Επιτακτική ανάγκη να γεφυρωθεί το ψηφιακό χάσμα γονιών – παιδιών

Μέσα σε ένα χρόνο (το 2023) έφτασαν 11.000 υποθέσεις από όλη την Ελλάδα στη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος που αφορούσαν στην παιδική κακοποίηση

Μεγάλο ψηφιακό χάσμα καταγράφεται μεταξύ παιδιών και γονέων με τα πρώτα ήδη από την παιδική ηλικία να εξοικειώνονται πολύ εύκολα και γρήγορα με τον κόσμο του διαδικτύου, την ίδια στιγμή που οι γονείς δείχνουν αδυναμία να παρακολουθήσουν αφενός τις τεχνολογικές εξελίξεις και αφετέρου να αντιληφθούν τους κινδύνους που ενέχει η ανεξέλεγκτη πλοήγηση των αδειών στο διαδίκτυο.

Η συνομιλία με αγνώστους που συνήθως χρησιμοποιούν ψεύτικα προφίλ, αλλά και η έκθεση ανηλίκων σε πορνογραφικό υλικό απασχολούν έντονα και την Διεύθυνση Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, η οποία μέσα σε ένα μόλις έτος, το 2023, κλήθηκε να χειριστεί συνολικά 11.000 υποθέσεις.

Κλειδί και ασπίδα προστασίας των παιδιών από τους κινδύνους του διαδικτύου αποτελεί η ποιοτική επικοινωνία των παιδιών με τους γονείς τους.

Τα παραπάνω ζητήματα απασχόλησαν την εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε χθες με θέμα «Οι ψηφιακές προκλήσεις των νέων στη σύγχρονη εποχή».

Την εκδήλωση, την οποία παρακολούθησαν γονείς και παιδιά, καθώς το θέμα είναι ιδιαίτερο ενδιαφέρον και επίκαιρο, διοργάνωσε η Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας της Π.Ε.Ρ. σε συνεργασία με το Αυτοτελές Γραφείο Ισότητας της Περιφέρειας Κρήτης και τη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος της Ελληνικής Αστυνομίας.

Σκοπός της διοργάνωσης ήταν η ευαισθητοποίηση των παιδιών, των γονέων και των εκπαιδευτικών για την ασφαλή πλοήγηση στο διαδίκτυο και τους διαδικτυακούς κινδύνους, αλλά και για τις πρακτικές αντιμετώπισής τους.

«Να γεφυρώσουμε το ψηφιακό χάσμα»

Για την ανάγκη «γεφύρωσης» του ψηφιακού χάσματος ανάμεσα στα παιδιά και στους γονείς έκανε λόγο ο Γεώργιος Νάκος, ψυχολόγος στη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, υπουργείου Προστασίας του Πολίτη, στην ομιλία του «Οι ψηφιακές προκλήσεις των νέων στη σύγχρονη εποχή και πρακτικές αντιμετώπισης» εστιάζοντας στην ποιοτική επικοινωνία των γονιών με τα παιδιά για την πρόληψη και την αντιμετώπιση των ενδεχόμενων κινδύνων.

Σε δήλωσή του στους δημοσιογράφους ο κ. Νάκος αναφέρθηκε στις τάσεις που υπάρχουν στη διαδικτυακή κακοποίηση, όπως είναι το λεγόμενο «hate speech», καθώς και στην εμπιστοσύνη που θα πρέπει να αναπτύξουν τα παιδιά προς τους γονείς, ώστε να μην διστάζουν να συζητούν μαζί τους οτιδήποτε τους συνέβη.

Συγκεκριμένα ο κ. Νάκος τόνισε:

«Το 2023 σαν Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος είχαμε 11.000 υποθέσεις σε όλη την Ελλάδα. Από εκεί και πέρα σίγουρα έχει αυξηθεί η παραβατικότητα της νεαρής ηλικίας των ατόμων. Το ζητούμενο είναι να είμαστε κοντά στα παιδιά για να μπορέσουμε να τα βοηθήσουμε και να προλάβουμε καταστάσεις και τους κινδύνους που ελλοχεύουν, να τους δείξουμε ποιο είναι το πρόβλημα που υπάρχει. Η Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, αυτό που συνιστά είναι η ποιοτική επικοινωνία με τους γονείς. Σήμερα υπάρχει ανάμεσα στα παιδιά και τους γονείς ένα τεχνολογικό χάσμα. Ας το γεφυρώσουμε και ας υπάρχει η σωστή επικοινωνία, η ποιότητα στην επικοινωνία. Να είναι ο γονέας, όχι από πάνω, όχι από πίσω, αλλά δίπλα στο παιδί να το βοηθήσει».

Μιλώντας για όσα διαδραματίζονται στον κόσμο του διαδικτύου ο κ. Νάκος είπε:

«Πολλά παιδιά «την πατάνε» στα fake profile, με δημιουργία ψεύτικων φωτογραφιών που κυκλοφορούν και στο να έχουν social και να μην γνωρίζουν τους ακόλουθούς τους. Κάνουν διαγωνισμό ποιος θα έχει τους περισσότερους ακόλουθους».

