Από τα πολιτιστικά γεγονότα της χρονιάς που πέρασε το 6ο Φεστιβάλ Τέχνης Ν.Σ.«Κατώφλι Νο 2» που είχε και πάλι την οργανωτική σφραγίδα της πολυτάλαντης συμπολίτισσας,εικαστικού, Χρυσούλας Σκεπετζή.
Ακούραστη και πάντα δημιουργική η καλλιτέχνις δεν παύει να τιμά και τη μνήμη του αδελφού της Νίκου, από τις σημαντικές μορφές της πολιτιστικής μας ζωής που χάθηκε τόσο πρόωρα, αλλά ζει πάντα μέσα μας από τις καλλιτεχνικές του παρουσίες που άφησαν εποχή.
Η Χρυσούλα Σκεπετζή δεν χρειάζεται ιδιαίτερη παρουσίαση. Απλά για τους νεότερους αναγνώστες μας να σημειώσουμε ότι γεννήθηκε και ζει στο Ρέθυμνο της Κρήτης και την Αθήνα.Σπούδασε Αρχιτεκτονική Εσωτερικού χώρου, Διακοσμητική ΚΕΜΕ και Ζωγραφική ΑΣΚΤ Αθηνών.
Έχει διδάξει τέχνη, σε μεταπτυχιακά προγράμματα και έχει συμμετάσχει σε Διεθνή Συνέδρια και συμπόσια του Πανεπιστημίου Κρήτης. Προετοιμάζει παιδιά για τις εισαγωγικές εξετάσεις στα Πανεπιστήμια.
Έχει πραγματοποιήσει 25 ατομικές εκθέσεις σε Μουσεία, πινακοθήκες και αίθουσες τέχνης και σε έχει συμμετάσχει σε πάνω από 100 ομαδικές εκθέσεις σε όλη την Ελλάδα.Έχει προσκληθεί να συμμετάσχει, σε Μπιενάλε και Διεθνή Φόρουμ Τέχνης σε διάφορες χώρες και μητροπόλεις του κόσμου, όπως Ελλάδα, Γερμανία, Σουηδία, Φιλανδία, Νορβηγία, Ισπανία, Ιταλία, Κύπρο, Τουρκία, Μαρόκο, Ντουμπάι, Κίνα, Μπογκολία, Παρίσι, Αγ. Πετρούπολη, Νέα Υόρκη, Αργεντινή, Μαρόκο και Σκόπια.
Έχει αποσπάσει τρία εθνικά και τέσσερα διεθνή βραβεία.Έργα της βρίσκονται σε μουσεία Σύγχρονης Τέχνης, Πινακοθήκες, Πρεσβείες αι ιδιωτικές συλλογές. Για τη δουλειά της έχουν γράψει ανθρωπολόγοι, και ιστορικοί τέχνης όπως Δημήτρης Νταβέας, Ελευθερία Δροσάκη, Θάνος Χρήστου, Κωνσταντίνος Πρώιμος, Μαρία Μαραγκού και Γιώργος Καραταράκης.
Έχει εκδώσει τέσσερις ποιητικές συλλογές από τις εκδόσεις Γαβριηλίδης «Την ώρα που έπεφτε πίσω της τα αστέρι» και «Τρόπος του λέγειν» και δύο ποιητικές συλλογές από τις εκδόσεις 24 γράμματα. «Τα κατ’ ανάγκην», «Ομιλούσες σιωπές». Έχει αποσπάσει οκτώ βραβεία ποίησης.
Κάνοντας έναν απολογισμό της πολυσήμαντης δράσης της είχαμε την παρακάτω ενδιαφέρουσα συζήτηση:
- Έχετε εξελιχθεί σε μια σημαντική παρουσία στο πολιτιστικό μας γίγνεσθαι. Οι διοργανώσεις σας έχουν μια ευρύτερη εμβέλεια. Και όλα αφιλοκερδώς. Είστε ικανοποιημένη από το αποτέλεσμα μέχρι σήμερα;
Δεν ξέρω αν είμαι η όχι σημαντική παρουσία στο πολιτιστικό γίγνεσθαι του τόπου μου. Ωστόσο είμαι πολύ περήφανη γι’ αυτό που κάνω. Καταθέτω πολύ από τον προσωπικό μου χρόνο, με μεγάλη προσωπική οικονομική επιβάρυνση, με πολύ αγωνία και μεγάλο κόπο πιστέψτε με. Κι αυτό για να έχουμε το αξιοπρεπέστερο και το καλύτερο δυνατό, αποτέλεσμα. Το ότι είμαστε μια επαρχιακή πόλη, δεν σημαίνει ότι πρέπει να γίνονται «δεύτερα» πράγματα, μόνο για να λέμε πως κάτι γίνεται σ’ αυτόν τον τόπο. Δεν με αφορά αυτό. Ή θα γίνεται με στόχο το καλύτερο ή δεν θα γίνεται καθόλου. Έχοντας πάντα στο μυαλό μου πως, ό,τι κι αν παρουσιάζεται εδώ, θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα να παρουσιαστεί παντού στην Ελλάδα. Χωρίς εκπτώσεις. Από μόνο του αυτό, με «υποχρεώνει» να έχω μεγάλες απαιτήσεις και από τον εαυτό μου, αλλά και από αυτούς που συμμετέχουν.
