Του ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΠΑΧΥΓΙΑΝΝΑΚΗ*
Όταν παίρνω στα χέρια μου ένα βιβλίο το αγκαλιάζω και το φιλώ. Είναι σα να δέχομαι ένα νιογέννητο παιδί από ένα αγαπημένο μου πρόσωπο. Ιδιαίτερα, όταν το βιβλίο αυτό αγγίζει θέματα που σχετίζονται με τα ενδιαφέροντά μου, τα παιδικά μου βιώματα και τα καθημερινά της ζωής μου, τότε η χαρά μου διπλασιάζεται.
Το ίδιο ένοιωσα και τώρα, παίρνοντας το βιβλίο της κ. Ελένης Παλιεράκη – Κοπανάκη με τίτλο: «Βότανα και φυτά στην περιοχή Σπηλίου». Η κ. Ελένη με χαροποιεί ιδιαίτερα γιατί έχει πάρει και τιμήσει από την Εκκλησία μας τον τίτλο της Πρεσβυτέρας. Είναι σύζυγος του, ίσως, από τους καλύτερους φίλους μου Ιερείς – διδασκάλους, Πρωτοπρεσβυτέρου του Οικουμενικού Θρόνου Ευαγγέλου Κοπανάκη, για την ακεραιότητα και ευθύτητα του χαρακτήρος του, τη φιλία του και την αρχοντιά του. Η κ. Ελένη τιμά την Εκκλησία και την πανάσπιλη ιερωσύνη στο πρόσωπο του ιερέως συζύγου της. Και, παράλληλα με τα ιερά απαραίτητα καθήκοντά της πλάι στον ιερέα σύζυγό της και την υπευθυνότητα της ανατροφής των παιδιών τους (τρία παιδιά και πέντε εγγόνια), ασχολείται με επιμέλεια και εμβρίθεια με ένα αντικείμενο που είναι σε όλους μας αρεστό και αξιόλογο. Ασχολείται με το ωραιότατο περιβόλι του Θεού, τη φύση και τα μυρίπνοα άνθη και ευεργετικά βότανά του.
Όλοι, εμείς, σαν παιδιά, είχαμε την εύνοια της ζωής να γεννηθούμε σε χωριό, να παίξομε με τα νερά, τις σκόνες και τις λάσπες της γης, και τα πνευμόνια μας ρούφηξαν όλα τα ζωηφόρα αρώματα των αναρίθμητων λουλουδιών, που τα κάναμε αγαπητικά ματσάκια και τα προσφέραμε σε φίλους κι αγαπημένους, για να δηλώσομε μ’ αυτά την αγάπη μας. Αυτά τα βότανα μας ζέσταιναν τις κρύες νύχτες του χειμώνα και μας δρόσιζαν τα ηλιόκαυτα καλοκαίρια ή γιατροπορευόμαστε μ’ αυτά στις διάφορες παιδικές μας αρρώστιες. Αυτά είναι τα ίδια ευεργετικά βοτανικά μοσχοβλάσταρα, που μας χαρίζουν και σήμερα ακόμη την ευεργετική τους παρουσία.
Όλα αυτά τα χαιρόμαστε και ρουφάμε άπληστα τα χρώματα, τα αρώματα και τις υπέροχες γεύσεις τους, δεν ξέρομε, όμως, τα ονόματά τους, ακόμη και τις ιδιότητες του καθενός απ’ αυτά. Κι αυτή την άγνοια έρχεται να μας καλύψει με το βιβλίο της η ευλαβεστάτη Πρεσβυτέρα.
Το βιβλίο είναι μια καλαίσθητη έκδοση του δήμου Αγίου Βασιλείου Ρεθύμνου, σε σχήμα 12×19, με πρόλογο του δημάρχου Αγίου Βασιλείου Ρεθύμνου κ. Ιωάννη Ταταράκη και αποτελείται από 460 πυκνογραμμένες σελίδες.
Τα βότανα και τα φυτά της περιοχής του Σπηλίου, που περιλαμβάνει, είναι 438 και το καθένα από αυτά έχει τη φωτογραφία του, την οικογένεια στην οποία ανήκει πχ. Αστεροειδή, Παπιλιονίδες ή ψυχανθή, Ἀμαρυλλίδες, Βερβερίδες, Ερεικίδες, Λιειρίδες, Σταυρανθή, Παπιλιονίδες, Χειλανθή κ.λπ. Το καθένα από αυτά αναφέρεται με το επιστημονικό όνομά του, αλλά και με τ’ άλλα ονόματα που είναι γνωστό π.χ. το Λούπινο (Lypinus Varius) λέγεται και∙λουπινάρι, λουμπούνι, πικροκουκιά και κατά τους αρχαίους Θέρμος. Η Ευφοβία η Πέπλος (Euphorbia Peplus) έχει κοινά ονόματα∙ Γαλατσιδάκι, Αγριόχορτο, Τιθύμαλα. Είναι ενδημικό φυτό της Ευρώπης και όλης της Μεσογείου. Έχει μεταφερθεί και στη Β. Αφρική, Δυτ. Ασία, Δυτ. Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία και Β. Αμερική.
