Airbnb: Η στεγαστική οδύσσεια των φοιτητών

Επιμέλεια: Αντώνης Παντινάκης

Η απόπειρα επιστροφής στην κανονικότητα, μετά από μία δύσκολη διετία πανδημίας, με την επανάκαμψη του τουριστικού προϊόντος σηματοδοτεί και την επανεκκίνηση της βραχυχρόνιας μίσθωσης καταλυμάτων – μια επιλογή που κερδίζει έδαφος τα τελευταία χρόνια στους κόλπους των ιδιοκτητών ακινήτων και στην Κρήτη. Όπως γράφτηκε, μάλιστα, προσφάτως, για εφέτος το καλοκαίρι η στροφή των τουριστών σε λύσεις τύπου Αirbnb ως αποτέλεσμα των υγειονομικών συνθηκών αλλά και της γενικότερης αύξησης του κόστους ζωής, ξεπερνά και τις πιο αισιόδοξες προβλέψεις! H σύγκριση με την περσινή χρονιά δείχνει ότι οι κρατήσεις στην Ελλάδα για το διάστημα Ιουνίου-Σεπτεμβρίου καταγράφουν άνοδο 232% σύμφωνα με στοιχεία της AirDNA.

Για μία πόλη όμως όπως το Ρέθυμνο, όπου οι φοιτητές στηρίζουν ένα πολύ μεγάλο κομμάτι της οικονομίας κι όπου η εύρεση κατοικίας (για σπουδές και όχι μόνο) εξελίσσεται σε γρίφο για δυνατούς λύτες, οι αρνητικές επιπτώσεις από την άνθιση του Airbnb προκαλούν απογοήτευση σε φοιτητές, εργαζόμενους και νέα ζευγάρια που αναζητούν εναγωνίως στέγη. Οι επιλογές διαθέσιμων σπιτιών έχουν περιοριστεί αισθητά με συνέπεια η αγωνία να μεγαλώνει. Σε βάθος χρόνου, το δρομολογημένο μεγαλόπνοο σχέδιο της ανέργεσης φοιτητικών εστιών – με τη δημιουργία μίας ολόκληρης …πολιτείας στην Πανεπιστημιούπολη του Γάλλου, στα πρότυπα των πανεπστημιακών campus του εξωτερικού (το πρώτο τέτοιου τύπου στην Ελλάδα), θα δώσει μία αποφασιστική (αν όχι και οριστική) λύση στο πρόβλημα. Τι γίνεται όμως στο σήμερα;

‘‘Οι κτηματομεσίτες Ανδρέας Ανδρουλιδάκης και Νίκος Κασωτάκης, ο Αντιπρύτανης Δημήτρης Μυλωνάκης και δύο φοιτήτριες περιγράφουν στα «Ρ.Ν» πώς έχει η κατάσταση με τη στέγη στο Ρέθυμνο, καταθέτοντας τις προτάσεις, τα σχόλια και τις εκτιμήσεις τους’’

Το πάγωμα της οικοδομικής δραστηριότητας η κυριότερη αιτία

«Κάθε νέο δεδομένο, σαφώς και αλλάζει τον χάρτη της αγοράς. Οι πλατφόρμες -τουριστικές και ηλεκτρονικές- έχουν εκ των πραγμάτων προωθήσει τον τομέα  του τουρισμού και ιδιαίτερα των μικρών διαμερισμάτων, ιδιaίτερα της παλιάς πόλης όπου υπήρχαν εγκαταλελειμμένα ακίνητα και φτιάχτηκαν. Αυτό παράλληλα στένεψε την προσφορά. Έχουμε μία τεράστια ζήτηση και μία μικρή προσφορά. Ο ένας λόγος είναι οι τουριστικές πλατφόρμες και ο άλλος λόγος είναι δυστυχώς ότι έχουμε εδώ και πολλά χρόνια να φτιαχτεί οικοδομή – από το 2008 από τα χρόνια της οικονομικής κρίσης. Αυτό μας στένεψε ακόμα περισσότερο τον τομέα της προσφοράς» υποστηρίζει ο κ. Ανδρουλιδάκης, διακρίνοντας το «πρόβλημα που υπάρχει κάθε φορά που έρχονται νέοι φοιτητές. Είναι ένα τεράστιο θέμα το οποίο δυστυχώς δεν αντιμετωπίζεται εύκολα. Υπάρχει τεράστια αγωνία για το τί θα γίνει».