Το φεστιβάλ, άλλωστε, δημιουργήθηκε για ένα και μόνο σκοπό, να ανοίξει διαύλους επικοινωνίας, να δώσει φωνή σε συγγραφείς και καλλιτέχνες, από όλο το φάσμα των Γραμμάτων και των Τεχνών, προκειμένου να προάγει πολιτισμό. Πολιτισμός λοιπόν σημαίνει κατεξοχήν ποιότητες.
Αν λάβουμε υπόψη τώρα όλα τα παραπάνω, διαπιστώνουμε ότι δεν είναι καθόλου τυχαίο, ότι το εμπιστεύονται, το υποστηρίζουν και συμμετέχουν σ’ αυτό, πολύ σπουδαίοι άνθρωποι, της λογοτεχνίας, της επιστήμης και της τέχνης από όλη την Ελλάδα και την Κύπρο.
Επομένως είμαι απολύτως ικανοποιημένη. Ανάλογα φεστιβάλ, υπάρχουν από όσο τουλάχιστον γνωρίζω ελάχιστα στην Ελλάδα. Συνήθως κάνουν θεματικά φεστιβάλ μόνο για θέατρο, μουσική κ.λ.π.
Το παρακολουθούν επίσης όσοι ενδιαφέρονται για όλα αυτά που παρουσιάζει, ανάλογα με τις ιδιότητες που έχουν οι άνθρωποι αυτοί. Το γεγονός δε, ότι το επισκέπτονται και σχολεία είναι θαρρώ εξαιρετικά επιτυχημένο, γιατί παρέχει εκπαίδευση γύρω από τα θέματα που πραγματεύεται, και τα ερωτήματα που θέτει κάθε χρόνο.
- Ξέρουμε ότι βαδίζετε μόνη κι εσείς στις καλλιτεχνικές σας αναζητήσεις. Έχετε στο μεταξύ κάποια στήριξη από κρατικό φορέα;
Οι καλλιτέχνες όπως πολύ σωστά αναφέρεστε, λειτουργούν ως μονάδες. Εκθέτονται στο κοινό, όταν θέλουν να κοινωνήσουν το έργο τους. Στην περίπτωση τώρα του φεστιβάλ, η επιμέλεια και ο συντονισμός του είναι επίσης ατομική μου υπόθεση. Το έχω αναλάβει εξ ολοκλήρου, γιατί θέλω να έχω εγώ όλη την ευθύνη. Δεν είμαι συγκεντρωτικός άνθρωπος, αλλά στην περίπτωση αυτή που εκτίθενται κι άλλοι άνθρωποι, δεν θεωρώ σωστό να επιβαρύνω με ευθύνες άλλους.
Ωστόσο, όπως καταλαβαίνετε είναι πολύ δύσκολο εγχείρημα, ειδικά για ένα φεστιβάλ με τέτοια εμβέλεια, να στηρίζεται μόνο σε ένα άτομο. Ο φορέας που με υποστηρίζει μέχρι και σήμερα, (εκτός από τα δυο πρώτα
φεστιβάλ) είναι ο Δήμος μας, και ασφαλώς ευχαριστώ και εκτιμώ, τόσο τον δήμαρχο όσο και τους μέχρι τώρα αντιδημάρχους πολιτισμού. Ο Δήμος λοιπόν μου παρέχει, δωρεάν τις αίθουσες εκδηλώσεων και τις εκτυπώσεις των αφισών και προγραμμάτων. Όλα τα υπόλοιπα που έχει ανάγκη το φεστιβάλ, τα επωμίζομαι εγώ. Γραφίστες για τα μπάνερ, φιλοξενίες, μετακινήσεις, διατροφές κ.λ.π. είναι με δικά μου έξοδα.
