Ανησυχητικές διαστάσεις παίρνουν τα προβλήματα ψυχικής υγείας που ταλανίζουν ανήλικους στην Κρήτη και δη όσους βρίσκονται στο κρίσιμο και μεταβατικό στάδιο της εφηβείας! Οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους και λένε την αλήθεια: τον περασμένο Μάρτιο οι εισαγωγές στην Παιδοψυχιατρική Κλινική του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ηρακλείου υπετριπλασιάστηκαν! Μία δραματική αύξηση που παρουσιάζει και πιστοποιεί την σκληρή πραγματικότητα. Οι συναισθηματικές διαταραχές έγιναν εντονότερες και συχνότερες την δύσκολη (από κάθε άποψη) διετία της πανδημίας. Πίσω από κλειστές πόρτες κι ερμητικά κλειστές ψυχές, η κατάθλιψη θέριεψε.
Η διευθύντρια Ψυχιατρικής στο ΠΑΓΝΗ Μαρία Μπάστα περιέγραψε στα «Ρ.Ν.» το «πολυπαραγοντικό» αυτό φαινόμενο, δίνοντας τη δική της επιστημονική ερμηνεία, αλλά και τις απαραίτητες συμβουλευτικές κατευθύνσεις ιδιαίτερα προς τους γονείς.
Η απομόνωση είχε συνέπειες
«Τον μήνα Μάρτη οι εισαγωγές στην Παιδοψυχιατρική ήταν 20 στο σύνολο» λέει η κ. Μπάστα, εξετάζοντας ότι από τον Γενάρη του 2015 η μέση τιμή των εισαγωγών με βάση τα στατιστικά του νοσοκομείου – από το ηλεκτρονικό σύστημα – ανά μήνα ήταν 6,2 οι εισαγωγές. «Οπότε, το 20 είναι υπερτριπλασιαμός».
Η Ψυχιατρική Παιδιών και Εφήβων καλύπτει όλη την Κρήτη, κι όλο το νότιο Αιγαίο και τα νησιά.
«Είναι πολυπαραγοντικό όλο αυτό το φαινόμενο» επισημαίνει η διευθύντρια της Κλινικής. «Κοιτάζαμε τα στατιστικά με αφορμή όλο αυτό το peak που δημιουργήθηκε εφέτος και πήγαμε πιο διαχρονικά, από το 2015 που έχουμε στοιχεία. Αυτό που είδαμε είναι ότι ούτως ή άλλως υπάρχει μία σταθερά αυξητική τάση στις εισαγωγές από τότε. Όλα αυτά τα χρόνια υπάρχει μία ξεκάθαρη αυξητική πορεία».
Ωστόσο, αυτό που συνέβη εφέτος δεν είχε προηγούμενο. «Το φαινόμενο του Μαρτίου ήταν κάτι το οποίο ήταν πάρα πολύ ασυνήθιστο» παραδέχεται η κ. Μπάστα. «Ποτέ και κανένα άλλο μήνα στο παρελθόν δεν είχαν φτάσει οι μηνιαίες εισαγωγές να ξεπερνούν τα 12-13 άτομα απ’ ό,τι θυμάμαι. Ήταν κάτι εντελώς πρωτόγνωρο αυτό που έγινε».
Στο 90% τους οι εισαγωγές αφορούσαν κορίτσια (19 κορίτσια κι ένα αγόρι συγκεκριμένα), με μέσο όρο ηλικίας τα 15 έτη. Σε κάποια από αυτά τα περιστατικά είχαμε περιπτώσεις υποτροπών συναισθηματικών διαταραχών.
«Η κύρια διάγνωση των ατόμων που μπήκαν ήταν συναισθηματικές διαταραχές. Αλλά αυτό είναι κι ένα φαινόμενο που παρουσιάζει μία περιοδικότητα» εξηγεί η κ. Μπάστα που ξεκαθαρίζει: «Δεν θέλω να πω ότι επειδή τον Μάρτιο του 2022 είχαμε 20 εισαγωγές, θα συμβεί το ίδιο και τον Απρίλιο, τον Μάιο ή τον Ιούλιο που μας έρχεται. Πρέπει να γίνει προσεκτική καταγραφή και να παρατηρήσουμε το φαινόμενο και λίγο πιο μακροπρόθεσμα για να δούμε τι συμβαίνει. Για να μην δημιουργούμε και πανικό».