Κάποιοι φοιτητές επιλέγουν να ενοικιάζουν σε δωμάτια ξενοδοχείων έως ότου ξεκινήσει η τουριστική σεζόν. «Δημιουργείται ένα μείζον ζήτημα, για το πού θα μείνει ο φοιτητής το χρονικό διάστημα μέχρι να τελειώσει η εξεταστική του περίοδος» λέει ο κ. Ανδρουλιδάκης, θέτοντας και την κοινωνική και οικονομική διάσταση του ζητήματος: «Όταν έχουμε μικρή προσφορά και μεγάλη ζήτηση διατηρούνται ψηλά οι τιμές. Υπάρχει και η οικονομική δυσχέρεια σήμερα στα νοικοκυριά, οπότε καταλαβαίνετε ότι το πράγμα δυσκολεύει πάρα πολύ: και οικονομικά και από πλευράς ανεύρεσης κατοικίας».

Σύμφωνα με τον ίδιο, «η λύση του προβλήματος είναι πάλι πολυσχιδής. Θα πρέπει να μπουν καινούργιες υποδομές. Δεν ξέρω πότε τελειώνουν οι φοιτητικές κατοικίες. Όλα αυτά θα μετριάσουν το πρόβλημα».

Ο κ. Ανδρουλιδάκης επισημαίνει ότι «δεν είναι μόνο οι φοιτητές, αφού και τα νέα ζευγάρια αντιμετωπίζουν πρόβλημα» και ξεκαθαρίζει: «Τα τελευταία χρόνια είναι επαναλαμβανόμενο το φαινόμενο. Αλλά το πρόβλημα δεν είναι μόνο του Ρεθύμνου. Είναι όλων των φοιτητικών πόλεων τελικά, διότι δυστυχώς η οικιστική ανάπτυξη, η οικοδομική ανάπτυξη έχει σταματήσει. Άρα, δεν έχουμε νέα κτήρια, δεν έχουμε νέα διαμερίσματα για να μπορέσουμε να καλύψουμε τις ανάγκες της πόλης. Κι αυτό ισχύει για όλες τις πόλεις. Δεν ισχύει μόνο για το Ρέθυμνο».

Κλείνοντας έδωσε απ’ την προσωπική του σκοπιά θέασης των πραγμάτων μια θετική διάσταση: «Παρόλο που το Ρέθυμνο δεν έχει την πολυτέλεια της προσφοράς, πλην όμως δεν υπάρχει κανείς φοιτητής που να μην βρίσκει σπίτι. Τον Αύγουστο που βγαίνουν τα αποτελέσματα μέχρι και τον Σεπτέμβριο που είναι οι εγγραφές, όλοι καλύπτονται και βρίσκουν σπίτι. Υπάρχει δυσκολία, αλλά οριακά καλύπτονται οι ανάγκες των φοιτητικών απαιτήσεων».

Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε και ο έτερος κτηματομεσίτης με τον οποίο συνομιλήσαμε, κ. Νίκος Κασωτάκης, διατυπώνοντας την δική του άποψη: «Σίγουρα επηρεάζει γιατί το ζητούμενο είναι να υπάρχουν διαθέσιμες κατοικίες για τους φοιτητές. Όταν υπάρχει μεγάλη ζήτηση – δεν ξέρουμε πώς θα πάει η τουριστική σεζόν- οπωσδήποτε επηρεάζονται η αγορά, οι τιμές και η προσφορά. Το ρίσκο που έχει να πάρει ένας ιδιοκτήτης είναι αν θα επιλέξει μία σίγουρη κατάσταση που είναι αυτή με έναν φοιτητή ή εάν θα επιλέξει τα Airbnb που δεν είναι βέβαιη κατάσταση. Συν τα έξοδα συντήρησης που έχει: να αλλάξει σεντόνια κ.λπ .στα Airbnb, διαδικασίες και κόστος που δεν τα έχει αυτά όταν έχει έναν σταθερό ενοικιαστή».