Ένα άλλο φαινόμενο που καταγράφεται έντονα έχει να κάνει με την ρητορική μίσους, το λεγόμενο «hate speech», το οποίο όπως εξήγησε ο κ. Νάκος αφορά ένα καυγά παιδιών και στην συνέχεια «να πάρει ένας μαθητής τη φωτογραφία του άλλου, να φτιάξει ένα ψεύτικο προφίλ και να αρχίσει το hate speech. Όποτε μαθαίνουμε να λέμε όχι, μαθαίνουμε να το πούμε και όχι να το υποστούμε», είπε και επέστησε την προσοχή στα παιδιά για τις φωτογραφίες που δημοσιεύουν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. «Μεγάλη προσοχή στις φωτογραφίες που ανεβάζουν τα παιδιά στο διαδίκτυο, γιατί δεν ξέρουμε που θα καταλήξουν. Να μην μιλάνε με αγνώστους, να μην στέλνουν φωτογραφίες εκεί που δεν ξέρουν. Επίσης, όταν βρεθούν σε κίνδυνο, εάν κάποιος τους εκβιάσει ή τους απειλήσει να μιλάνε στους γονείς. Δυστυχώς το bulling (ενδοσχολική βία) έχει αλλάξει πια και έχει γίνει το hate speech (ρητορική μίσους). Οι θύτες είναι δύο κατηγοριών: Ο bully προσβάλει την εξωτερική εμφάνιση, ο hater προσβάλει την προσωπικότητα, τον χαρακτήρα και τα πιστεύω του παιδιού. Είναι κάτι πιο βάθη, άρα ο γονέας είναι απαραίτητο να έχει μια επικοινωνία με το παιδί, να ξέρει τι βλέπει το παιδί στο διαδίκτυο και ποιους ακολουθεί».

Ποσοστό ίσο με το 27% των παιδιών από 11 χρονών είναι εκτεθειμένα σε πορνογραφικό υλικό μέσω του διαδικτύου

Στην έκθεση των παιδιών σε πορνογραφικό υλικό που πολύ εύκολα πλέον είναι προσβάσιμο στο διαδίκτυο αναφέρθηκε στην ομιλία της η πρόεδρος της ΑΞΕΠΤ -Ασφαλή Ξέγνοιαστα Παιδιά Τώρα- (μέλος του Παγκόσμιου Οργανισμού Σεξουαλικής Υγείας) Μαργαρίτα Γερούκη, με τίτλο «Ενδυναμωμένους γονείς για ασφαλή παιδιά».

Από την ηλικία των 11 ετών το 27% των παιδιών έχει ήδη εκτεθεί σε πορνογραφικό υλικό. Το 10% από την ηλικία των 9 ετών και από τα 13 και έπειτα όλα τα παιδιά, είτε καταλάθος είτε επίτηδες, τα ποσοστά είναι συντριπτικά. Αυτό σημαίνει ότι το 1/5 των παιδιών που δεν έχουν τελειώσει το δημοτικό έχουν παρακολουθήσει, περισσότερο ή λιγότερα, αυτού του είδους τις εικόνες, ανέφερε η κα Γερούκη εστιάζοντας την ομιλία της στο ζήτημα της πορνογραφίας, στην οποία τα παιδιά είναι εκτεθειμένα σε μεγάλο βαθμό μέσα από την πλοήγησή τους στον ψηφιακό κόσμο, όπου υπάρχουν χιλιάδες εικόνες εύκολα προσβάσιμες στα παιδιά.

Η κα Γερούκη τόνισε τη σημαντικότητα της ενημέρωσης των γονέων και των εκπαιδευτικών για θέματα που αφορούν στους κινδύνους του διαδικτύου, ώστε με τη γνώση τους να συμβουλεύουν τα παιδιά και να τα προστατεύουν. Συγκεκριμένα επεσήμανε:

«πρέπει να συνειδητοποιήσουμε εμείς οι ενήλικες ότι τα παιδιά μας ζουν σε έναν ψηφιακό κόσμο, που για αυτά έχει την ίδια σημασία με τον φυσικό κόσμο. Μέσα σε αυτόν τον ψηφιακό κόσμο μπορεί να διασκεδάζουν, να παίζουν, να γνωρίζουν, να διδάσκονται, από την άλλη όμως υπάρχουν και κίνδυνοι, οι οποίοι αφορούν τον τρόπο που σχετίζονται, με ποιους σχετίζονται και σίγουρα τι μηνύματα μπορούν να έρθουν από αυτόν τον κόσμο για τις ανθρώπινες σχέσεις. Οπότε είναι πολύ σημαντικό εμείς οι μεγάλοι να μπορούμε να γνωρίζουμε αυτά τα θέματα, ώστε με τη σειρά μας να βοηθήσουμε τα παιδιά μας που ακόμα δεν έχουν αναπτύξει την κριτική σκέψη και την επεξεργασία των μηνυμάτων, καθώς είναι παιδιά».

