Του Γιάννη Καλογεράκη
Αμέσως μετά την κατάληψη της Κρήτης από τους Γερμανούς, έπειτα από σκληρές μάχες (Μάχη της Κρήτης) στο τέλος του Μάη 1941, οι Κρητικοί συνέχισαν τον ένοπλο αγώνα. Έναν αγώνα διαφορετικό.
Τη Μάχη της Κρήτης ακολούθησε ένας διαρκής κλεφτοπόλεμος αλλά και μάχες μετωπικές. Ένας πόλεμος μυστικός. Η αποστολή πληροφοριών προς το Συμμαχικό Στρατηγείο του Καΐρου με ασύρματο ήταν καθημερινό γεγονός.
Η αντίδραση βέβαια των Γερμανών ήταν άμεση και σκληρή και ακολουθούσε πάντα τα ηρωικά κατορθώματα των Άγγλων Κομμάντος.
Ένα από τα αμφιλεγόμενα (ως προς τη σκοπιμότητά του) ηρωικά κατορθώματα της περιόδου αυτής πραγματοποιήθηκε με την αρμονική συνεργασία ομάδων της Εθνικής Αντίστασης, Άγγλων Κομμάντος αλλά με την απαραίτητη βοήθεια πολιτών της Κρήτης, ανδρών και γυναικών. Ήταν η απαγωγή του Γερμανού στρατηγού Κράιπε, δεύτερου στην ιεραρχία αξιωματικού των γερμανικών δυνάμεων στην Κρήτη.
Τη νύχτα της 26ης Απριλίου 1944 και ενώ ο Γερμανός στρατηγός γύριζε από το στρατηγείο του, από τις Άνω Αρχάνες, στην κατοικία του στη Βίλλα Αριάδνη της Κνωσού, ένοπλοι αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης και δύο Άγγλοι Κομμάντος ανάγκασαν τον οδηγό να σταματήσει. Οι απαγωγείς, με γερμανικές στολές πέρασαν το φορτηγό μέσα από το Ηράκλειο. Με απίστευτο θάρρος, ψυχραιμία αλλά και αγωνία, πέρασαν περισσότερους από είκοσι σταθμούς ελέγχου αλλά ευτυχώς οι Γερμανοί δεν αντιλήφθηκαν κάτι το ύποπτο. Άφησαν το αυτοκίνητο στα σύνορα των νομών Ηρακλείου και Ρεθύμνης και συνέχισαν το δρόμο τους πεζοί. Αρχίζει μια δύσκολη πορεία της ηρωικής ομάδας με τον αιχμάλωτο στρατηγό προς τον Ψηλορείτη, που έπειτα από τη διάβασή του από Βορρά προς Νότο έφτασαν στην Αμπαδιά. Συνέχισαν κατά μήκος του κεντρικού ορεινού όγκου του Νομού Ρεθύμνης και έφτασαν στο Ροδάκινο, τελευταίο σταθμό της δραματικής περιπέτειας.
Η 20ήμερη πορεία στα κακοτράχαλα κρητικά βουνά είχε αίσιο τέλος. Ένας ακόμα άθλος των παιδιών της Ελλάδας είχε περάσει στην ιστορία. Αν λάβουμε υπόψη μας ότι χιλιάδες Γερμανοί χτένιζαν τους πιθανούς δρόμους διαφυγής, το κατόρθωμα γίνεται ακόμα μεγαλύτερο.
Είναι γεγονός αδιαμφισβήτητο ότι χωρίς τη βοήθεια αντάρτικων ομάδων και μεμονωμένων πολιτών κατά μήκος της διαδρομής, θα ήταν αδύνατη η μετάβαση στο σημείο της επιβίβασης στο πλοίο τη νύχτα της 14ης Μαΐου 1944 και η αναχώρηση για το Κάιρο.
Το παράτολμο εγχείρημα της απαγωγής του Γερμανού Στρατηγού στην Κρήτη, όπως υποστηρίζουν πολλοί μελετητές, αν και ήταν τέλειο σε εκτέλεση, δεν είχε στρατιωτική αξία και δε βοήθησε τον αγώνα κατά των Γερμανών. Οι Γερμανοί είχαν χάσει τον πόλεμο, υποχωρούσαν σ’ όλα τα μέτωπα και ήταν ζήτημα χρόνου η κατάρρευσή τους.
Ήταν απλώς θέμα γοήτρου των συμμάχων (ιδιαίτερα των Άγγλων) επικίνδυνης υπεροψίας και επίδειξη ικανότητας σχεδιασμού και πραγματοποίησης σαμποτάζ. Ήταν μια απόδειξη ότι αδιαφορούσαν για τις συνέπειες., τα φοβερά αντίποινα που εφάρμοζαν οι Γερμανοί έπειτα από την παραμικρή ενέργεια εναντίον τους.
