Φάρος στοργής ο Οίκος Ευγηρίας – Κυψέλες δημιουργίας τα ΚΑΠΗ
Σεβαστά πρόσωπα πάντα οι ηλικιωμένοι για τους Ρεθεμνιώτες. Από μικρά παιδιά διδάσκονταν αυτό τον σεβασμό στους μεγαλύτερους και όλοι οι είχαν πάντα διάθεση να μοιραστούν την εμπειρία και τη σοφία των παπουδογιαγιάδων.
Από πλευράς κρατικής μέριμνας δεν ήταν δυστυχώς η ίδια αντιμετώπιση.
Σειρά εγγράφων στα φύλλα των τοπικών εφημερίδων αναφέρονται στις περιπέτειες κυρίως των μπαρουτοκαπνισμένων αγωνιστών που είχαν καταντήσει έρμαια των κυβερνητικών σκοπιμοτήτων και είτε στερούνταν τη σύνταξη του αγωνιστή ή δεν την έβλεπαν από ένα σημείο και μετά για διάφορους λόγους. Σαν να τους τήν είχαν δώσει για ένα διάστημα μόνο και μόνο για λόγους καθαρά εντυπώσεων.
Ο αείμνηστος Θεμιστοκλής Βαλαρής στο βιβλίο του «Μια πόλη αναμνήσεις» αναφέρεται στους γέροντες που κατέβαιναν στην αγορά για να πουλήσουν τη φτωχή πραμάτια τους κυρίως ξύλα και αναγκάζονταν να περιμένουν μέχρι το βράδυ, πολλές φορές και χωρίς αποτέλεσμα για να έχουν ένα μεροκάματο.
Εκείνους τους δύσκολους καιρούς οι πτωχοί γέροντες δεν είχαν καλό τέλος αφού ανήμποροι να δουλέψουν δεν είχαν καν το προνόμιο μιας κοινωνικής μέριμνας. Άλλες εποχές τότε άλλα ήθη. Δούλευε λοιπόν καθένας όσο άντεχε και από ένα σημείο και μετά οι μόνοι και άκληροι, αφηνόταν στην τύχη του και στα χέρια του Θεού και των γειτόνων.
Η τύχη των γερόντων ήταν από τα πρώτα μελήματα του Φιλόπτωχου Ταμείου από την αρχή της ιδρύσεώς του. Η βοήθειά του όμως δεν κάλυπτε απόλυτα τις ανάγκες των ηλικιωμένων.
Η αφορμή που οδήγησε στην ίδρυση γηροκομείου
Το πρόβλημα αναδείχτηκε σε όλη την τραγικότητά του όταν στα τέλη της δεκαετίας του 1950, μια γυναίκα 70 χρόνων μεταφέρθηκε επειγόντως στο Νοσοκομείο γεμάτη από δήγματα …ψύλλων. Έμενε μόνη και ανήμπορη να φροντίσει τον εαυτό της κατάντησε να κινδυνεύει από σοβαρότατα προβλήματα υγείας εξαιτίας των εντόμων.
Αμέσως την ανέλαβε ο γιατρός Γεώργιος Τσουδερός και επί δυο εβδομάδες προσπαθούσε να τη συνεφέρει. Αυτό που τον ένοιαζε περισσότερο ήταν τι θα γινόταν η άτυχη γυναίκα όταν θα έπρεπε να επιστρέψει στο σπίτι της. Ποιος θα τη φρόντιζε;
Ήταν σαφές ότι η πόλη χρειαζόταν άμεσα ένα Γηροκομείο που ήταν και όνειρο ζωής της ηγεσίας του Φιλοπτώχου Ταμείου.
Η περιπέτεια της ηλικιωμένης συμπολίτισσας με τις παρεμβάσεις και του Τσουδερού ευαισθητοποίησε την τοπική κοινωνία. Και σιωπηρά άρχισαν να συγκεντρώνονται ποσά για την ίδρυση του Γηροκομείου. Με τις δωρεές στη μνήμη του Εμμ. Τσουδερού και 80.000 που είχαν ήδη συγκεντρωθεί παραδόθηκαν στο Φιλόπτωχο 100.000 δραχμές.
Για την επιτυχία του στόχου όλοι οι συμπολίτες γιατροί δήλωσαν στην ηγεσία του Φιλοπτώχου ότι θέτουν στη διάθεσή του τις υπηρεσίες τους για τη φροντίδα των ηλικιωμένων και την ίδια διάθεση έδειξαν οι Κυρίες να βοηθούν εθελοντικά καθεμιά στον τομέα της. Για να έχουν οι γέροντες και την ανάλογη περιποίηση ιδιαίτερα οι κατάκοιτοι.
