Μπορεί να μην το γνωρίζουν πολλοί Ρεθυμνιώτες και άνθρωποι που αγαπάνε το Ρέθυμνο ότι από το 2010 έχει δημιουργηθεί μια διαδικτυακή κοινότητα στο μέσο κοινωνικής δικτύωσης «facebook», της οποίας ο γράφων αποτελεί μέλος και έχει την τιμή να εμφανίζεται ως συνδιαχειριστής. Η ομάδα έχει την ονομασία «Civitas Rethymnae – Απόφοιτοι και φίλοι από τις Σχολές Ρεθύμνου (Περιβόλια)» με δημιουργό της τον παλαιό φοιτητή του Πανεπιστημίου Κρήτης στο Ρέθυμνο Νίκο Ζαρταμόπουλο. Ένα αφιέρωμα σε αυτή την ομάδα είναι στις προθέσεις των συντελεστών του δισέλιδου των «Ρ.Ν.» «Διάλογοι στην πόλη, διάλογοι για το πανεπιστήμιο», ωστόσο, μια ιδιαίτερη κινητικότητα εν μέσω θέρους στον τοίχο της συγκεκριμένης ομάδας μάς ώθησε να γράψουμε αυτές τις λίγες αράδες.
Η ομάδα αριθμεί περίπου δυόμισι χιλιάδες μέλη, που τα περισσότερα έχουν ως κοινό υπόβαθρο την φοίτησή τους στις πανεπιστημιακές σχολές του Ρεθύμνου ή τη σχέση τους με το πανεπιστήμιο και την πόλη με άλλες ιδιότητες, όπως διδάσκοντες στο πανεπιστήμιο, διοικητικοί υπάλληλοι, με εμβληματική μορφή για την ομάδα τον αείμνηστο και πρόωρα χαμένο αγαπημένο βιβλιοθηκάριο Παντελή Γενεράλη, Ρεθυμνιώτες που συνδέθηκαν με τη φοιτητική κοινότητα κ.α. Η νοσταλγία των φοιτητικών χρόνων, που φυσιολογικά κυριαρχεί, πέρα από τις διαπροσωπικές σχέσεις που ανασύρονται από το μπαούλο των αναμνήσεων-κάποιες από αυτές συνεχίζονται με φυσική παρουσία αδιάλειπτα έως σήμερα-, αναδεικνύουν με ευθύ ή έμμεσο τρόπο τόσο την αγάπη για την πόλη όσο και τον μεγάλο σεβασμό απέναντι σε αυτό τον οργανισμό γνώσης που ονομάζεται Πανεπιστήμιο Κρήτης και τις σπουδές που κάναμε.
Ξεκινώντας από το δεύτερο σημείο, είναι πραγματικά συγκινητικό να διαβάζει κάποιος αναφορές παλαιών φοιτητών με εξαιρετικά λεπτομερείς αφηγήσεις που σχετίζονται με τους καθηγητές και τα μαθήματα, τα σεμινάρια και τα εργαστήρια που παρακολούθησαν. Αφηγήσεις που απηχούν τον σεβασμό που αναφέραμε παραπάνω τόσο στα πρόσωπα όσο και στη ίδια την προσφερόμενη γνώση, που για τους περισσότερους αποτέλεσε και αποτελεί το εργαλείο της επαγγελματικής σταδιοδρομίας μας αλλά και το πνευματικό αντίδοτο στους συμβιβασμούς και στους αξιακούς συμψηφισμούς που μας επιβάλει η εκάστοτε συγκυρία και η καθημερινότητα. Ένα καταφύγιο όχι κάποιου οριστικά χαμένου παραδείσου, αλλά ενός κόσμου που υπήρξε, θεμέλιο του παρόντος μας. Γνώση, κοινωνικοποίηση, πολιτικοποίηση μπλεγμένα ομοιόμορφα με τους στόχους και τα όνειρά μας, ακόμη και με τις ψευδαισθήσεις μας.
Κι όλα αυτά σ’ ένα vintage, αλλά πάνω απ’ όλα αυθεντικό σκηνικό: Το Ρέθυμνο του τότε και του καθενός. Οι μαρτυρίες για την εστίαση -καφετέριες, εστιατόρια με κουπόνια, φοιτητικά εστιατόρια όπως το «Δελφίνι», σαντουιτσάδικα όπως το Time Out-, τις βραδινές εξόδους στα μπαρ, όπως το Σεσίλια, η Λέσχη, το Μήλο, το Μωβ, η Σελήνη, το Metropolis, και τις ντίσκο όπως η Fortezza, τα βιβλιοπωλεία όπως του Αρτέμη Σταρένιου, την παραλία, τα σπίτια ως χώρους διαμονής και συναναστροφών, την ρεθεμνιώτικη εξοχή, τους χώρους και τις εκδηλώσεις πολιτισμού, τα προβλήματα της εποχής -μερικά από αυτά σημαντικά που επανέρχονται σε πολλές σύγχρονες εκδοχές τους στην επικαιρότητα- και φυσικά τα γλέντια και τα πάρτι, αποτελούν κομμάτια στο παζλ ενός ανεπιτήδευτου «πρότζεκτ προφορικής και γραπτής ιστορίας» που εξελίσσεται καθημερινά. Είναι πραγματικά αξιοσημείωτο πώς όλοι συνεισφέρουν σε αυτή την «εν κινήσει» καταγραφή, απλώς και μόνο επιστρέφοντας σε ένα πραγματικό παρελθόν, που η νοσταλγία δεν το φτιασιδώνει ούτε το αναβαπτίζει στο όνομα σύγχρονων επιμέρους ταυτοτήτων.
Η μεγάλη, λοιπόν, επιτυχία αυτής της ομάδας -που δεν έχουμε συναντήσει ανάλογου ύφους και κινητικότητας για άλλα περιφερειακά πανεπιστήμια- είναι η συμμετοχή. Γιατί μέσω αυτής οι καταγραφές εμπλουτίζονται, ενώ ταυτόχρονα τα φίλτρα για την ανασύνθεση του παρελθόντος είναι ο πλουραλισμός των μαρτυριών και η έκθεση μέσω αυτών. Η συμμετοχή όμως οφείλεται στο ότι οι ζωές αυτών των ανθρώπων, οι ζωές όλων μας, έλαβαν χώρα σε συγκεκριμένο τόπο και χρόνιο, για έναν συγκεκριμένο λόγο: Ο τόπος ήταν το Ρέθυμνο και ο λόγος οι σπουδές στο Πανεπιστήμιο. Στη συγκυρία της ανάπτυξής του, τότε που τα μαθήματα, οι κοινωνικοί-πολιτικοί αγώνες και η ψυχαγωγία συνδυάζονταν, χωρίς αφορισμούς και απροσπέλαστα σύνορα μεταξύ τους. Γιατί το Ρέθυμνο, για να θυμηθούμε και λίγο τον ποιητή, μας φούσκωσε τα πανιά «για τ’ ωραίο ταξίδι»…
ΥΓ. Η λατινική λέξη «Civitas» στα ελληνικά προφέρεται «Κίβιτας».