Γιατί όμως παρατηρήθηκε όλο αυτό τον μήνα Μάρτιο; «Η μία αιτία είναι ότι υπάρχει μία εποχικότητα στις συναισθηματικές διαταραχές, που αφορούσαν και τις εισαγωγές τον συγκεκριμένο μήνα, τους μήνες της άνοιξης. Οι άνθρωποι που πάσχουν από συναισθηματικές διαταραχές, είτε είναι έφηβοι είτε είναι ενήλικοι, φαίνεται να υποτροπιάζουν αυτούς τους μήνες. Κι αυτό το φαινόμενο το έχουμε παρατηρήσει και στους ενήλικες, στην Ψυχιατρική Κλινική Ενηλίκων» είναι η μία ερμηνεία που έδωσε η διευθύντρια της Ψυχιατρικής Κλινικής του ΠΑΓΝΗ, η οποία παρέθεσε και τους υπόλοιπους λόγους: «Είναι μία κατάσταση κι ένα φαινόμενο που φαίνεται και παρατηρείται και σε άλλα μέρη, τόσο στην Ελλάδα όσο και παγκόσμια. Νομίζω ότι υπάρχει η υπόθεση ότι σαφώς η ιστορία με τον κορονοϊό, έχει τα απόνερά της στην παιδική ψυχική ηλικία» είπε κι έγινε πιο συγκεκριμένη: «Αυτό που μπορεί να υποθέσει κανείς για να εξηγήσει αυτή την κατάσταση είναι ότι από τη μία ο εγκλεισμός που είχε προηγηθεί το προηγούμενο διάστημα, έπαιξε ένα ρόλο. Σίγουρα τα παιδιά, για δύο χρόνια σχεδόν, δεν πήγαν σχολείο, δεν βρέθηκαν με συνομήλικους, δεν είχαν μία ρουτίνα, μία κοινωνική αλληλεπίδραση. Ασχολήθηκαν με το ίντερνετ και την τηλεκπαίδευση – που κι αυτό ήταν αναγκαίο κακό αλλά με ό,τι συνέπειες έχει – γιατί όταν ένα παιδί μαθαίνει στο ίντερνετ, δεν θα το χρησιμοποιήσει μόνο για το σχολείο, θα το χρησιμοποιήσει και για άλλα πράγματα».
Τα παιδιά εν ολίγοις έχασαν «τις κοινωνικές τους δεξιότητες, απομονώθηκαν κι αυτό είχε συνέπειες».
Σε ένα τρίτο επίπεδο, «Θεωρώ ότι υπήρχαν γενικότερα συνέπειες από την πανδημία κι από τον πόλεμο που ακολούθησε, στην οικογένεια, στους γονείς: και οικονομικές συνέπειες και ψυχολογικές. Και έμειναν στο σπίτι. Κι όταν μένεις στο σπίτι με τον άλλο όλη μέρα, τρώγεσαι. Δεν εκτονώνονται τα παιδιά, δεν πήγαιναν σε αθλητικές δραστηριότητες. Όλα αυτά, προφανώς, επηρέασαν. Τα οικονομικά προβλήματα παίζουν ρόλο, γιατί νομίζω ότι η ελληνική οικογένεια έχει ζοριστεί. Και τώρα με τον πόλεμο, οι τιμές έχουν ανέβει, το ρεύμα έχει ανέβει. Ο κόσμος γκρινιάζει. Όλο αυτό το στρες περνάει και στα παιδιά. Ένας συνδυασμός αυτών των παραγόντων οδήγησε σε αυτό που είδαμε. Ελπίζω να μην συνεχιστεί. Φοβάμαι όμως ότι θα έχουμε συνέχεια. Δεν νομίζω ότι είναι κάτι ευκαιριακό».
