Ιστορική επιμέλεια: Γ. Η. ΟΡΦΑΝΟΣ*
Με αφορμή τη φετινή 88η επέτειο από τον θάνατο του Ελευθερίου Βενιζέλου (18.03.1936), στο παρόν μας σημείωμα θα αναφερθούμε στο πώς αντιμετώπισε ο διεθνής Τύπος τη νίκη του Κόμματος των Φιλελευθέρων στο οποίο ηγείτο ο Κρητικός πολιτικός κατά τις βουλευτικές εκλογές της 31ης Μαΐου 1915.
Αποκτά ιδιαίτερη σημασία η απήχηση που είχε στα διεθνή φόρα εκείνη η ανοιξιάτικη εκλογική νίκη του Βενιζέλου, και γιατί σημειώθηκε κατά τους πρώτους μήνες του «Εθνικού Διχασμού» και επειδή το Κόμμα των Φιλελευθέρων πέρα από το υπό το Δημήτριο Γούναρη Κόμμα Εθνικοφρόνων είχε απέναντί του, μεταξύ άλλων, και τα υπόλοιπα σπουδαιότερα φιλοβασιλικά κόμματα (υπό τους πρώην πρωθυπουργούς Γεώργιο Θεοτόκη και Δημήτριο Ράλλη), αλλά και τον ίδιο το βασιλέα Κωνσταντίνο τον Α, που, όμως, παρότι αντιμετώπιζε εκείνη την εποχή σοβαρά προβλήματα με την υγεία του, υποστήριζε σθεναρά την ουδετερότητα της Ελλάδας στον 1ο παγκόσμιο πόλεμο και όχι τη συμμετοχή αυτής στον πόλεμο, όπως ήθελε ο Βενιζέλος, υπέρ της «Αντάντ» (Αγγλογάλλοι, Ρώσσοι, Ιταλοί κ.λπ.) και εις βάρος των Κεντρικών Αυτοκρατοριών (Γερμανία, Αυστροουγγαρία κ.λπ.).
Πριν καταγράψουμε τα εκλογικά αποτελέσματα σε ό,τι αφορά τα μεγάλα κόμματα, ας επισημανθεί και ότι το Μάη του 1915 ψήφισαν για πρώτη φορά οι κάτοικοι των γεωγραφικών διαμερισμάτων που είχαν προσαρτηθεί στο ελληνικό κράτος μετά από το θρίαμβο στους Βαλκανικούς Πολέμους και από τις σχετικές συνθήκες, οι επονομαζόμενες «Νέες Χώρες», δηλαδή η Μακεδονία, η Ήπειρος, η Κρήτη και τα νησιά του Αιγαίου.
Το Κόμμα των Φιλελευθέρων, βάσει, λοιπόν, των επίσημων τελικών αποτελεσμάτων, έλαβε 185 έδρες στη Βουλή επί συνόλου 316. Το Κόμμα των Εθνικοφρόνων, αν και ήταν η κυβέρνηση που διεξήγαγε τις εκλογές, πήρε 95 έδρες, το κόμμα του Γ. Θεοτόκη («Νεωτεριστικόν Κόμμα») εξέλεξε 12 βουλευτές, το «Νεοελληνικόν Κόμμα» του Δ. Ράλλη κέρδισε επτά έδρες και τις υπόλοιπες μοιράστηκαν τα άλλα κόμματα. Μεγάλη νίκη, αν και για να ορκιστεί και ν’ αναλάβει καθήκοντα η νέα κυβέρνηση υπό τον Ελευθέριο Βενιζέλο – καθώς ο ασθενής μονάρχης χρονοτριβούσε τεχνηέντως την υπογραφή του σχετικού διατάγματος – έπρεπε να έρθουν οι πρώτες μέρες του Αυγούστου του 1915.
Ας έρθουμε τώρα στο κύριό μας θέμα, να ιδούμε δηλαδή πώς ασχολήθηκε ο διεθνής Τύπος με τη βενιζελική νίκη του Μαΐου του 1915. Θα μεταφέρουμε αυτολεξεί σχετικά δημοσιεύματα ελληνικών εφημερίδων τις πρώτες μετεκλογικές ημέρες.
