Όπως γνωρίζουμε ο πόλεμος για τους κατοίκους του Ελλαδικού χώρου ήταν μια διαρκής ασχολία. Κάθε είδους διαφορές επεκτατικού, κοινωνικού, διατροφικού χαρακτήρα κ.ά., λύνονταν μέσω της πολεμικής οδού. Από τις πρώτες κιόλας συρράξεις οι άνθρωποι είχαν καταλάβει, πως όσοι συμμετείχαν σε αυτές έπρεπε να είναι σε καλή σωματική κατάσταση (υγιείς) και επομένως καλά ταϊσμένοι, ακόμη επειδή ήταν μακριά από τις εστίες τους, φρόντιζαν να μην τους λείπει η τροφή και φυσικά να είναι καλά διατηρημένη.
Από τα μινωικά χρόνια και έπειτα ο πόλεμος εξελίσσεται παράλληλα με την εξέλιξη των κοινωνιών, με αποτέλεσμα να λαμβάνονται πληρέστερα μέτρα διατροφής, καθ όσον από την αντιμετώπιση των διατροφικών προβλημάτων των εμπολέμων, πολλές φορές καθορίζεται η νίκη ή ήττα.
Ιστορικά η υλική αποζημίωση των νικητών, ήταν με μορφή τροφίμων από τους ηττημένους.
Από τις πληροφορίες του Ξενοφώντα συνάγεται το συμπέρασμα ότι η βάση της διατροφής ακόμα και για στρατιώτες ήταν τα δημητριακά. Ο οίνος ήταν σημαντικό στοιχείο της στρατιωτικής διατροφής, δίνοντας θερμίδες διατροφής, άλλα διατροφικά στοιχεία και το σπουδαιότερο διατηρούσε υψηλά το ηθικό των πολεμιστών. Το σημαντικότερο ίσως όλων των εδωδίμων αγαθών για τους πολεμιστές, ήταν το κρέας, ήταν κάτι που τους συμβούλευαν να γνωρίζουν για τη σημασία στην υγεία, όπως η σωματική καταπόνηση απαιτεί κρέας για να αντιμετωπισθεί.
Ασφαλώς δεν γνώριζαν τότε τα περί πρωτεΐνης και την ανάγκη πρόσληψής της ύστερα από έντονη σωματική άσκηση, ώστε να βοηθηθεί η συντήρηση και η πιθανή βλάβη τραυματισμένων μυών.
Η σημαντικότερη μέριμνα των διοικούντων και αρχηγών των στρατιωτών, ήταν η εξασφάλιση της μεταφοράς των τροφίμων και γενικότερα προμηθειών σε ικανές ποσότητες, η οποία διενεργείτο από υποζύγια (π.χ. γαϊδούρια) και έχοντας τη βοήθεια και παρουσία όχι στρατιωτών, αλλά των δούλων.
Τα τρόφιμα βέβαια που μετέφεραν έπρεπε να αντέχουν στον χρόνο και να μην χρειάζονται ιδιαίτερες συνθήκες συντήρησης. Στην λίστα πρώτα-πρώτα βρίσκονταν τα ξερά σύκα, οι ελιές, δημητριακοί καρποί, άρτοι και ξηροί καρποί. Ακολουθούσαν τα παστά ή και αποξηραμένα στον ήλιο κρέατα και ψάρια. Υπήρχαν βέβαια και φρέσκα κρέατα στη διάθεση των πολεμιστών, γιατί αρκετές φορές τα στρατεύματα ακολουθούντο από κοπάδια ζώων, τα οποία σφάζονταν και καταναλώνοντο επί τόπου.
Κατά τη διάρκεια των πολεμικών επιχειρήσεων για να εξασφαλίσουν επί πλέον τροφή υπήρχαν ανάμεσα στους βοηθητικούς, κυνηγοί και ψαράδες. Αυτοί με τις γνώσεις τους μπορούσαν και προμήθευαν επιπλέον κρέας και ψάρια στο στράτευμα.
Ένας τρόπος αναπλήρωσης των αποθεμάτων τους, πραγματοποιείτο από την πλήρη εκμετάλλευση της αγροτικής παραγωγής των κατοικημένων περιοχών απ’ όπου περνούσαν. Συγκεκριμένα εάν η περιοχή ήταν συμμαχική, οι προμήθειες δίνονταν χωρίς βία, καμιά φορά δινόταν και χρηματικό αντίτιμο.
Προκειμένου να εξασφαλίσουν το σημαντικότερο αγαθό το νερό, μετακινούνταν όσο το δυνατό δίπλα ή κοντά σε λίμνες ή ποτάμια.
Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε χονδρικά, οι προμήθειες σε τρόφιμα των στρατευμάτων, ήταν φρέσκια και ξηρά τροφή.
Εκτός από τις παραπάνω προαναφερθείσες τροφές των πολεμιστών, ήταν και το σουσάμι απαραίτητο εφόδιο των στρατιωτών, διότι τους εξασφάλιζε ενέργεια.
Η παρασκευή των φαγητών γινόταν στα κάρβουνα, με τη χρήση σούβλας στις περισσότερες περιπτώσεις και ακολουθούσε ο βρασμός συνήθως σε μεταλλικές χύτρες, κυρίως του κρέατος από βόδια, πρόβατα, κατσίκια, κότες, κόκορες, χοίροι (άγριοι, ήμεροι), κυνήγι (λαγοί, πέρδικες, ορτύκια κ.ά.). Το γεύμα συμπληρωνόταν πάντα από άρτο και κεκραμένο οίνο. Την ευθύνη όλων αυτών την είχαν μάγειροι που συνόδευαν το στράτευμα.
Οι στρατιώτες είχαν μαζί τους ασκούς με νερό ή οίνο, που τους έδεναν στο ακόντιο τους.
Φυσικά οι Σπαρτιάτες στρατιώτες, είχαν πολύ πιο απλές διατροφικές συνήθειες, όπως έχουμε γνωρίζει σε πρότερη εργασία.
Όλα τα παραπάνω αναφέρθηκαν σε περιόδους εμπόλεμης κατάστασης, όμως και κατά τη διάρκεια ειρηνικής περιόδου, όπως στην αρχαία Αθήνα, η θητεία ήταν υποχρεωτική και διαρκούσε δύο χρόνια. Στην περίπτωση της Νεμέας υπήρχε «ημιεπαγγελματικός» στρατός, η οποία διατηρούσε ένα στρατιωτικό σώμα 1.000 οπλιτών, οι οποίοι δεν ασκούσαν άλλο είδος εργασίας. Εδώ ξεχωρίζει για άλλη μια φορά η Σπάρτη, της οποίας ο στρατός ήταν όλοι οι ελεύθεροι πολίτες.
Σημειώνουμε ότι στις περισσότερες ελληνικές πόλεις, οι στρατιώτες έτρωγαν απλά μεν γεύματα, αλλά δεν διέφεραν και πολύ από τα γεύματα των υπολοίπων πολιτών.
Έτσι λοιπόν διαμορφώνοντο τα γεύματα των στρατιωτών στην αρχαία Ελλάδα, σε εμπόλεμες και ειρηνικές περιόδους.
Πηγές: Διάφορα συγγράμματα.
