Σύμφωνα με το άρθ. 106 παρ. 3 του Συντάγματος, «…μπορεί να ρυθμίζονται με νόμο τα σχετικά με την εξαγορά επιχειρήσεων ή την αναγκαστική συμμετοχή σ’ αυτές του Κράτους ή άλλων δημόσιων φορέων, εφόσον οι επιχειρήσεις αυτές έχουν χαρακτήρα μονοπωλίου ή ζωτική σημασία για την αξιοποίηση των πηγών του εθνικού πλούτου, ή έχουν ως κύριο σκοπό την παροχή υπηρεσιών στο κοινωνικό σύνολο».
Από τη μια, λοιπόν, ο θεσμός του κράτους-παρόχου προβλέπεται σε όλα τα ελληνικά Συντάγματα, με πρώτο εκείνο του Κωνσταντίνου Καραμανλή του 1975, φτάνοντας μάλιστα μέχρι και εξαγοράς ή αναγκαστικής συμμετοχής του κράτους σε επιχειρήσεις καίριας σημασίας, όπως προαναφέρθηκε. Από την άλλη, τις τελευταίες δεκαετίες αφέθηκε στο έλεος του Θεού, δίχως ασφαλιστικές δικλείδες για τη σωστή και εύρυθμη λειτουργία των δημόσιων επιχειρήσεων.
Πώς γίνεται μετά να μιλάμε για αποτυχημένο σύστημα, όταν κανένας δεν φρόντισε για την επιτυχία του;
Παραπέρα, προκύπτουν ύστερα και διάφορες απόψεις, ότι πρέπει να παραγκωνιστεί η συλλογικότητα και να κυριαρχήσει η ατομική πρωτοβουλία στα πάντα, η ευκινησία, σταθερότητα, αποτελεσματικότητα και όλες οι συναφείς αρετές, τόσο στο οικονομικό όσο και, συνακόλουθα, στο πολιτικό πεδίο.
Απόψεις, όμως, που στηρίζονται σε σαθρή βάση (μάλλον για παλάτια στην άμμο πρόκειται): Πραγματικά, πώς να υπάρξει πειστική σύγκριση ανάμεσα σε ατομικότητα και συλλογικότητα, όταν ο «κρατισμός» δεν δοκιμάστηκε – τουλάχιστον – δίκαια και σωστά; Χωρούν συγκρίσεις σε ανόμοιες συνθήκες; Χτυπάς έναν αντίπαλο, που έχει τα χέρια δεμένα;
Έτσι, η επόμενη εκλογική αναμέτρηση θα κριθεί στη βάση ουσιαστικών διαφορετικών πολιτικών κατευθύνσεων και επιλογών, και όχι σε μικροπολιτικό επίπεδο, δηλαδή σε επίπεδο δάσους και όχι μεμονωμένων δέντρων. Το κυρίαρχο ζήτημα, που θα τεθεί στην κρίση των ψηφοφόρων, θα αφορά στην προτίμηση και επιλογή τους ανάμεσα σε, αφενός ιδιωτική, και αφετέρου ελεγχόμενη – προστατευτικά – από το κράτος οικονομία, πάνω σε αγαθά ζωτικής σημασίας για το κοινωνικό σύνολο (υγεία, ενέργεια κ.λπ.).
Με κρίσιμο σημείο, αν ο κόσμος θα εμπιστευτεί τώρα τον κρατικό παρεμβατισμό, πως ο τελευταίος δεν θα ξεπέσει ξανά στα «ολισθήματα» του παρελθόντος, αλλά θα θέσει δικλίδες ασφαλείας για την εύρυθμη λειτουργία των κρατικών οργανισμών ή επιχειρήσεων, ώστε να εγγυηθεί ότι θα επιδείξει σταθερό χέρι στα ηνία τους και όχι μπάχαλο, στιβαρός και σοβαρός ηνίοχος πια.
Με άλλα λόγια, η έκβαση των εκλογών θα εξαρτηθεί τελικά από το ποιο από τα δύο θα πρυτανεύσει: Η μαυρίλα και απαισιοδοξία (το στίγμα ενός αμαρτωλού παρελθόντος), είτε η ελπίδα και αισιοδοξία, η πίστη για ένα αλλιώτικο μέλλον;
Σε κάθε περίπτωση πάντως, η πολιτική επιστρέφει στα μεγάλα και ουσιώδη, τα θεμελιώδη.
*Ο Παρασκευάς Μαμαλάκης είναι συγγραφέας