«Αγαπώ και σέβομαι όλες τις τέχνες»
- Ποια από τις δραστηριότητές σας θα θέλατε να έχει καλύτερες προοπτικές;
Δεν ξεχωρίζω κάποια δράση που θα ήθελα να έχει καλύτερη προοπτική από κάποια άλλη. Όλες τις αγαπώ και φροντίζω τα καλύτερα γι’ αυτές. Αγαπώ και σέβομαι όλες τις τέχνες, τις επιστήμες και τη λογοτεχνία ασφαλώς. Δεν θα μπορούσα να ξεχωρίσω κάποια εις βάρος κάποιας άλλης. Άλλωστε με αφορούν από τα μέσα οι τέχνες και τα γράμματα, αφού ασχολούμαι με κάποιο τρόπο με αυτά. Δεν μου ταιριάζει άλλωστε και ως χαρακτήρας να κάνω διαχωρισμούς. Και δεν κατανοώ καθόλου αυτούς που το κάνουν. Οι περισσότερες δράσεις του φεστιβάλ, δημιουργούν συλλογικότητες. Αν κάποιος από τους συμμετέχοντες κατά περίκλειση, λειτουργήσει ατομικά και όχι συλλογικά δεν πρόκειται να φιλοξενηθεί ξανά στο φεστιβάλ. Είναι κανόνας απαράβατος.
- Είστε ικανοποιημένη από την ανταπόκριση του κόσμου;
Κατ’ αρχάς ας πάρουμε ως δεδομένο, ότι ο πολιτισμός είναι κοινωνική ανάγκη. Αν έχουμε αντίρρηση σ’ αυτό, καμιά κοινωνία, δεν μπορεί να θεωρείται καλή ή ενδιαφέρουσα, αν δεν παρέχει με όποιο τρόπο μπορεί πολιτισμό. Και δεν μιλάμε για ουτοπικά πράγματα τώρα. Μιλάμε για τα δεδομένα της ζωής μας. Πώς θα είμαστε οι άνθρωποι, αν δεν είχαμε τη μουσική, την ποίηση, το χορό, το θέατρο, την αρχιτεκτονική, τη γλυπτική ή τη ζωγραφική; Νεκρές κοινωνίες. Πολιτισμός βέβαια δεν είναι μόνο τα παραπάνω. Πολιτισμός είναι ο σεβασμός από άνθρωπο σε άνθρωπο. Ο σεβασμός στο περιβάλλον στο οποίο ζούμε κ.ο.κ.
Για τα δεδομένα τώρα, του Ρεθύμνου, και γνωρίζοντας την όποια ανάγκη έχουν οι άνθρωποι εδώ, κι αν λάβουμε υπόψη ότι δεν υπάρχει η ανάλογη εκπαίδευση ή είναι ελλιπής, κι αν λάβουμε επίσης υπόψη, ότι η ανάγκη για επιβίωση των ανθρώπων είναι το πρώτο μέλημά τους, τότε ναι, το φεστιβάλ έχει αποκτήσει ένα κοινό, που ενδιαφέρεται πραγματικά για τις ποιότητές του και το υποστηρίζει. Αλλά και αν οι άνθρωποι δεν πάνε να παρακολουθήσουν τέχνη, έ, ας πάει επιτέλους η τέχνη στον άνθρωπο. Ας γεμίσει η πόλη με γλυπτά. Έχουμε εξαίρετους καλλιτέχνες.
Γι’ αυτό πιστεύω ότι τα μουσεία, και όλοι οι χώροι της τέχνης, πρέπει να είναι διαδραστικά και όχι στατικά. Να γίνονται ξεναγήσεις. Να θέτουμε ερωτήματα, ώστε οι άνθρωποι να αποκτήσουν κριτική σκέψη. Έτσι μόνο εκπαιδεύουμε ανθρώπους, να παρακολουθούν τέχνη, για να σταματήσει επιτέλους να θεωρείται ότι η τέχνη είναι για τους λίγους. Η τέχνη αφορά τους πάντες.