Στόχος των δράσεων της ομάδας ΑΞΕΠΤ είναι η πρόληψη της σεξουαλικής κακοποίησης των παιδιών μέσω της συζήτησης για το πολύ σοβαρό θέμα της πορνογραφίας, ένα ζήτημα στο οποίο τα νούμερα των ποσοστών των παιδιών που έχουν πρόσβαση σε σχετικό υλικό «μιλάνε από μόνα τους» για τις διαστάσεις που λαμβάνει.

Οι συνέπειες στην υγεία

Παράλληλα, η κα Γερούκη αναφέρθηκε και στις συνέπειες της έκθεσης των νέων παιδιών σε πορνογραφικό υλικό, τονίζοντας ότι η πορνογραφία κάνει πολύ κακό στον νεανικό εγκέφαλο.

«Είναι ερευνητικά αποτυπωμένο ότι δημιουργεί καταστάσεις άγχους, κατάθλιψης, τα παιδιά δημιουργούν μια πολύ διαστρεβλωμένη εικόνα για τον εαυτό τους, με αποτέλεσμα αυτήν να την προβάλλουν στις σχέσεις τους. Δημιουργούν μια πολύ διαστρεβλωμένη εικόνα για το πως είναι οι ανθρώπινες σχέσεις και τι πρέπει να κάνουν δύο άνθρωποι που θέλουμε ο ένας τον άλλον, γιατί ακριβώς θεωρούν ότι αυτό που βλέπουν εκεί, είναι αυτό που πρέπει να κάνουν ή είναι αυτό που γίνεται. Εμείς σαν ενήλικες τους είπαμε ότι αυτό δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα, την αγάπη και σίγουρα δεν έχει καμία σχέση με τον σεβασμό στον άλλον άνθρωπο και στον εαυτό μας. Οπότε όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι η έκθεση σε πορνογραφικό υλικό στις νεαρές ηλικίες δημιουργεί συνθήκες στον εγκέφαλο, οι οποίες μπορούν να οδηγήσουν στην ακραία περίπτωση στον εθισμό. Μιλάμε πλέον για εθισμό στην πορνογραφία, όπως μιλάμε για ουσίες, για αλκοόλ κ.λπ., με την ίδια λογική πλέον. Υπάρχουν προγράμματα πλέον για νέα άτομα. Μιλάμε για παιδιά τα οποία δεν αγαπάνε το σώμα τους, δεν αγαπάνε τους άλλους ανθρώπους, νιώθουν πολύ άσχημα με αυτό που είναι και δεν μπορούν να συσχετιστούν, δεν μπορούν να κάνουν υγιείς διαπροσωπικές σχέσεις. Έχουμε τόσα πολλά νέα παιδιά που από τη μια έχουν την ανάγκη ρομαντικά να συσχετιστούν και να φλερτάρουν και από την άλλη μέσα από αυτήν την επιρροή να μην μπορούν να το κάνουν».

Ο ρόλος του «Φρίξου» της ομάδας ΑΞΕΠΤ στη σεξουαλική αγωγή

Η ομάδα ΑΞΕΠΤ, που ξεκίνησε από το Ρέθυμνο και προωθεί τη σεξουαλική αγωγή με δράσεις και προγράμματα για παιδιά, ανάγνωσε τις ανάγκες της κοινωνίας, καθώς διαπίστωσε ότι τα παιδιά έχουν έλλειμμα γνώσεων για τα θέματα σεξουαλικής υγείας και υγειών διαπροσωπικών σχέσεων, όπως επεσήμανε η κα Γερούκη, συμπληρώνοντας ότι ο Φρίξος είναι ένα σύμβολο που δημιουργήθηκε ως πρόγραμμα για την πρόληψη και την προστασία των παιδιών μικρότερων ηλικιών, που όμως τώρα «μεγάλωσε» και αναφέρεται σε μεγαλύτερες ηλικίες. Στο πλαίσιο της εκδήλωσης η κα Γερούκη παρουσίασε συνεργασίες της ΑΞΕΠΤ για μεγαλύτερα παιδιά 9 έως 14 ετών.

«Ζούμε τα παιδιά, δουλεύουμε μαζί τους, και ξέρουμε ότι και αυτές οι μεγαλύτερες ηλικίες έχουν ένα σοβαρό έλλειμμα γνώσεων» είπε.

Η προϊστάμενη της Διεύθυνσης Δημόσιας Υγείας ΠΕ Ρεθύμνου, Μαρία Καββάλου, αναφέρθηκε στον στόχο της εκδήλωσης, όπου όπως είπε, είναι η προαγωγή της υγείας των νέων, καθώς και η ενδυνάμωση των γονιών για να είναι ασφαλή τα παιδιά τους, εστιάζοντας στη συζήτηση και στην επικοινωνία γονέων – παιδιών. Η εκδήλωση μεταδόθηκε ζωντανά στο κανάλι της υπηρεσίας της Διεύθυνσης Δημόσιας Υγείας ΠΕ Ρεθύμνου στο youtube, όπου υπάρχει ως εκπαιδευτικό υλικό.