Το κάθε φυτό ακολουθείται από την επιστημονική ονομασία του, αλλά και τις λαϊκές του ονομασίες, την περιγραφή και τον τόπο καταγωγής του και τη χρησιμότητα που έχει στη καθημερινή μας ζωή με την ή τις θεραπευτικές του ιδιότητες. Π.χ.: Σάλβια η Βερμπενοειδής (Salvia Verbenaca). Οικογένεια: Χειλανθή. «Άλλο όνομα Ελελίφασκος ο ιεροβοτονοειδής. Μεσογειακό φυτό, πολυετής πόα, που το συναντάμε σε όλη σχεδόν την Ελλάδα και θεωρείται ζιζάνιο. Προτιμά να αναπτύσσεται σε πετρώδεις τοποθεσίες, λόφους, βοσκότοπους και σε άκρες δρόμων. Ο βλαστός της τριχωτός, λεπτός, τετραγωνικός, σε ύψος από 30-50 εκ. Τα φύλλα χνουδωτά, οδοντωτά, της βάσης σε ροζέτα, μεγάλα σε πέντε λοβούς, σε μακρύ μίσχο, ενώ του βλαστού είναι μικρά, άμισχα, σε ζευγάρια, ωοειδή, οδοντωτά. Ανθίζει από τέλη Μαρτίου – αρχές Μαΐου. Τα άνθη σωληνοειδή, σε μπλε-μοβ χρώμα στις μασχάλες των φύλλων, σε σπονδύλους με αραιή διάταξη, σε όλο το μήκος του βλαστού. Είναι ερμαφρόδιτα και γονιμοποιούνται από μέλισσες. Όταν είναι μικρού ύψους τα φυτά, τα άνθη φύονται σε πυκνότερη διάταξη. Τα φύλλα και οι ρίζες του φυτού τρώγονται. Τα άνθη μπαίνουν σε σαλάτες. Επίσης το φυτό χρησιμοποιείται ως αρωματική ουσία σε τρόφιμα. Σαν βότανο βοηθάει για καλή όραση. Το φυτό είναιμελισσοκομικό».
Για το γνωστό Χαμομήλι (Marticaria Chamomilla), αναφέρει: «…Τα ιχνοστοιχεία που περιέχει είναι κάλιο και ασβέστιο. Οι θεραπευτικές του ιδιότητες άφθονες. Είναι μαλακτικό, αντιπυρετικό και εμμηναγωγό. Το αφέψημά του ρυθμίζει το σάκχαρο, βοηθά στην πρόληψη του διαβήτη και διευκολύνει τον μεταβολισμό των υδατανθράκων στον οργανισμό. Καταπραϋντικό και χαλαρωτικό, είναι ιδανικό ρόφημα για τον ύπνο.
Διορθώνει το στομάχι και κινεί το έντερο. Ορεκτικό, καλό στις λοιμώξεις, αυξάνει το γάλα στη λεχώ, βοηθά στην κυκλοφορία του αίματος. Με επιθέματα καταπραΰνει τους ερεθισμούς των ματιών. Επίσης, είναι χρήσιμο σε πρηξίματα, σε σπυριά και σε έλκη. Χρησιμοποιείται σε καλλυντικά και σε σαπούνια. Το αιθέριο έλαιό του είναι ευεργετικό σε δερματικά προβλήματα».
Από αυτά τα λιγοστά παραδείγματα γίνεται φανερή η ωφελιμότητα του βιβλίου και μην πει κανείς ότι αυτά τα είδη των φυτών και των βοτάνων, που περιγράφονται στο βιβλίο, βρίσκονται μόνο στην περιοχή του Σπηλίου. Όλη η Κρήτη είναι διάσπαρτη από την ανεξάντλητη ποικιλότητά τους. Ο Θεός έχει ευλογήσει το νησί μας πλουσιοπάροχα. Βλέπομε τα θαυμάσια της δημιουργίας Του, τα χαιρόμαστε, τα χρησιμοποιούμε μα δεν τα γνωρίζομε, γι’ αυτό το βιβλίο της ευλαβεστάτης Πρεσβυτέρας κυρίας Ελένης, το δεχθήκαμε με τόση χαρά, γιατί μας φέρνει πιο κοντά τους να τα γνωρίσομε και να τ’ αγαπήσομε πιο πολύ. Ευχόμεθα το βιβλίο της να είναι καλοτάξιδο σε όλη την Κρήτη και πέρα απ’ αυτήν.
Με ευχαριστίες, συγχαρητήρια και αγάπη.
* Ο Ευάγγελος Παχυγιαννάκης είναι Πρωτοπρεσβύτερος του Οικουμενικού Θρόνου
