Η σωστή διαχείριση ανάδειξης και προστασίας των περιοχών του νότιου Ρεθύμνου και συγκεκριμένα του φοινικόδασους της Πρέβελη και του Κουρταλιώτικου φαραγγιού αποτέλεσε το αντικείμενο της χθεσινής συζήτησης – διαβούλευσης που πραγματοποιήθηκε στο Δημαρχείο Σπηλίου κατόπιν πρόσκλησης του δημάρχου Αγίου Βασιλείου κ. Ιωάννη Ταταράκη.
Κοινός τόπος όλων των φορέων που συμμετείχαν στη διαβούλευση ήταν η προστασία των περιοχών αυτών και η ανάδειξή τους μέσα από φιλοπεριβαλλοντικές παρεμβάσεις. Όπως αποφασίστηκε οι δυο περιοχές του νότου που αποτελούν πόλο έλξης εκατοντάδων επισκεπτών την καλοκαιρινή περίοδο, πρέπει να μπουν σε καθεστώς προστασίας στα πρότυπα του Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς, για αυτό και πρέπει να δρομολογηθούν οι απαραίτητες ενέργειας για την έκδοση σχετικής υπουργικής απόφασης.
Επιπλέον, αποφασίστηκε η καθιέρωση εισιτηρίου, που κατά το 80% θα αποδίδεται στον δήμο Αγίου Βασιλείου (θα εξαιρούνται οι κάτοικοι του δήμου και των όμορων δήμων, τα σχολεία και οι ευπαθείς ομάδες πολιτών).
Στη διαβούλευση συμμετείχαν οι κ. κ.: Μαρία Λιονή αντιπεριφερειάρχης, Δέσποινα Σταματάκη διευθύντρια διεύθυνσης Δασών, π. Ιωάννης Βάθης μέλος Κεντρικής Επιτροπής ΣΥΡΙΖΑ Προοδευτική Συμμαχία, Χρυσούλα Μανουσάκη μέλος Κεντρικής Επιτροπής ΣΥΡΙΖΑ Προοδευτική Συμμαχία, Εμμανουήλ Αυγενάκης συντονιστής ΣΥΡΙΖΑ Προοδευτική Συμμαχία Ρεθύμνου, Θεόδωρος Δουλουμπέκης μέλος ΚΕΑ ΣΥΡΙΖΑ /αντιπρόεδρος ΤΕΕ Ρεθύμνου, Αντώνιος Γαβαλάς συντονιστής ΣΥΡΙΖΑ δήμου Αγίου Βασιλείου, Εμμανουήλ Τσιρινδάνης δημοτικός σύμβουλος – μέλος Τ.Ε. Νέας Δημοκρατίας, Ανδρέας Καπετανάκης μέλος Τ.Ε. Νέας Δημοκρατίας, Δημήτριος Γρηγοράκης μέλος Συντονιστικής ΣΥΡΙΖΑ Προοδευτική Συμμαχία, Κωνσταντίνος Βαρδάκης πρόεδρος συλλόγου ξενοδόχων Πλακιά, Ιωάννης Γαλανάκης αντιπρόεδρος Συνδέσμου τουριστικών και ταξιδιωτικών γραφείων Ρεθύμνου, Εμμανουήλ Σκλαβουνάκης αντιπρόεδρος του Σύνδεσμου Τουριστικών Πρακτόρων, Κωνσταντίνος Παπαδάκης πρόεδρος συλλόγου ιδιοκτητών εστιατορίων, Χάρης Παπαδάκης πρόεδρος ιδιοκτητών ενοικιαζομένων δωματίων, Ιωσήφ Βούρβαχης πρόεδρος ΤΟΕΒ Κουρταλιώτη / Δημοτικός σύμβουλος, Ευάγγελος Καπετανάκης δημοτικός σύμβουλος, Γεώργιος Λιοδάκης δημοτικός σύμβουλος, Βασίλειος Θεοδωράκης δημοτικός σύμβουλος, Ελένη Βαρδάκη δημοτική σύμβουλος, Μαρία Καλατζιδάκη πρόεδρος τοπικής κοινότητας Μύρθιου, και πλήθος κατοίκων της ευρύτερης περιοχής. Σημειώνεται ότι υπήρξε τηλεφωνική επικοινωνία με τους δυο βουλευτές του νομού Γιάννη Κεφαλογιάννη και Ανδρέα Ξανθό.
Σε σχετικό ενημερωτικό σημείωμα του δήμου Αγίου Βασιλείου αναφέρεται χαρακτηριστικά: Το Κουρταλιώτικο φαράγγι είναι φαράγγι το οποίο βρίσκεται στο νότιο νομό Ρεθύμνης, στη Κρήτη, με την αρχή του να βρίσκεται κοντά στο χωριό Κοξαρέ. Το φαράγγι σχηματίζεται ανάμεσα στα όρη Κουρούπα και Ξηρό Όρος και τα τοιχώματά του έχουν ύψος έως 600 μέτρα. Στα τοιχώματα του φαραγγιού σχηματίζονται πολλά σπήλαια. Το φαράγγι διασχίζει ο ποταμός Κουρταλιώτης, ο οποίος εκβάλλει στην Πρέβελη, όπου υπάρχει φοινικόδασος
Η Πρέβελη είναι περιοχή του νομού Ρεθύμνης κοντά στο Λιβυκό πέλαγος με την ομώνυμη Μονή και την παραλία με το παραποτάμιό της φοινικόδασος με μήκος 1-2 χλμ. μέσα σε φαράγγι.
