Να πάρει θέση η Δημοτική Αρχή με σχετική απόφαση Δημοτικού Συμβουλίου για το Προεδρικό Διάταγμα που αφορά στα όρια των οικισμών ζητά η επικεφαλής της μείζονος αντιπολίτευσης του δήμου Ρεθύμνης Ειρήνη Κουτσαλεδάκη. Σε κείμενό της για το θέμα τονίζει την ανάγκη να ασκηθούν πίεσες για την επανεξέταση του πολεοδομικού σχεδιασμού με ορούς καθολικότητας και δικαιοσύνης. Αναλυτικά, στο κείμενό της η κ. Κουτσαλεδάκη, αναφερει:
«Θύελλα» αντιδράσεων με τη δημοσίευση του νέου Προεδρικού Διατάγματος ΠΔ 194/2025 οριοθέτηση των οικισμών. Η στρέβλωση στην πολεοδομική οργάνωση της χώρας ξεκίνησε από τη δεκαετία του 1950 και κορυφώθηκε τη δεκαετία του 1980. Το τελευταίο διάστημα ήρθαμε όχι για πρώτη φορά αντιμέτωποι με το ζήτημα της οριοθέτησης των οικισμών. Ένα ζήτημα που ταλανίζει τη χώρα μας από τα φοιτητικά μου χρόνια στο Πολυτεχνείο, αποτελώντας άλλο ένα ελληνικό παράδειγμα στρεβλώσεων και διαχρονικών παθογενειών που όταν δεν λύνονται σωστά, ακολουθούν τις επόμενες γενιές. Και όταν αυτό συμβαίνει, αναζητούμε ευθύνες και ψάχνουμε για λύσεις ανάλογα με το πρίσμα που βλέπει ο καθένας μας το πρόβλημα. Ρίχνοντας ανάθεμα στον πολεοδομικό σχεδιασμό – που η εμπειρία από την κακοκαιρία Daniel, την πυρκαγιά στο Μάτι, και τόσα αλλά παραδείγματα αναδεικνύει τη σημασία του, και την ανάγκη για καλύτερο πολεοδομικό σχεδιασμό και οριοθέτηση των οικισμών μας με το βλέμμα στο μέλλον. Φυσικά, αυτό δε σημαίνει ότι η προωθούμενη ρύθμιση με το πρόσφατο Προεδρικό Διάταγμα που αφορά την αναθεώρηση των υφιστάμενων ορίων των οικισμών δεν προκαλεί μια βαθιά στρέβλωση και αποσταθεροποίηση, τη στιγμή που ειδικά η Κρήτη βρίσκεται μπροστά σε μια ιστορική αναπτυξιακή καμπή. Την ώρα που σχεδιάζεται η κατασκευή του νέου διεθνούς αεροδρομίου στο Καστέλι, την ώρα που ο ΒΟΑΚ ετοιμάζεται να μεταμορφώσει τις μετακινήσεις και τις συνδέσεις σε όλο το νησί, η Πολιτεία έρχεται με καθυστέρηση δεκαετιών να παρέμβει με έναν τρόπο αποσπασματικό και άδικο, που περισσότερο δημιουργεί αδιέξοδα παρά δίνει λύσεις.
Είναι διαχρονική η έλλειψη ενός σαφούς, δίκαιου και λειτουργικού πλαισίου πολεοδόμησης. Η πρόσφατη ανατροπή των ορίων των οικισμών μέσω του Προεδρικού Διατάγματος έρχεται να εντείνει αυτή τη στρέβλωση, καθώς δεν αντιμετωπίζει το πρόβλημα με τρόπο ολοκληρωμένο και δίκαιο για όλους τους οικισμούς. Αντίθετα, δημιουργεί νέες αδικίες και στρεβλώσεις, ενώ δεν λαμβάνει υπόψη τις ιδιαιτερότητες και τις ανάγκες κάθε περιοχής. Ακριβώς για αυτό το ΤΕΕ καλεί την Πολιτεία και τους αρμόδιους φορείς να επανεξετάσουν το ζήτημα με σοβαρότητα και υπευθυνότητα, προκειμένου να διαμορφωθεί ένα ενιαίο και δίκαιο πολεοδομικό πλαίσιο που θα εξυπηρετεί τις ανάγκες των πολιτών και θα προάγει την ισόρροπη ανάπτυξη της χώρας.
