Σε κλίμα συγκίνησης, παρουσία θεσμικών εκπροσώπων και πλήθους κόσμου, έγιναν στην Βασιλική του Αγ. Μάρκου, τα εγκαίνια της μεγάλης επετειακής έκθεσης «Πρόσφυγες στην Κρήτη μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή». Η προβολή της ζωντανής ιστορίας και τα ντοκουμέντα-εκθέματα εντυπωσιάζουν και συγκινούν όλους τους επισκέπτες της έκθεσης που θα διαρκέσει έως τις 10 Φεβρουαρίου και συνδιοργανώνουν η Περιφέρεια Κρήτης, η Εταιρία Κρητικών Ιστορικών Μελετών / Ιστορικό Μουσείο Κρήτης, και ο Δήμος Ηρακλείου-Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη. Μέσα από την μεγάλη έκθεση παρουσιάζεται η προσπάθεια των προσφύγων της Μικρασιατικής Καταστροφής για τη διατήρηση της ταυτότητας και της συλλογικής μνήμης τους, οι περιπέτειες της ένταξής τους στην τοπική κοινωνία και η συμβολή τους στη διαμόρφωσή της κοινωνίας αυτής.
Στην σημαντικότητα της έκθεσης αναφέρθηκαν στην εκδήλωση των εγκαινίων με χαιρετισμούς τους, ο Αρχιεπίσκοπος Κρήτης κ.κ. Ευγένιος, όπως και οι θεσμικοί εκπρόσωποι-συνδιοργανωτές, ο περιφερειάρχης Κρήτης Σταύρος Αρναουτάκης, ο δήμαρχος Ηρακλείου Βασίλης Λαμπρινός, ο πρόεδρος της Ε.Κ.Ι.Μ. Αλέξης Καλοκαιρινός, και ο διευθυντής της Βικελαίας Βιβλιοθήκης Δημήτρης Σάββας. Όπως τονίστηκε τους χαιρετισμούς τους, η έκθεση αποτελεί κιβωτό γνώσης για όλους και ιδιαίτερα στις νεότερες γενιές καθώς αναδεικνύεται η ιστορία, και ο αγώνας των προσφύγων της Μικρασιατικής καταστροφής να διατηρήσουν την ταυτότητά τους, να ενταχθούν και να συμβάλλουν σημαντικά στις τοπικές κοινωνίες και στη διαμόρφωσή τους.
Ο περιφερειάρχης Σταύρος Αρναουτάκης τονίζοντας στον χαιρετισμό του την μεγάλη συμβολή των προσφύγων στις τοπικές κοινωνίες, ανέφερε μεταξύ άλλων: «Η άφιξη των προσφύγων Ελλήνων είχε ευεργετική επίδραση για την Ελλάδα και την Κρήτη. Ιδίως στην Κρήτη, οι πρόσφυγες έδωσαν νέα πνοή στον τόπο που τους δέχτηκε, με την κουλτούρα, την παιδεία τους, και βέβαια την εργατικότητά τους. Η κρητική κοινωνία ωφελήθηκε πολλαπλά από την έλευση των προσφύγων. Παράδειγμα προσφοράς τους στην Μεγαλόνησο αναφέρεται συνήθως η μεταλαμπάδευση της καλλιέργειας της σουλτανίνας, αλλά είναι πολλά ακόμη τα αντίστοιχα παραδείγματα στην οικονομία, στις τέχνες, στην διατροφή, στην παιδεία, την μουσική, τον Πολιτισμό εν γένει».
Επίσης ο κ. Αρναουτάκης αναφέρθηκε στην αναγνώριση πέρυσι από την Περιφέρεια του έτους Μικρασιατικού Ελληνισμού για την Κρήτη, τιμώντας την επέτειο των 100 χρόνων από την έλευση στην πατρίδα μας περισσότερων από 1,5 εκατομμύριο Ελλήνων Προσφύγων από τις αλησμόνητες πατρίδες της Μικράς Ασίας, της Θράκης και του Πόντου, μετά την αναγκαστική Ανταλλαγή των Πληθυσμών που συνομολογήθηκε μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Ο κ. Αρναουτάκης ανέφερε, ότι, στην Κρήτη εγκαταστάθηκαν 40.000 χιλιάδες Έλληνες, ενώ ιδίως στο Ηράκλειο και τα Χανιά η εγκατάστασή τους υπήρξε τόσο μαζική, ώστε αποτέλεσαν περίπου το 20% του πληθυσμού των πόλεων αυτών.