Η περιοχή είναι προστατευόμενη από το δίκτυο Natura 2000 ως GR4330003 (Κουρταλιώτικο Φαράγγι – Μονή Πρέβελη – Ευρύτερη Περιοχή) σύμφωνα με τον νόμο Ν. 3937/2011 (ΦΕΚ 60/Α/2011).Ως Ειδικές Ζώνες Διατήρησης
Το μεγαλύτερο μέρος του φοινικοδάσους της Πρέβελης αποτεφρώθηκε στη μεγάλη πυρκαγιά που ξέσπασε στην περιοχή, τα ξημερώματα της Κυριακής 22Αυγούστου 2010. Σχεδόν το 70% του δάσους καταστράφηκε. Το φοινικόδασος της Πρέβελης όμως, χάρις στην πυρανθεκτική άγνωστη μέχρι πρόσφατα ιδιότητα που διακρίνει τον φοίνικα του Θεοφράστου, κατάφερε μόνο μέσα στο επόμενο φθινοπωρινό 3μηνο του 2010 όχι μόνο να αναγεννηθεί, αλλά και να διατηρήσει στη ζωή τους ίδιους «αποτεφρωμένους» ενήλικους φοίνικες του Θεοφράστου. Παράλληλα φύτρωσαν και νέοι σπόροι. Για να βοηθηθεί η φυσική αναδάσωση έγινε προσπάθεια το δάσος να προστατευθεί από τη βόσκηση και το ποδοπάτημα.
Τόσο το Κουρταλιώτικο φαράγγι όσο και η περιοχή Πρέβελη αποτελούν περιοχές με μεγάλο περιβαλλοντικό ενδιαφέρον, γεγονός που ταυτόχρονα τις αναδεικνύει σε τουριστικό προορισμό.
Αυτά τα χαρακτηριστικά αποτελούν άλλωστε την διαχειριστική πρόκληση αλλά και δυσκολία της διαχείρισης της περιοχής.
Η διαχειριστική πρόκληση του έργου δεν έγκειται τόσο στην αχανή έκταση και την πολυπλοκότητα των σχέσεων και αλληλεπιδράσεων που διέπουν τους έμβιους οργανισμούς της περιοχής, αλλά στο ότι θα πρέπει να επιτευχθούν ικανοποιητικά επίπεδα διατήρησής τους σε ένα περιβάλλον με έντονη ανθρωπογενή δραστηριότητα και παρουσία. Σε αυτό το περιβάλλον με την εντατική κτηνοτροφική κυρίως παραγωγή και τη ραγδαία ανάπτυξη τουριστικού ενδιαφέροντος.
Το βιώσιμο μοντέλο παραγωγικής ανάπτυξης της χώρας θα πρέπει να προνοεί για τη διατήρηση του φυσικού της κεφαλαίου, με την ενσωμάτωση της ανθρώπινης δραστηριότητας και όχι με τον αποκλεισμό της. Οι Φορείς και η λειτουργία τους, αποτελούν το βασικό στοίχημα σε εθνικό επίπεδο, ώστε παράλληλα με την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος να επιτυγχάνεται η βιώσιμη ανάπτυξη.
Για τη διαχείριση και την προστασία των περιοχών αυτών στην Ελλάδα, 18 χρόνια πριν, δημιουργήθηκαν οι Φορείς Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών (ΦοΔΠΠ).
Με τον ιδρυτικό Νόμο 4685/2020 του Οργανισμού Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α.) συστήνονται είκοσι τέσσερις (24) Μονάδες Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών (Μ.Δ.Π.Π.) σε επίπεδο τμήματος. Ο οργανισμός αναλαμβάνει ρόλο κεντρικού φορέα συντονισμού της διακυβέρνησης και διαχείρισης του φυσικού περιβάλλοντος. Στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων του ο οργανισμός εκπονεί πρόγραμμα εφαρμογής των εγκεκριμένων σχεδίων διαχείρισης κάθε προστατευόμενης περιοχής που εγκρίνεται από τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
Τα εργαλεία του συστήματος διακυβέρνησης Προστατευόμενων Περιοχών (Π.Π.), όπως καθορίζονται στο άρθρο 33 του Ν. 4685/2020 (ΦΕΚ Β’ 92/2020), με τα οποία δημιουργούνται οι συστημικές σχέσεις των φορέων του, με στόχο την Πολυεπίπεδη Διακυβέρνηση της πολιτικής για τις προστατευόμενες περιοχές είναι τα ακόλουθα:
α) Η εθνική στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα και το πενταετές σχέδιο δράσης της.