Και προσθέτει «εγώ ως ιδιοκτήτης – εξαρτάται και τι προϊόν έχω- πιθανόν να προτιμούσα την επιλογή που θα μου απέδιδε σίγουρα κάποια έσοδα σε μεγάλη χρονική διάρκεια, σε σταθερή βάση και σε περισσότερο χρόνο. Μην ξεχνάμε ότι ο τουρισμός είναι ένα … πουλάκι που περνάει και φεύγει. Είναι κάποιοι αστάθμητοι παράγοντες που επηρεάζουν τις καταστάσεις. Αλλά το σίγουρο είναι πως εάν κάποιος δεν είναι επαγγελματίας σε αυτό το πράγμα, δεν προσφέρει επαγγελματική υπηρεσία με περισσότερα από ένα καταλύματα, δεν τον συμφέρει στην ουσία μια τέτοια ενασχόληση λόγω του κόστους που έχει αυτή η επιλογή επαγγελματικής διαχείρισης. Τα Airbnb δεν είναι μακροχρόνιες μισθώσεις, μπορεί να είναι και δύο ημέρες. Δεν είμαι σίγουρος το κατά πόσο συμφέρει ως εγχείρημα, αφού, επιπλέον, η τάση είναι αυξομειούμενη και εξαρτάται από τις καταστάσεις. Είχαμε τον κορωνοϊό, ανάλογα με την προσφορά και τη ζήτηση. Διαμορφώνεται τώρα ένα σκηνικό απ’ το οποίο θα εξαρτηθεί πώς θα πάει εφέτος η σεζόν για να ξέρουμε τι θα γίνει του χρόνου».

Δυο καινούριες πόλεις, σε Ρέθυμνο και Ηράκλειο, αλλά σε 4-5 χρόνια

Τα καλά νέα που μας μετέφερε ο  Αντιπρύτανης Προγραμματισμού, Διοικητικών Υποθέσεων και Φοιτητικής Μέριμνας του Πανεπιστημίου Κρήτης Δημήτρης Μυλωνάκης, «δεν είναι άμεσα». Όπωςεπεσήμανε, «το πρόβλημα της στέγης μαζί με το πρόβλημα του κόστους ζωής πλέον έχει αναχθεί σε ένα από τα τρία βασικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα Πανεπιστήμια στην Ελλάδα, και δη τα περιφερειακά Πανεπιστήμια. Τα άλλα δύο είναι η υποχρηματοδότηση και η υποστελέχωση. Το κόστος ζωής σε συνάρτηση με τη στέγαση, που βέβαια αυτά τα δύο αλληλοδιαπλέκονται, τείνει να γίνει πιθανόν και το κύριο πρόβλημα. Σας το λέω αυτό γενικά για τα περιφερειακά Πανεπιστήμια και ειδικά για τα Πανεπιστήμια που βρίσκονται σε τουριστικές περιοχές, όπως είναι το Πανεπιστήμιο Κρήτης».

Όσον αφορά το καθαυτό τ πρόβλημα της στέγασης, ο κ. Μυλωνάκης του προσέδωσε – χώρισε στις ακόλουθες διαστάσεις:

1) Το κόστος: «Φανταστείτε ότι για τον μέσο φοιτητή το κόστος της στέγασης πολλές φορές φτάνει ή και ξεπερνάει το 50% του συνολικού κόστους της ζωής του».

2) «Η ποιότητα των διαμερισμάτων, η οποία δεν είναι όπως παλιά. Δηλαδή, τα καλύτερα διαμερίσματα πλέον δίνονται για Airbnb. Κι αυτό σημαίνει μία πολύ σημαντική έλλειψη πλέον, με συνέπεια να έχουμε φοιτητές οι οποίοι έρχονται, ψάχνουν, δεν βρίσκουν και φεύγουν. Είχαμε τέτοια φαινόμενα. Και φεύγουν μετά από 2-3 εβδομάδες σε απόγνωση».

Αυτή τη στιγμή το Πανεπιστήμιο μπορεί να φιλοξενήσει δωρεάν στις φοιτητικές του εστίες γύρω στα 240 άτομα στην Πανεπιστημιούπολη του Γάλλου και άλλα 50 στο Ξενία. Σύνολο,, δηλαδή γύρω στα 300 άτομα. «Οι αιτήσεις που έχουμε είναι κατά τεκμήριο από φοιτητές που δεν μπορούν να σπουδάσουν εάν δεν έχουν δωρεάν στέγαση και είναι περίπου 500 με 600»(!) μας είπε ο κ. Μυλωνάκης.