Το επόμενο βήμα του Φιλοπτώχου μετά την εξασφάλιση κάποιων χρημάτων στην αρχή ήταν να ζητήσουν από τον δήμαρχο και το δημοτικό συμβούλιο την παραχώρηση της κλινικής Μαρούλη που ο ίδιος κληροδοτούσε στον δήμο για τον σκοπό αυτό.
Η ίδρυση του γηροκομείου
Η ιδρυτική πράξη του Γηροκομείου υπεγράφη το Σάββατο 22 Φεβρουαρίου 1958, στις 11 το πρωί στο Επισκοπικό Μέγαρο. Η ιδρυτική πράξη συνετάχθη παρά του συμβολαιογράφου Ρεθύμνης Γεωργίου Μαραγκάκι.
Οι υπογράφοντες έθεσαν στη διάθεση του σκοπού και τα παρακάτω ποσά:
– Ο Επίσκοπος Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου Αθανάσιος 20.000.
– Το Φιλόπτωχο από δωρεές στη μνήμη Εμμανουήλ Τσουδερού 20.000.
– Η Χρυσή χήρα Στυλιανού Δεινάκι το γένος Νικολάου Σιράγα δρχ.25.000 (ήταν δωρεά της οικογενείας Σιράγα στη μνήμη του αδελφού τους Ιωάννη Σιράγα που εκτελέστηκε από τους Γερμανούς αλεξιπτωτιστές στα Μισσίρια στις 24 Μαίου 1941).
– Η Ελισσάβετ Περακάκη 15.000.
– Ο Νίκος Ανδρουλιδάκης 10.000.
Αποφασίστηκε επίσης με την υπογραφή του διατάγματος να περάσει στην ιδιοκτησία του Γηροκομείου η οικία επί της οδού Χαιρέτη, που είχε παραχωρήσει από τον Οκτώβριο του προηγούμενου έτους η Χρυσάνθη Σκεπασιανού. Το σπίτι αυτό ήταν στο Καμαράκι.
Οι διατάξεις του καταστατικού
Οι κυριότερες διατάξεις του Καταστατικού της υπογραφείσας πράξεως ήταν: 1ον) Το Γηροκομείο ονομάστηκε «Οίκος Ευγηρίας», 2ον) Σκοπός του ιδρύματος ήταν η ανακούφιση του γήρατος (γερόντων δηλαδή απόρων και ανικάνων να περιθάλψουν τους εαυτούς τους) παρέχοντας στέγη και τροφή και κάθε μέσο περίθαλψης, 3ον) Οι πόροι του Ταμείου προέρχονταν: α) Από δωρεές, κληρονομιές, κληροδοτήματα και λοιπές εισφορές, β) Από τα τροφεία των τροφίμων που είχαν την δυνατότητα να πληρώνουν εισφορές, γ) Από τις συνδρομές των συνδρομητών, δ) Από τα έσοδα της περιουσίας και τα προϊόντα εορτών και 4ον) Τα έξοδα του Γηροκομείου θα προορίζονταν: α) Για τη συντήρηση των τροφίμων, β) Τους μισθούς του προσωπικού, γ) Την συντήρηση της ακινήτου περιουσίας, και δ) Τον εξοπλισμό του Ιδρύματος.
Κατά το άρθρο 12 του Καταστατικού αναφέρεται ότι σε περίπτωση δημιουργίας από τον δήμο Ρεθύμνης, Δημοτικού Γηροκομείου, ο «Οίκος Ευγηρίας» θα συγχωνεύονταν με το νέο Ίδρυμα, στο οποίο θα μεταβιβάζονταν ολόκληρη η ακίνητη περιουσία του Οίκου, πράγμα που τελικά συνέβη το 1972.
Εσωτερικός κανονισμός θα καθόριζε τον αριθμό των κλινών, το προσωπικό και τον τρόπο λειτουργίας του Ιδρύματος. Κατά το άρθρο 10 του Καταστατικού, αναλόγως με το ύψος των εκάστοτε δωρεών, θα ανακηρύσσονταν οι δωρητές ως Φιλάνθρωποι, ως Μεγάλοι Ευεργέτες, ως Ευεργέτες και ως δωρητές του ιδρύματος. Τα ονόματα των Μεγάλων Ευεργετών και των Ευεργετών θα αναγράφονταν με χρυσά γράμματα σε μαρμάρινη στήλη σε εμφανές σημείο στο Ίδρυμα, ενώ των δωρητών θα δημοσιεύονταν στο τοπικό τύπο κατά την ετήσια έκθεση του Διοικητικού Συμβουλίου του Γηροκομείου.