β) Το πλαίσιο δράσεων προτεραιότητας για το δίκτυο Natura 2000.
γ) Τα προεδρικά διατάγματα χαρακτηρισμού, οριοθέτησης και όρων προστασίας και χρήσεων γης των προστατευόμενων περιοχών (Π.Π.).
δ) Τα εγκεκριμένα σχέδια διαχείρισης των Π.Π.
ε) Τα εγκεκριμένα σχέδια δράσης προστασίας ειδών και τύπων οικοτόπων.
στ) Οι προγραμματικές συμβάσεις και τα μνημόνια συνεργασίας που συνάπτει ο Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α. με άλλους δημόσιους φορείς.
ζ) Το πληροφοριακό σύστημα διοίκησης της πολιτικής για τις προστατευόμενες περιοχές το οποίο υλοποιείται και λειτουργεί επιχειρησιακά από τον Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α., η) η εποπτεία της κατάστασης διατήρησης των τύπων οικοτόπων και ειδών του άρθρου 11 της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ και οι εθνικές εκθέσεις του άρθρου 17 της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ και του άρθρου 12 της Οδηγίας 2009/147/ΕΚ.
Με την ενσωμάτωση στον Οργανισμό Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς – Δυτικής Κρήτης, η μονάδα διαχείρισης εθνικού πάρκου Σαμαριάς και Προστατευόμενων περιοχών Δυτικής Κρήτης λειτουργεί με έδρα τα Χανιά.
Η Μ.Δ. υπάγεται στη διεύθυνση Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών (Τομέας Β) της γενικής διεύθυνσης του Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α.
Η ανάγκη για οικονομική αυτοτέλεια και άμεση αντιμετώπιση αναγκαίων παρεμβάσεων για τον «Εθνικό Δρυμό Σαμαριάς Φαράγγι Τρυπητής Ψιλάφι Κουστογέρακο» καθιερώθηκε εισιτήριο επίσκεψης Βάσει του άρθρου 1 της ΚΥΑ υπ’ αριθμ. ΥΠΕΝ/ΓΔΠΠ/26828/406 (ΦΕΚ Β’1414/24.03.2022),Τα έσοδα από τα εισιτήρια θα αποτελούν στο εξής πόρο του Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α., καθώς και των όμορων δήμων του Δρυμού, ώστε να αξιοποιούνται για την υλοποίηση βασικών εργασιών εντός του Εθνικού Δρυμού, όπως η ετήσια συντήρηση του κεντρικού μονοπατιού, η συντήρηση και η βελτίωση υποδομών, η καθαριότητα και η επόπτευση του χώρου.
Τα συμπεράσματα της διαβούλευσης
Σύμφωνα με τον δήμο Αγίου Βασιλείου από τη διαβούλευση προέκυψαν τα παρακάτω συμπεράσματα:
1. Εκτέλεση των απαραίτητων ενεργειών προς την έκδοση υπουργικής απόφασης – ΦΕΚ περί ανάδειξης του φοινικόδασους – Κουρταλιώτικου φαραγγιού σε προστατευόμενη περιοχή κατά τα πρότυπα του Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς.
2. Καθιέρωση εισιτηρίου επίσκεψης ως ανταποδοτικού αντιτίμου για υπηρεσίες προστασίας, συντήρησης, φύλαξης, καθαριότητας και ανάδειξης της προστατευόμενης περιοχής, εκ του οποίου το 80% θα αποδίδεται στον δήμο Αγίου Βασιλείου από τον Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α. Του εν λόγω εισιτηρίου θα εξαιρούνται οι κάτοικοι του δήμου Αγίου Βασιλείου και των όμορων δήμων, τα επισκεπτόμενα σχολεία καθώς και οι ευπαθείς ομάδες με τους συνοδούς τους.
3. Μετά την έκδοση της ανωτέρω υπουργικής απόφασης – ΦΕΚ και κατόπιν διαβούλευσης με την τοπική κοινωνία, θα εκπονηθούν οι απαιτούμενες οικονομοτεχνικές και περιβαλλοντικές μελέτες ανάδειξης της περιοχής.
Ο δήμαρχος Αγίου Βασιλείου εξέφρασε την ικανοποίηση του για το αποτέλεσμα της διαβούλευσης και την σύμπνοια των απόψεων όλων των συμμετεχόντων και παρευρισκομένων. Ευχαρίστησε τον υφυπουργό Περιβάλλοντος Γιώργο Αμυρά, τους βουλευτές Ρεθύμνης Γιάννη Κεφαλογιάννη και Ανδρέα Ξανθό, την αντιπεριφερειάρχη Μαίρη Λιονή, τους φορείς και τους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής για την συμμετοχή και για το ενδιαφέρον τους σε ένα θέμα ευαίσθητο και πρώτης προτεραιότητας για τον δήμο Αγίου Βασιλείου.