«Το έργο μου έχει ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα»
- Η βραβευμένη ποιήτρια Χρυσή Σκεπετζή από που αντλεί σήμερα τις εμπνεύσεις της;
Η ποίησή μου, η ζωγραφική, η γλυπτική και οι κατασκευές μου, έχουν ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα. Όλες οι ενασχολήσεις μου με την τέχνη προκύπτουν μετά από παρακολούθηση, από συνεχή έρευνα για όλα τα ανθρώπινα. Εγώ ζω μέσα από αυτά και για αυτά. Έχω δηλώσει πολλές φορές ότι ο κόσμος στον οποίο ζω και ζούμε, είναι πολύς σκληρός για να τον αντέξει ένας άνθρωπος με πολύ ευαίσθητες κεραίες όπως εγώ. Αν δεν ήταν τα παιδιά μου, η τέχνη μου, η ποίηση κ.λ.π. εγώ δεν ξέρω αν θα άντεχα τα ανιστόρητα αυτού του κόσμου. Δεν μου ταιριάζουν και δεν τα κατανοώ. Εν κατακλείδι ακουμπούν όλα αυτά, πάνω στις υπαρξιακές μου ανάγκες. Είναι ζωτικός πυρήνας στη ζωή μου. Όσο για τις βραβεύσεις μου τόσο στην ποίηση, όσο και στο εικαστικό μέρος που σ’ αυτό έχω και διεθνείς αναγνωρίσεις εκτός Ελλάδος (βλ. Βιογραφικό) σαφώς εκτιμώ και σέβομαι. Είναι ηθική ικανοποίηση. Προκύπτουν μετά από σκληρή δουλειά.
- Το Φεστιβάλ που οργανώσατε τον χρόνο που πέρασε θεωρείτε ότι πέτυχε το στόχο του;
Απερίφραστα ναι. Μην ξεχνάτε, ότι το φεστιβάλ τα δυο τελευταία χρόνια έχει και θεματικό χαρακτήρα. Κάτι που επιβεβαιώνει την ευαισθησία μου για όλα τα παραπάνω στα οποία αναφέρθηκα.
Το θέμα του πέρσι και φέτος ήταν και είναι το «Κατώφλι». Το κατώφλι ως ύλη έχει, πραγματικές διαστάσεις και αφορά κυρίως την αρχιτεκτονική, όπου δηλώνεται ως το πέρασμα ανάμεσα σε δυο επίπεδα.
Στο φεστιβάλ όμως, καλούμαστε να ακουμπήσουμε σ’ αυτό και με την άυλη «μορφή» του, μέσα από όλες, τις ανθρωπιστικές επιστήμες. Το κατώφλι ως σύμβολο και έννοια, θέτει το όριο ανάμεσα στο χθες και το σήμερα. Το πραγματικό και το φανταστικό. Το παρελθόν και το παρόν, το συνειδητό και το ασυνείδητο και παλεύει με το χρόνο και τις μνήμες.
Όσοι παρακολούθησαν τις δράσεις του, μόνο κερδισμένοι βγήκαν από αυτό.
Κερδισμένη κι εγώ που ήρθα σε επικοινωνία με τόσους ανθρώπους, από διαφορετικά κοινωνικά στρώματα, με διαφορετικές ιδιότητες και δεξιότητες.
Επ’ ευκαιρία, ευχαριστώ όλους όσους πέρασαν από το φεστιβάλ. Καθηγητές με ευαισθησία, μαθητές κ.ο.κ. Έγιναν δε, εξαιρετικές ξεναγήσεις σε όλες τις εκθέσεις από όλους τους εμπλεκόμενους και είμαι πολύ τυχερή, που είχα και έχω εξαιρετικούς συνεργάτες, που ακουμπούν με ενδιαφέρον πάνω στα τεκταινόμενα. Υπερασπίζονται αυτό το θεσμό, αν μετά από έξι χρόνια ζωής ένα φεστιβάλ, μπορεί να θεωρηθεί θεσμός.
Η συμβολή του Κωστή Καπελώνη
Ας μου επιτραπεί, αν δεν σας κουράζω, να αναφερθώ στις δράσεις του φετινού φεστιβάλ, τιμώντας και ευχαριστώντας μ’ αυτόν τον τρόπο και τους ανθρώπους που συμμετείχαν σ’ αυτό. Η πρώτη δράση του φεστιβάλ για φέτος ξεκίνησε το Καλοκαίρι, με τη θεατρική παράσταση «Αθηνάς Παναγούλη Επιτάφιος», σε σκηνοθεσία του Κωστή Καπελώνη που ανέβηκε στο κάστρο.