Ο δήμαρχος Ηρακλείου, Βασίλης Λαμπρινός, επεσήμανε ότι οι πρόσφυγες συνέβαλαν στην προκοπή του τόπου μας, αναφέροντας μεταξύ άλλων: «Το 1922 για τον Μικρασιατικό Ελληνισμό, για την ιστορική πορεία της Ελλάδας, υπήρξε έτος ορόσημο. Η καταστροφή των πατρογονικών εστιών, ο εκριζωμός εκατοντάδων χιλιάδων Ελλήνων από τα μέρη της Ιωνίας, δημιούργησε νέες κοινωνικές συνθήκες για την χώρα μας, και μια τεράστια ανθρωπιστική κρίση. Οι πρόσφυγες, μαζί με την βαθιά οδύνη της απώλειας αγαπημένων προσώπων, την απόγνωση από την απώλεια κάθε περιουσιακού στοιχείου, τον φόβο και την αγωνία για την επόμενη μέρα και τις προκαταλήψεις του ντόπιου πληθυσμού, χρειάστηκε να δώσουν πολύχρονο αγώνα επιβίωσης και ενσωμάτωσης στην ελληνική κοινωνία.
Εντούτοις, κατόρθωσαν να σταθούν και πάλι όρθιοι και να προχωρήσουν, συμβάλλοντας έτσι, ουσιαστικά, και σε όλους τους τομείς, στην ανάπτυξη και στην προκοπή του τόπου μας».
Η έκθεση δεν είναι απλά επετειακή δράση, αλλά μέρος ερευνητικού προγράμματος, τόνισε ο πρόεδρος της Ε.Κ.Ι.Μ. Αλέξης Καλοκαιρινός, λέγοντας:
«Η έκθεση «Πρόσφυγες στην Κρήτη μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή» που εγκαινιάζουμε δεν είναι απλά μια επετειακή δράση. Είναι μέρος ενός ερευνητικού προγράμματος που πραγματοποιείται από τους νέους ιστορικούς του Ιστορικού Μουσείου σε συνεργασία με την Περιφέρεια Κρήτης, και εν προκειμένω με τον Δήμο Ηρακλείου και ειδικότερα με την ερευνητική ομάδα της Βικελαίας Βιβλιοθήκης. Η συνολική αυτή δράση έχει ένα βάθος και έχει μια προοπτική: να συγκεντρώσει, να συστηματοποιήσει και να αναδείξει τα τεκμήρια της προσφυγικής μνήμης που συνιστούν μια ζώσα πραγματικότητα συχνά ιδιωτική, να τα συνθέσει με τα αρχειακά τεκμήρια και να φέρει τη σύνθεση αυτή στο δημόσιο χώρο ως συντελεστή της συλλογικής μνήμης της ζωντανής μας κοινότητας, της κοινότητας που συγκροτούμε όλοι. Ο κορμός της έκθεσης αναπτύσσεται σε είκοσι θεματικές επιφάνειες που συνδυάζουν το κείμενο με την εικόνα, την έντυπη με την ψηφιακή πληροφορία. Ακούγονται, επίσης, αποσπάσματα από τις συνεντεύξεις απογόνων προσφύγων που πραγματοποιήθηκαν πρόσφατα στο πλαίσιο του ερευνητικού μας προγράμματος, και το μουσικό έργο του Οδυσσέα Γραμματικάκη, βασισμένο σε φράσεις-αποσπάσματα των συνεντεύξεων. Η Έκθεση είναι χαμηλόφωνη για να ακούγεται η Ιστορία, αλλά η συμβολή στη μνήμη περιέχει συγκίνηση».
Στη διάρκειά της έκθεσης, έως 10 Φεβρουαρίου, θα πραγματοποιούνται εκπαιδευτικές ξεναγήσεις/δράσεις σε σχολικές και άλλες ομάδες από τους συντελεστές της έκθεσης, επιστημονικούς συνεργάτες της Ε.Κ.Ι.Μ.
Ωράριο λειτουργίας: Καθημερινές: 09.00-14.00 και 17.00-21.00, Σάββατο: 09.00-14.00, Κυριακές και Αργίες: κλειστή.