Το Δ.Σ. του ιδρύματος αποτελούνταν συνολικά από έξι ή επτά τακτικά και αιρετά μέλη. Μόνιμος πρόεδρος του Ιδρύματος ορίζονταν ο εκάστοτε Επίσκοπος Ρεθύμνης, μόνιμος αντιπρόεδρος ο εκάστοτε πρόεδρος του Φιλόπτωχου Ταμείου Ρεθύμνης και μόνιμα μέλη τιμητικώς οι ιδρυτές του ιδρύματος. Εκ των Μεγάλων Ευεργετών, Ευεργετών και Δωρητών εκλέγονταν τα δύο από τα επτά αιρετά μέλη του Δ.Σ., ενώ όταν ένα τακτικό μέλος απεβίωνε, ο Πρόεδρός του με κλήρωση τοποθετούσε στη κενή θέση άλλο πρόσωπο από τους Μεγάλους Ευεργέτες.
Αντίγραφο της ιδρυτικής πράξεως υπεβλήθη από το Φιλόπτωχο Ταμείο στο τότε υπουργείο Πρόνοιας της Κυβερνήσεως Κωνσταντίνου Καραμανλή, προς έκδοση του ανάλογου Βασιλικού Διατάγματος σχετικά με την ίδρυση του «Οίκου Ευγηρίας».
Η δύναμη των τροφίμων, στην πρώτη χρονιά λειτουργίας του, ανέρχονταν στα δέκα άτομα με προοπτική περαιτέρω αναπτύξεως των δομών του. Μαθαίνουμε επίσης από τον τοπικό τύπο ότι στις 16 Ιουλίου 1959, ενώπιον του τότε δημάρχου Ρεθύμνης Στυλιανού Ψυχουντάκη, ορκίστηκε ως μέλος του Δ.Σ. του Γηροκομείου η Ευαγγελία Μαραγκουδάκη.
Σύμφωνα με άρθρο του Μάνου Γοργοράπτη στην ιστοσελίδα της Ιεράς Μητρόπολης Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου τη δεκαετία του 1960 αποκτάται (με τα χρήματα από τη δωρεά των κυριών Δεινάκη και αδελφών Σιράγα) από την Μητρόπολη Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου οικόπεδο συνολικής εκτάσεως 5.207 μ. με κόστος 70.000 δρχ., ιδιοκτησίας της Στέλλας Δασκαλάκη-Σκανδάλη για να στεγαστεί το Γηροκομείο. Πρόκειται για τη περιοχή του Γερμανικού Νεκροταφείου που το 1941 οι Γερμανοί έθαψαν τους νεκρούς τους στη Μάχη της Κρήτης. Η έκταση αδειάζει με τη δημιουργία του Παγκρητίου Γερμανικού Νεκροταφείου στο Μάλεμε και με πρωτοστάτη τον Αρχιμανδρίτη Χρυσόστομο Μακρυγιαννάκη ξεκινούν οι εργασίες οικοδομήσεως του οικήματος. Σκοπός του Αρχιμ. Χρυσοστόμου ήταν να μεταφερθεί εκεί το Γηροκομείο από το ενοικιασμένο οίκημα της οδού Καλ. Παρρέν Σιγανού στο οποίο στεγάζονταν έως τότε.
Πως φθάσαμε στον γνωστό Οίκο Ευγηρίας
Οι εργασίες όμως δεν προχωρούν, όπως θα ήθελε ο π. Χρυσόστομος. Ο νέος Μητροπολίτης Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου Τίτος Συλλιγαρδάκης συνεχίζει την προσπάθεια μετά τη μετάθεση του π. Χρυσοστόμου στη Βέροια. Ο πρώτος όροφος (ισόγειο) αποπερατώνεται με τα χρήματα των δωρεών Σιράγα και Δεινάκη. Οι εργασίες προχωρούν με τις δωρεές του ιατρού Θεοχάρη Κατσαντώνη, του Γεωργίου Βογιατζάκη και ομογενών της Αμερικής. Το 1973 δωρίζεται το οίκημα στον δήμο και ονομάζεται «Ίδρυμα Κοινωνικής Μέριμνας». Το πρώτο Δ.Σ. αποτελούν ο Μητροπολίτης Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου Τίτος Συλλιγαρδάκης πρόεδρος, ο Δημήτριος Αρχοντάκης Αντιπρόεδρος και μέλη σημαντικά πρόσωπα της πόλης, όπως ο Γεώργιος Δρανδάκης, ο Θεοχάρης Κατσαντώνης κ.ά.