Στη συνέχεια παρουσιάσαμε στη γκαλερί Μορφές την έκθεση αναλογικών φωτογραφιών του Γιώργη Καπελώνη και με τον τίτλο «Στιγμές». Τον Νοέμβρη ξεκίνησε η εικαστική έκθεση «Ο δρόμος μέχρι το περίπτερο», με εισηγητή τον καθηγητή της σχολής Καλών Τεχνών, Χάρη Κοντοσφύρη και επιμέλεια της Θεσσαλονικιάς εικαστικού, Κατερίνας Καρούλια. Στο πλαίσιο της έκθεσης ακούμπησαν τα πολύπλευρα εργαστήρια δραματοθεραπείας από την Κύπρια ψυχολόγο Μαρία Πολυκάρπου.
Μέσα στο Νοέμβριο οι ενήλικοι μαθητές μου παρουσίασαν τα έργα τους, στη γκαλερί Μορφές, με τον τίτλο «Γεωμετρία επί ποδός» Έγινε επίσης η έκθεση τριών διπλωματικών εργασιών από τρία γκρουπ νέων αρχιτεκτόνων, απόφοιτων της Αρχιτεκτονικής σχολής του Πολυτεχνείου Κρήτης. Η έκθεση παρουσιάστηκε στον όροφο του κτιρίου, στο Σπίτι του Πολιτισμού, αφορούσε τις τρεις πόλεις της Κρήτης, τα Χανιά, το Ρέθυμνο και το Ηράκλειο και ήταν επισκέψιμη 6:00 με 9:00 κάθε βράδυ, κάθε μέρα, μέχρι τις 10 του Δεκέμβρη. Οι αρχιτέκτονες ήταν, οι Γιάννης Κροκκίδης, Βασίλης Τουρλίδας, Ιωάννης Τρουλλινός, Χρήστος Καστρινάκης και ο Κωνσταντίνος Σιγάλας. Την ημέρα των εγκαινίων υπήρξε ξενάγηση από τον καθηγητή επιμελητή των εργασιών τους, και της σχολής τους, τον κο Νικόλαο Σκουτέλη.
Καθ’ όλη τη διάρκεια του φεστιβάλ, υπήρχε στον προθάλαμο του κτιρίου, η εγκατάσταση του Κωστή Καπελώνη. Η πρωτότυπη εννοιολογική εγκατάσταση του Κωστή, λειτούργησε ως προπομπός της παρουσίασης του βιβλίου π-Οιήματα του Κ. Καπελώνη. Στον κορμό της αποτελείτο από εγκλωβισμένα ή φυλακισμένα βιβλία. Σε αυτά επιβλήθηκε η παρουσία της εικόνας μέσα από μια οθόνη, που πληροφορούσε και αποκάλυπτε με φωνές και παρουσίες, ανθρώπων, φίλων του Κωστή, τα αναφερόμενα στο βιβλίο. Tα εγκλωβισμένα βιβλία της εγκατάστασης έχουν μια επιπλέον αξία – βαρύτητα διότι είναι αριθμημένα. Άρα αποτελούν τεκμήριο μιας συγκεκριμένης λειτουργίας. Η κεντρική ιδέα ήταν, να υπάρχει μια επιτοίχια εγκατάσταση στο φουαγιέ του κτιρίου με τις λευκές σελίδες του βιβλίου, σε κοινή θέα, όπου ο κάθε επισκέπτης θα είχε τη δυνατότητα να αντιστρέψει τη σελίδα και να εμφανιστεί το τυπωμένο κείμενο προς ανάγνωση. Έτσι, θα εμπλέκονταν όλοι και η εγκατάσταση θα είχε μια διαδραστική διάθεση. Όμως η δομή των εδώ κτιριακών εγκαταστάσεων και η ιδιαίτερη λειτουργία του κτιρίου δεν μας το επέτρεψαν. Τα εγκαίνια έτσι κι αλλιώς είχαν μια ενδιαφέρουσα και καινοτόμα άποψη τόσο στη διαχείριση του χώρου αλλά και της δράσης του.
Η Χρυσούλα Σκεπετζή με κάθε της διοργάνωση δημιουργεί νέες προοπτικές για τις προσεχείς δράσης της. Μπορούμε επομένως να θεωρήσουμε εξασφαλισμένη και την επιτυχία του επόμενου Φεστιβάλ που η διακεκριμένη καλλιτέχνης αρχίζει ήδη να προετοιμάζει.