Το πρόβλημα για το Ρέθυμνο δεν είναι καινούργιο. Η ευθύνη για την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί σήμερα, έχει ως απαρχή της την προχειρότητα με την οποία λειτούργησαν νομάρχες στο παρελθόν. Η οικιστική ανάπτυξη άφηνε πάντα πίσω της «γκρίζες ζώνες», χωρίς σαφή όρια, χωρίς νομική κατοχύρωση, με αποτέλεσμα κάθε τόσο να βρισκόμαστε μπροστά σε κρίσεις νομιμότητας και στασιμότητας. Ανατέθηκε στις Νομαρχίες τόσο ο σχεδιασμός, όσο και η έγκριση των θεμάτων της πολεοδομίας.
Στο νομό μας έγινε κατάχρηση των δυνατοτήτων που έδινε ο νόμος και οι τότε ιθύνοντες προχώρησαν σε λάθος χαρακτηρισμούς ως προς το ποιοι είναι οι στάσιμοι οικισμοί και ακολούθως δεν εφάρμοσαν την κείμενη νομοθεσία.
Στην περίπτωση του Δήμου Ρεθύμνου, όταν ανέκυψε το κρίσιμο ζήτημα με τη ζώνη των 800 μέτρων, μετά και την απόφαση του ΣτΕ η οποία επανέρχεται στην επικαιρότητα και θέτει υπό αμφισβήτηση τη νομική υπόσταση των λεγόμενων οικισμών της ζώνης των 800 μέτρων ή την επέκταση των ορίων τους – η Δημοτική Αρχή επέλεξε δυστυχώς να επικεντρωθεί μόνο σε δύο οικισμούς, αφήνοντας την πλειονότητα των υπόλοιπων εκτός σχεδιασμού και, ουσιαστικά, στην τύχη τους. Το Π.Δ έρχεται απλά να αναδείξει πως η καθυστέρηση αυτή δεν μπορεί πάντα να μην συνοδεύεται από προβλήματα. Ο ίδιος ο Δήμαρχος δήλωνε στις 06.02.2020 ότι «ολοκληρωθήκαν οι δύο πρώτοι και κρίσιμοι οικισμοί, για τους οποίους το θέμα των ορίων λύνεται, ενώ θα ακολουθήσουν και άλλοι, για τους οποίους η Τεχνική Υπηρεσία ετοιμάζει τους φακέλους με το επόμενο βήμα της δημοτικής Αρχής είναι να φροντίσει να «ξεκαθαρίσει» τα όρια και άλλων οικισμών του Ρεθύμνου, που παρουσιάζουν επίσης έντονο οικιστικό ενδιαφέρον, ενώ στη συνέχεια θα ακολουθηθεί αντίστοιχη διαδικασία και για τους υπόλοιπους οικισμούς του Δήμου με «μικρότερη» οικιστική ανάπτυξη». Πέντε χρόνια μετά δεν έχει γινεί τίποτα όταν από το 2017 καθορίστηκαν με υπουργική απόφαση αναλυτικά τα βήματα που πρέπει να ακολουθηθούν ώστε να εκδοθούν τα Προεδρικά Διατάγματα με τα όρια των οικισμών. Mε απλά λόγια: Η αντίληψη ότι μεμονωμένα θα εξετάζονταν ο κάθε οικισμός έφερε το ίδιο αποτέλεσμα με αυτό που επίσημα υποστηρίζονταν ότι θα γινόταν αν πήγαιναν όλοι μαζί οι οικισμοί. Και ας έλεγε τότε ο Δήμαρχος, «ευτυχώς που δεν ακούσαμε την αντιπολίτευση να στείλουμε 62 οικισμούς μαζί, ακόμα στο υπόγειο του υπουργείου θα ήταν, αν είχαμε προλάβει να τους στείλουμε» και σήμερα καταλήγει ακριβώς στο ίδιο σημείο.