Το 1973 μεταφέρονται στις νεόδμητες εγκαταστάσεις οι τρόφιμοι του Γηροκομείου από το ενοικιασμένο κτήριο με προσωρινό διευθυντή τον πρωτοπρ. Σταύρο Τζαγκαράκη (1973-1982) και με μόλις δύο υπαλλήλους, τον Ελευθέριο Κυδωνία και την Αμαλία Μαυράκη ως προϊσταμένη. Το 1983 στη θέση της διευθύντριας τοποθετείται η Ζαχαρένια Τζανιδάκη. Σήμερα στη θέση της προέδρου του Δ.Σ. είναι τοποθετημένη η κ. Ζωή Σιταρένιου Μπριλλάκη μια πολύ σημαντική Ρεθεμνιώτισσα που έχει προσφέρει ανεκτίμητες υπηρεσίες στο Ρέθυμνο σε όποιο τομέα της έχει ανατεθεί.
Η παραδείσια προσφορά Κουμνά
Αρκετοί είναι οι μικροί ή μεγάλοι ευεργέτες του ιδρύματος που έκανε σπουδαίο χώρο φροντίδας και αγάπης ο αξέχαστος και μοναδικός παπά Σταύρος.
Εμείς πάντως θεωρούμε ευεργέτη του ιδρύματος και τον νεαρό Μιχάλη Κουμνά που με προσωπική φροντίδα και εργασία έχει μεταβάλει τον αύλειο χώρο σε επίγειο Παράδεισο με φυτά που δίνουν το μήνυμα κάθε εποχής αναβαθμίζοντας τη θέα από κάθε παράθυρο στα δωμάτια των φιλοξενουμένων.
Το «Αγκάλη»
Ευλογία όμως για τους ηλικιωμένους του Ρεθύμνου ήταν η δημιουργία στο Γερακάρι μιας υπερσύγχρονης δομής , που ήταν δώρο ψυχής του επιχειρηματία Γιάννη Γενεράλη στον τόπο του Πρόκειται για μια πρότυπη Μονάδα Φροντίδας Ηλικιωμένων με την επωνυμία «Αγκάλη Homes». Φτιαγμένη σύμφωνα με τα πιο υψηλά διεθνή standards ποιότητας και ασφάλειας, έρχεται να καλύψει ένα ουσιαστικό κενό στον τομέα της φροντίδας των ηλικιωμένων στη χώρα μας.
Μακριά από την ένταση των μεγαλουπόλεων, αλλά και σε απόσταση αναπνοής από το αστικό κέντρο του Ρεθύμνου, η μονάδα προσφέρει φιλόξενο, σπιτικό περιβάλλον, άνεση, πολυτέλεια, ευπρέπεια, ηρεμία και ασφάλεια σε συνδυασμό με το υγιεινό κλίμα του χωριού και την άμεση επαφή με το καταπράσινο φυσικό περιβάλλον.
Στο επίκεντρο της φιλοσοφίας της Αγκάλης, διαβάζουμε στην ιστοσελίδα της δομής, βρίσκεται ο άνθρωπος, οι ανάγκες και οι επιθυμίες της τρίτης ηλικίας. Η άγρυπνη αλλά και διακριτική επαγγελματική φροντίδα όλων των αναγκών τους μέσα σ’ ένα λειτουργικό χώρο μελετημένης αρχιτεκτονικής, εξασφαλίζει στους ηλικιωμένους μια εξαιρετικού επιπέδου διαβίωση. Πρόκειται για μια πραγματικά καινούρια πρόταση στον τομέα της φροντίδας των αγαπημένων μας προσώπων, που φιλοδοξεί να γίνει μια συνειδητή επιλογή ενός ποιοτικού τρόπου ζωής και όχι μια λύση ανάγκης…
Μεγάλη προσφορά στους ηλικιωμένους ήταν η λειτουργία των ΚΑΠΗ. Για το Ρέθυμνο έχουμε να παρατηρήσουμε ότι χάρις στο προσωπικό τους οι δομές αυτές είναι ένα καταφύγιο δημιουργίας και δράσης πολύτιμο για την τρίτη ηλικία με ποικίλες δράσεις που αρετές φορές μας έχουν καταπλήξει.
Η παγκόσμια ημέρα ηλικιωμένων σήμερα μας έδωσε την αφορμή για τούτο το αφιέρωμα. Και λέμε να το συνοδεύσουμε με την επισήμανση ότι πολλές φορές και η τρίτη ηλικία μας δίνει ερεθίσματα για την αποκάλυψη ακόμα και ταλέντων μας που δεν γνωρίζαμε. Ακόμα και η δύση της ζωής έχει την ομορφιά της αρκεί να έχουμε την υγειά μας. Το πολυτιμότερο αγαθό για κάθε ηλικία δηλαδή.