«Το θετικό είναι ότι το Πανεπιστήμιο Κρήτης από πολύ νωρίς είχε δει το αδιέξοδο στο οποίο οδηγούνται τα περιφερειακά Πανεπιστήμια, ειδικά στις τουριστικές περιοχές, και έλαβε τα μέτρα του: σε συνεννόηση με την Πολιτεία και την τότε κυβέρνηση, ήταν το πρώτο ανάμεσα στα ελληνικά Πανεπιστήμια που προχώρησε σε ένα σχέδιο κατασκευής κατοικιών μέσω ΣΔΙΤ (Σύμπραξη Ιδιωτικού και Δημόσιου Τομέα). Αυτό περιλαμβάνει την κατασκευή 1.810 κατοικιών στην Πανεπιστημιούπολη του Ρεθύμνου και άλλων 1.000 κατοικιών στην Πανεπιστημιούπολη στις Βούτες στο Ηράκλειο. Αυτό σημαίνει ότι περίπου 3.000 φοιτητές στο Ρέθυμνο κι άλλοι 2.000 στο Ηράκλειο θα μπορούν να βρουν στέγη στο Πανεπιστήμιο.

Τι σημαίνει αυτό: α) εξαιρετική ποιότητα γιατί θα είναι ολοκαίνουργια αυτά τα διαμερίσματα, β) το κόστος θα είναι πάρα πολύ χαμηλό. Ένα σημαντικό ποσοστό θα είναι δωρεάν και τα υπόλοιπα θα κυμαίνονται από 110 έως 180 ευρώ.  Αυτό πιστεύουμε ότι θα λύσει σε πολύ μεγάλο βαθμό το πρόβλημα και της διαθεσιμότητας – γιατί τώρα στεγάζουμε 300 φοιτητές και σε πέντε χρόνια θα στεγάζουμε 3.000, δηλαδή δεκαπλασιάζουμε τα κρεβάτι που μπορούμε να διαθέσουμε».

Και φυσικά η διαφορά στο κόστος: «Το να πάει κανείς από τα 300-400-500 ευρώ στα 100 ή στο μηδέν, καταλαβαίνετε ότι μιλάμε για απίστευτη μείωση του κόστους ζωής! Μπορεί να φτάσει στο 40-50%! Αυτό πιστεύουμε ότι σε μεγάλο βαθμό θα λύσει το πρόβλημα». Το τί θα δίνουν οι φοιτητές στις νέες εστίες θα το αποφασίσει η Σύγκλητος που θα υπάρχει στο Πανεπιστήμιο. Τα ποσά που μας παρουσίασε ο κ. Μυλωνάκης είναι ενδεικτικά.  «Όλα αυτά τα χρήματα θα ανακυκλώνονται στο Πανεπιστήμιο, στις ίδιες τις κατοικίες, υπέρ της ποιότητας των σπουδών. Κάθε εισόδημα που έχει το Ίδρυμα ανακυκλώνεται για το καλό του Πανεπιστημίου και των φοιτητών». Η νέα Πανεπιστημιούπολη προσδώσει μια περαιτέρω αναπτυξιακή δυναμική στο Ίδρυμα. «Τεράστια δυναμική!» υπερθεματίζει ο κ. Μυλωνάκης. «Μιλάμε για την κατασκευή δύο…πόλεων (σε Ηράκλειο και Ρέθυμνο), οι οποίες θα έχουν πέρα από τους χιλιάδες φοιτητές, θα έχουν σούπερ μάρκετ, κινηματογράφο, μαγαζιά, κλπ. Θα μετασχηματιστεί ριζικά όλο το τοπίο στο Πανεπιστήμιο».

Το «αρνητικό» στοιχείο είναι ότι παρά την ομαλότητα στην πρόοδο των διαδικασιών, «το έργο δεν αναμένεται να ολοκληρωθεί νωρίτερα από 4 με 5 χρόνια από τώρα» σημείωσε ο κ. Μυλωνάκης και παραδέχεται ότι «στο ενδιάμεσο θα έχουμε αυτό το πρόβλημα με όποιες παρενέργειες μπορεί να δημιουργεί και στους φοιτητές και στο Πανεπιστήμιο».