Το ολοκαύτωμα των χωριών του Κέδρους στις 22 Αυγούστου 1944 και η εκτέλεση 160 περίπου αθώων δεν γνωρίζουμε αν έχει σχέση με την απαγωγή του στρατηγού Κράιπε. Γεγονός είναι ότι ήταν μια από τις εντυπωσιακότερες και ριψοκίνδυνες πράξεις του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου.
Το παρακάτω ποίημα πιθανότατα άγνωστου λαϊκού στιχουργού, διασώθηκε στη μνήμη του αείμνηστου Διογένη Στ. Παραδεισανού από τον Άγιο Ιωάννη Αμαρίου και υπογορεύτηκε στον γράφοντα πριν 50 χρόνια περίπου.
Απαγωγή του Κράιπε (ποίημα)
Στση είκοσι έξι τ’ Απριλιού με βραδινή δροσούλα
τον Κράιπε εκλέψανε σα να ‘τονε νυφούλα.
Μέσα στ’ αμάξι ν του ‘τονε μ’ ένα του ιπποκόμο,
Άγγλοι κι αντάρτες τον βουτούν στων Αρχανών το δρόμο.
Δύο Εγγλέζοι ήτονε και Κρήτες παλικάρια
στην άκρα, στον αμαξωτό στέκουνε σα λιοντάρια.
Ο γ’εις ήτονε ο Φιλεντέμ* κι άλλος το Τυρογιώργης,
Ο Πατεράκης και ο Moss και ο Ζωιδαντώνης.
Και να, τ’ αμάξι έρχεται κι αμέσως ξεμπουκάρουν
τα πυροβόλα πρότειναν πάνω τους να μοντάρουν.
Και μ’ ένα δυο πηδήματα τον Κράιπε αρπούνε,
τον Κράιπε εφίμωσαν και το σωφέρ χτυπούνε.
Μέσα στ’ αμάξι μπαίνουνε κι Άγγλοι τ’ οδηγούνε
κι ολοταχώς σαν αστραπή, σαν τα πουλιά πετούνε.
Μέσ’ από το Ηράκλειο οι ήρωες περνούνε,
Βλεγκεσταμέροι** λέγανε και οι σκοποί σιωπούσαν
τον στρατηγό τον Κράιπε μπροστά τους τον περνούσαν.
Σκοποί και τα περίπολα στέκουν και χαιρετούνε
κι οι γ’ ήρωες τσι βλέπουνε, με την καρδιά γελούνε.
Φτάνουνε στο Γενί Γκαβέ, τα όρη ανεβαίνουν
και στα λημέρια ανταρτών τον Κράιπε πηγαίνουν.
Πετρακογιώργης – υποδοχή διατάζει να του κάμουν
κι όλοι οι αντάρτες το ευθύς τα δυνατά τους βάνουν.
Στ’ Ανώγεια μένουν μια βραδιά, περνούν τον Ψηλορείτη
στην Αμπαδιά τον κρύβουνε και στον Κρυγιονερίτη.
Απ’ την Πατσό περάσανε, Ροδάκινο πηγαίνουν
από ‘κειδά στο Κάιρο θα τονε περιμένουν.
Κι ο Κράιπε εθαύμασε την τόση πειθαρχία
οι Κρητικοί – εδήλωσε – έχουν μεγάλη αξία.
* Έτσι αποκαλούσαν τον Άγγλο ταγματάρχη Πάτρικ Λη Φέρμορ
** Δεν υπάρχει Ελληνική ή Γερμανική λέξη παρόμοια, και ίσως είναι παραφθορά της φράσης “απ’ τη Γκεστάπο…”
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Σύμφωνα με μία πληροφορία το ποίημα γράφηκε από τον αείμνηστο δάσκαλο Μανούσο Μπικάκη από τη Νίθαυρη.
ΑΦΙΕΡΩΣΗ: Το αφιερώνουμε σε δύο ηρωικούς συνεπαρχιώτες μας (μακαρίτες) αγωνιστές που έλαβαν μέρος, από την πρώτη μέχρι την τελευταία ώρα, στην απαγωγή του Κράιπε. Είναι ο Γιώργης Τυράκης από τον Φουρφουρά και στη μνήμη του Αντώνη Ζωιδάκη από τον Άγιο Ιωάννη Αμαρίου, που σκοτώθηκε το 1944 σε ενέδρα από τους Γερμανούς στους Αρμένους Ρέθύμνης.
Ο Γιάννης Στυλ.Καλογεράκης είναι Συνταξιούχος Εκπαιδευτικός