Αρκετές εισαγωγές είχαμε όμως και τον Απρίλιο. «Και ράντζα υπάρχουν, ακόμη, στην Παιδοψυχιατρική Κλινική. Σε μία κλινική κάλυψης 10 κλινών, είχαμε 14 άτομα που νοσηλεύονταν!» μας είπε η κ. Μπάστα. Όπως ανέφερε η διευθύντρια της Ψυχιατρικής Κλινικής του ΠΑΓΝΗ, η κατάθλιψη είναι μια συνηθισμένη κατάσταση στην εφηβεία, γενικότερα. Μάλιστα, η νόσος ψυχικής διαταραχής συναντάται στο 12% των γυναικών και 6% στους άνδρες: «Στην εφηβεία υπάρχει ένα peak στα καταθλιπτικά επεισόδια, κυρίως στα κορίτσια. Κατά τη διάρκεια της πρώιμης ενήλικης ζωής υποχωρεί και εμφανίζεται μετά σε πιο μεγάλες ηλικίες. Είναι κάτι συνηθισμένο, αλλά – ξέρετε – το να έχεις παιδιά τα οποία έχουν τέτοιου είδους κατάθλιψη ώστε να χρειάζονται νοσηλεία, αυτό δεν νομίζω ότι είναι ιδιαίτερα συνηθισμένο. Γιατί μιλάμε για περιστατικά που είχαν πιο εμμένοντα συμπτώματα, περιστατικά που εμφάνιζαν αυτοκτονικό ιδεασμό!».
Οι τάσεις αυτοκαταστροφής είναι πράγματι ένα πολύ σοβαρό θέμα. «Είναι ένα ανησυχητικό φαινόμενο που δεν είχαμε δει το προηγούμενο διάστημα. Θέλει παρατήρηση, θέλει προσοχή. Και θα δούμε πώς θα πάει» υπογραμμίζει η κ. Μπάστα.
«Οι γονείς να έχουν ανοικτές τις κεραίες τους»
Η Κινητή Μονάδα Ψυχικής Υγείας του ΠΑΓΝΗ λειτουργεί και το τελευταίο διάστημα ενισχύθηκε με κάποιο έξτρα κονδύλιο από το υπουργείο Υγείας, με πρωτοβουλία της αρμόδιας υφυπουργού Ζωής Ράπτη.
Έπειτα από τον φονικό χτύπημα του Εγκέλαδου στο Αρκαλοχώρι, η παρουσία της Μονάδας στις σεισμόπληκτες περιοχές είναι συστηματική. Υπάρχει και Παιδοψυχολόγος, που βλέπει παιδιά. «Έγινε ένα βήμα και προς την παιδική ψυχική Υγειά» σχολιάζει η κ. Μπάστα.
Η ίδια συμβουλεύει τους γονείς να έχουν «ανοικτές τις κεραίες τους», εξασφαλίζοντας ένα όσο το δυνατόν πιο ήρεμο και ισορροπημένο περιβάλλον στα παιδιά τους: «Θα πρέπει, κατ’ αρχάς, να φροντίζουν και οι ίδιοι τον εαυτό τους. Ένας υγιής γονιός θα μπορέσει να βοηθήσει και το παιδί του να είναι υγιές. Θα του παρέχει ένα περιβάλλον πιο καλό: με λιγότερο στρες και λιγότερα προβλήματα. Από την άλλη αν βλέπουν αλλαγές στη συμπεριφορά των παιδιών τους, να διερευνούν το ενδεχόμενο ότι μπορεί να χρειάζονται (τα παιδιά) κάποια έξτρα βοήθεια, κάποιον ειδικό που πρέπει να τα δει και να εκτιμήσει αν χρειάζονται κάτι παραπάνω».
Ορμώμενη από την τελευταία της φράση, η κ. Μπάστα διαπιστώνει πώς ακόμη και σήμερα, εν έτει 2022, «Δυστυχώς υπάρχει ένα στίγμα με τα θέματα ψυχικής Υγείας και πολλές φορές οι άνθρωποι θεωρούν ότι είναι ντροπή, είναι υποτιμητικό το να μιλήσουν με κάποιο ψυχολόγο, με κάποιο παιδοψυχίατρο κλπ. Νομίζουν ότι είναι ένδειξη αδυναμίας, τρέλας – δεν ξέρω πώς το βλέπει ο καθένας. Φυσικά και δεν ισχύει κάτι τέτοιο. Θα πρέπει κανείς να είναι ανοικτός στη βοήθεια που μπορεί να παραχθεί από επαγγελματίες ψυχικής Υγείας (είτε είναι ενήλικας, είτε είναι παιδί) γιατί αυτό θα τον βοηθήσει στο να είναι σε μία καλύτερη κατάσταση και να αποφευχθούν και δυσάρεστες συνέπειες, που είτε είναι νοσηλεία ή χειρότερα πράγματα».
