλαιο, αποθηκευμένα προϊόντα κ.λπ.) συνεχίζεται η υποβολή των δηλώσεων.
Για τη διαδικασία των αποζημιώσεων, θα συνταχθούν τα πορίσματα. «Περιμένουμε να πάρουμε κι εμείς τη δήλωση καλλιέργειας από τον ΟΠΕΚΕΠΕ – το αρχείο της δήλωσης καλλιέργειας όπου θα εμφανίζονται όλοι οι ασφαλισμένοι παραγωγοί που έχουν κάνει ενεργοποίηση και ασφαλίζονται στον ΕΛΓΑ» λέει ο κ. Δασκαλάκης. «Αυτό γίνεται συνήθως μέσα Σεπτεμβρίου με αρχές Οκτωβρίου κάθε χρόνο. Εφόσον δεν υπάρχουν άλλα δικαιολογητικά τα οποία πρέπει να προσκομιστούν από τους παραγωγούς, τα πορίσματα θα προχωρήσουν προς την τελική εκκαθάριση».
Κίνδυνοι και συμβουλές
Ο κ. Δασκαλάκης θα παραθέσει χρήσιμες συμβουλές προς τους παραγωγούς, για να μην διευρυνθεί η όποια ζημιά έχουν υποστεί απ’ τις πυρκαγιές.
Ειδικά για τις καλλιέργειες, θα υπογραμμίσει: «Η άμεση καταγραφή των ζημιών έχει τον κίνδυνο της εσφαλμένης αποτύπωσης της ζημιάς». Όπως εξηγεί, «Σε ένα δέντρο στο οποίο αυτή τη στιγμή μπορούμε να το βλέπουμε ότι έχει χάσει το φυσιολογικό του χρώμα, ότι αρχίζουν και πέφτουν τα φύλλα (αν δεν έχουν αρχίσει ήδη κ.λπ. λόγω της υψηλής θερμοκρασίας από τη φωτιά), μπορεί να μην έχουν καταστραφεί σε μεγάλο βαθμό οι βλαστοφόροι οφθαλμοί οι οποίοι θα δώσουν τη νέα βλάστηση».
Ο διευθυντής του υποκαταστήματος Κρήτης του ΕΛΓΑ θα προλάβει κι εκείνους που ενδέχεται να διερωτηθούν σε ποιο ύψος θα πρέπει να γίνει η κορμοτομή, λέγοντας: «Αυτό μας το πει το δέντρο προχωρώντας η καλλιεργητική περίοδος, μπαίνοντας ο χειμώνας και ακόμα καλύτερα αρχές της άνοιξης. Την επόμενη άνοιξη θα ξέρουμε ακριβώς που θα πρέπει να κλαδευτεί ένα δέντρο.
Το εύκολο είναι να μπουν τώρα οι παραγωγοί να κάνουν κορμοτομές ή να ξεριζώνουν.
Αν μπούμε τώρα και το δέντρο δεν χρειάζεται κορμοτομή, οι παραγωγοί θα πάνε 3-4 χρόνια πίσω την καλλιέργεια».
Η τελευταία περίπτωση, σύμφωνα με τον ίδιο, αφορά δέντρο που δεν χρειαζόταν βαρύ κλάδεμα, αλλά ελαφρύ «προκειμένου να επανέλθει, να αναβλαστήσει από τους δευτερογενείς κλάδους».
Οι ειδικοί, ούτως ή άλλως, θα συνεχίσουν να κάνουν εντατικά συστάσεις κι επισημάνσεις, παρακολουθώντας την εξέλιξη των καλλιεργειών.
«Λέμε και συστήνεται επιστημονικά να μην γίνονται παρεμβάσεις αυτή τη στιγμή στους ελαιώνες έως ότου ξεκινήσει η αναβλάστηση και τα δέντρα αρχίσουν να δείχνουν μέχρι ποιο ύψος, μέχρι ποιο βαθμό είναι ζωντανά. Είναι παρακινδυνευμένη η άμεση εκτίμηση των ζημιών» υποστηρίζει ο κ. Δασκαλάκης. «Με το ψυχολογικό βάρος που έχουν αυτή τη στιγμή (οι παραγωγοί) εάν μπουν, καθαρίζουν και κόβουν είναι πιθανόν να μεγαλώσουν το εύρος της οικονομικής ζημιάς που έχουν υποστεί» τονίζει.
«Υπάρχουν ελαιώνες που πέρασε γρήγορα η ζημιά από μέσα» συνεχίζει ο διευθυντής του υποκαταστήματος Κρήτης του ΕΛΓΑ. «Αυτοί είναι θα επανέλθουν πολύ σύντομα, ίσως και σε ένα χρόνο μέσα. Με ένα επιμελές καθάρισμα και κλάδεμα θα επανέλθουν σε μία κατάσταση πάρα πολύ καλή και παραγωγική».