Ακολουθήθηκε δηλαδή επιλογή που εξελισσόμενη αποδεικνύεται να βαθαίνει την ανισότητα και την αγωνία των πολιτών. Θα μπορούσαμε- και το λέω με κάθε καλή διάθεση – να επιλέξουμε πέντε οικισμούς πιλότους- από κάθε δημοτική ενότητα, μετά από διαβούλευση και όχι να προχωρήσουμε δυναμικά μόλις δυο οικισμούς και να αφήσουμε την υπόλοιπη διαδικασία στον αυτόματο. Δεν μπορεί να αμφισβητηθεί ότι ακόμα και η μελέτη για το Τοπικό Πολεοδομικό Σχέδιο είχε μπει στον πάγο για χρόνια και ξεκόλλησε μόνο όταν σε κεντρικό επίπεδο δόθηκε λύση μέσα από την αξιοποίηση του Ταμείου Ανάκαμψης, ως χρηματοδοτικό εργαλείο. Αρά για άλλη μια φορά τα καλά τα εμβληματικά τα κάνουμε εμείς, για τα λάθη και τις παραλείψεις φταίνε όλοι οι υπόλοιποι.
Δυστυχώς, υπάρχουν παραδείγματα επαρκέστερης ωρίμανσης που αποδεικνύουν το αντίθετο. Ο Δήμος Καστοριάς έχει προχωρήσει σε εκτεταμένη οριοθέτηση οικισμών μέσω Προεδρικών Διαταγμάτων στις Δημοτικές Ενότητες Καστοριάς, Καστρακίου, Αγίων Αναργύρων, Αγίας Τριάδος, Μεσοποταμίας, Κλεισούρας και Μακεδνών.
Αντίστοιχα για το Δήμο Χανίων η απόφαση του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας περιλαμβάνει την εκπόνηση μελετών οριοθέτησης οικισμών για τις Δημοτικές Ενότητες Νέας Κυδωνίας, Ακρωτηρίου, Σούδας, Κεραμειών, Θέρισου και Ελευθερίου Βενιζέλου.
Πέρα από τα προαναφερθέντα, τώρα είναι η ώρα να περάσουμε από τη διαπίστωση στην πράξη μέσα από έναν δρόμο ρεαλιστικό και εφαρμόσιμο: μείωση της γραφειοκρατίας, αποσαφήνιση των όρων δόμησης, προώθηση Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων και μεταβατικά μέτρα που θα προστατεύσουν τους πολίτες και θα εξασφαλίσουν την ομαλή μετάβαση στο νέο πλαίσιο.
Καλούμε τη Δημοτική Αρχή να πάρει σαφή θέση μέσα από δημοτικό συμβούλιο για το ζήτημα, προκειμένου να ασκηθεί πίεση προς την Κεντρική Διοίκηση και να επανεξεταστεί άμεσα ο πολεοδομικός σχεδιασμός του Δήμου, με όρους καθολικότητας και δικαιοσύνης. Δεν μπορούμε να μιλάμε για ανάπτυξη χωρίς ξεκάθαρους κανόνες, και δεν μπορούμε να μιλάμε για κοινωνική συνοχή όταν μεγάλα τμήματα του Δήμου μας παραμένουν «αόρατα» στον σχεδιασμό θέτοντας σε διακινδύνευση το βιός συμπολιτών μας που μοχθήσαν για να έχουν τα παιδία τους ένα οικόπεδο.
Ακριβώς για αυτούς τους ανθρώπους, και για να μην υπάρξει πανικός οφείλουμε συντονισμένα να ξεκαθαρίσουμε ότι η προωθούμενη ρύθμιση έχει χρονικό ορίζοντα εφαρμογής τουλάχιστον τρία χρόνια μετά- για τα οποία ισχύει το υφιστάμενο καθεστώς- και ότι είναι διασφαλισμένες το σύνολο των οικοδομικών αδειών που έχουν εκδοθεί νόμιμα (οι προϋποθέσεις αρτιότητας που αναφέρονται στις διατάξεις του ν.3937/2011 εξακολουθούν να εφαρμόζονται, καθώς και οι διατάξεις του π.δ. της 6.12.1982, οι οποίες αποτελούν ειδικό κανονιστικό καθεστώς και ισχύουν μέχρι την έγκριση των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων ή την οριοθέτηση των οικισμών σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις). Ζητούμε επίσημες και σαφείς δεσμεύσεις ότι, παρά τις αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας, η διοίκηση θα προστατεύσει με κάθε τρόπο τις διοικητικές πράξεις που έχουν εκδοθεί, περιλαμβανομένων των αδειών εκτός σχεδίου δόμησης».