Στη σελίδα 4 του αρ. φύλλου 3391 της αθηναϊκής εφημερίδας «Εμπρός» (04.06.1915), διαβάζουμε μεταξύ άλλων τα εξής: «Η «Εφημερίς της Ιταλίας» […] συμπεραίνει ότι η νίκη του κ. Βενιζέλου σημαίνει καταδίκη των ενεργειών των Γερμανοφίλων και συμπάθειαν του Ελληνικού λαού προς την «Τριπλήν Συνεννόησιν»».
Από δε το Παρίσι, όπως δημοσιεύεται στο ίδιο φύλλο και στην ίδια σελίδα της «Εμπρός», βλέπουμε ότι η «Εφημερίς των Συζητήσεων» σε κύριό της άρθρο γράφει ότι «[…] η ημέρα της παρελθούσης Κυριακής εσημείωσε νίκη του κ. Βενιζέλου κατά των οπαδών της ουδετερότητος, οίτινες οφείλουν να εγκαταλείψουν την σημαίαν του αγώνος τους. Η Ελλάς, εξακολουθεί η γαλλική εφημερίς, είνε χώρα συνταγματική, όπου τα πάντα πρέπει να υποχωρούν προ της θελήσεως του Έθνους».
Στη σελίδα 5 του ίδιου φύλλου της «Εμπρός» καταχωρείται η είδηση ότι μια άλλη γαλλική εφημερίδα, ο «Χρόνος» για τις νικηφόρες υπέρ του Βενιζέλου εκλογές στην Ελλάδα σημειώνει ανάμεσα στα άλλα και ότι « […] η πλειονοψηφία της Βενιζελικής μερίδος είναι τοιαύτη, ώστε φαίνεται, ότι είνε αδύνατον να αντιταχθή τις προς αυτήν […]».
Σε ό,τι αφορά την εφημερίδα «Σκριπ» των Αθηνών, στις 04.06.1915 (αριθμός φύλλου 7.495/ σελ. 5) πληροφορεί τους αναγνώστες της ότι η ιταλική εφημερίδα «Μεσαντζέρο» αναφέρει, μεταξύ άλλων, και ότι «τα αποτελέσματα των εκλογών εν Ελλάδι ουδεμίαν θ’ ασκήσωσιν επί των πολεμικών παρασκηνίων άμεσον επίδρασιν υπέρ οιουδήποτε και αν απέβησαν. Μόνον δε με την τελείαν ανάρρωσιν του Βασιλέως Κωνσταντίνου η Ελλάς θα διακανονίση την θέσιν αυτής και θα προβεί εις συζήτησιν περί επεμβάσεώς της εις τον πόλεμον».
Θα κλείσουμε, τέλος, με ότι η ίδια η «Σκριπ» στις 05.06.1915 (αριθμός φύλλου 7.496) δημοσιεύει, στη σελίδα 5, εξ Αγγλίας την είδηση ότι «Εις άρθρον τιτλοφορούμενον «Η Αντάντ και η απόφασις της Ελλάδος» οι «Τάϊμς» (του Λονδίνου) πλέκουν το εγκώμιον του κ. Βενιζέλου, όστις κάλλιον παντός άλλου των συγχρόνων Ελλήνων πολιτευτών κατανοεί τας πιθανότητας και τας δυσχερείας προς δημιουργίαν της «μεγαλειτέρας Ελλάδος». Δυνάμεθα να είμεθα βέβαιοι ότι θα πράξη παν το δυνατόν όπως ευνοήση τους Ελληνικούς Εθνικούς πόθους και την σωτηρίαν της Βαλκανικής χερσονήσου. […] Είναι εν τούτοις παρήγορον το ότι ο Ελληνικός λαός έδραξεν τόσον ταχέως την πρώτην ευκαιρίαν όπως διαβεβαιώση την εμπιστοσύνην του προς τον άνδρα, όστις επειράθη τότε να εξυπηρετήση τα υψηλότερα συμφέροντα του Ελληνικού Έθνους».
* Ο Γεώργιος Η. Ορφανός είναι Φιλόλογος, Msc Διαχ/σης Πολιτιστικής Κληρονομιάς & Διαχ/σης Πληροφ/κων συστημάτων