Τα «Ρ.Ν» δημοσιεύουν σήμερα τις μαρτυρίες δύο φοιτητριών

«Είμαι φοιτήτρια στο 4ο έτος της φιλοσοφικής σχολής στο Ρέθυμνο. Το 2018 που ήρθα στην πόλη, όπως τους περισσότερους φοιτητές, αντιμετώπισα πρόβλημα με την εύρεση σπιτιού. Εν τέλει, με δυσκολία κατάφερα να βρω ένα σπίτι με πολύ υψηλό ενοίκιο για τα τετραγωνικά του και μη επιπλωμένο. Προ ημερών ο ιδιοκτήτης του σπιτιού μου, μου ζήτησε να το αφήσω τον Ιούνιο και να επιστρέψω τον Σεπτέμβριο, με σκοπό να το διαθέσει ως airbnb. Αυτή η ανακοίνωση του σπιτονοικοκύρη μου με ξάφνιασε. Το χαρακτηρίζω ανακοίνωση εφόσον δεν ερωτήθηκα εάν επιθυμώ αυτό το ενδεχόμενο, απλώς μου το ανακοίνωσε ότι θα γίνει. Επίσης, αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι μου ζητήθηκε να φύγω από το σπίτι μου σε περιόδους εξεταστικής, καταλυτικές και κρίσιμες, καθώς βρίσκομαι επί πτυχίω. Αγχώθηκα και αναρωτήθηκα που θα μένω και πως θα ανταπεξέλθω στις εξεταστικές του Ιουνίου και του Σεπτεμβρίου. Έπειτα από λίγες μέρες, αφού προβληματίστηκα, θέλησα να το συζητήσω μαζί του. Το επιχείρημά μου, το οποίο έκανε τον ιδιοκτήτη του σπιτιού μου να αλλάξει γνώμη ήταν ότι δεν δέχομαι να παραμείνουν τα έπιπλα μου στον χώρο και να χρησιμοποιούνται από άλλα άτομα. Με την ‘‘απειλή’’ ότι θα πάρω τα έπιπλά μου και δεν θα επιστρέψω τον Σεπτέμβριο, ο σπιτονοικοκύρης μου άρχισε να το ξανά-σκέφτεται, καθώς υπολόγιζε τα έπιπλα για το airbnb» μας είπε η Μ.Κ.

Η Π.Σ. μοιράστηκε μαζί μας την δική της εμπειρία: «Είμαι φοιτήτρια στο Ρέθυμνο 4 χρόνια και έχω μετακομίσει 3 φορές. Το πρώτο μου σπίτι το νοίκιασα το 2018 ώστε να ξεκινήσω τις σπουδές μου. Ωστόσο, το σπίτι δεν ανταποκρίνονταν στις ανάγκες μου, οπότε αναζήτησα κάποιον άλλο χώρο. Έπειτα από ένα μεγάλο διάστημα αναζήτησης, κατάφερα να βρω το κατάλληλο μέρος για εμένα. Δυστυχώς, σε αυτό το σπίτι παρέμεινα 1 χρόνο μόνο, καθώς ο ιδιοκτήτης αποφάσισε να το κάνει airbnb. Βέβαια μου έδωσε την επιλογή να παραμείνω με την προϋπόθεση να αυξηθεί το ενοίκιο. Εγώ δέχτηκα την αύξηση από την επιθυμία μου να κρατήσω αυτό το σπίτι, όμως έπειτα από 2 μήνες μου ξεκαθάρισε ότι θα το κάνει airbnb όπως και να έχει. Οπότε, αναγκάστηκα να φύγω απ’ο ένα σπίτι που είχα επενδύσει και είχα “βολευτεί”. Αυτό που θα ήθελα να παρακαλέσω είναι να σταματήσουν οι ιδιοκτήτες των σπιτιών να σκέφτονται και να πράττουν εις βάρος των φοιτητών, κάνοντάς τους “θυσία στον βωμό του κέρδους”. Η περίοδος φοίτησης είναι οικονομικά δύσκολη για τους φοιτητές και ενδεχομένως για τις οικογένειές τους. Εάν κανείς δεν προτίθενται να τους διευκολύνει, τουλάχιστον να μην τους δυσκολεύει».