Η «Εβδομάδα Ενημέρωσης για τον Εγκέφαλο» αποτελεί μια εκστρατεία σε παγκόσμιο επίπεδο και έχει στόχο να ενημερώσει και να ευαισθητοποιήσει το κοινό σχετικά με την πρόοδο και τα οφέλη της έρευνας στον εγκέφαλο, αλλά επίσης να γνωρίσει τις διάφορες λειτουργίες της «περιπλοκότητας» του εγκεφάλου και να συζητήσει με τους επιστήμονες τους προβληματισμούς που έχει στο συγκεκριμένο θέμα.
Στο πλαίσιο αυτό πραγματοποιήθηκε το απόγευμα της Τρίτης εκδήλωση στο Ρέθυμνο, στο Σπίτι του Πολιτισμού, με θέμα «Εγκεφάλου Λειτουργείν και Δυσλειτουργείν», την οποία συνδιοργάνωσαν η Ελληνική Εταιρεία για τις Νευροεπιστήμες και το Εργαστήριο Νευροψυχολογίας-Τμήμα Ψυχολογίας ΚΕΜΕ του Πανεπιστημίου Κρήτης.
Στη διάρκεια της εκδήλωσης, πραγματοποιήθηκαν ενδιαφέρουσες ομιλίες που κάλυψαν ένα μεγάλο φάσμα θεματολογίας σε σχέση με τον τρόπο που λειτουργεί ή δυσλειτουργεί αυτό το σύνθετο όργανο του νευρικού συστήματος, ο εγκέφαλος. Συζητήθηκαν τόσο οι εκφάνσεις της αντίληψης των αντικειμένων που προσλαμβάνουμε, όσο και με ποιον τρόπο λειτουργεί ο εγκέφαλος στα ερεθίσματα του εξωτερικού κόσμου.
Όπως τόνισε στον χαιρετισμό της η καθηγήτρια Κλινικής Νευροψυχολογίας στο τμήμα Ψυχολογίας Π.Κ. και διευθύντρια του ΚΕΜΕ, Στέλλα Γιακουμάκη, αναφερόμενη στη διάχυση της γνώσης για τις εγκεφαλικές λειτουργίες: «Όση έμφαση δίνουμε στη νέα επιστημονική γνώση που παράγεται, άλλη τόση δίνουμε στη διάχυση της γνώσης αυτής είτε προς την επιστημονική κοινότητα, είτε προς το κοινό. Έτσι, σε συστηματική βάση προσπαθούμε με την πρώτη ευκαιρία να διοργανώνουμε τέτοιου είδους εκδηλώσεις για να μπορεί να τις παρακολουθεί το ευρύ κοινό».
Ο Βασίλης Ράος, καθηγητής Φυσιολογίας στην Ιατρική σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης και γενικός γραμματέας Ελληνικής Εταιρείας για τις Νευροεπιστήμες, αναφερόμενος στη συνεχή έρευνα της επιστήμης για τα προβλήματα του εγκεφάλου, υπογράμμισε ότι: «Αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε είναι να βρούμε τη λύση σε διάφορα προβλήματα του εγκεφάλου και ό,τι πηγάζει από αυτόν, αλλά δεν είναι πάντα εύκολο. Κάθε απάντηση εξάγεται έπειτα από πολλά χρόνια έρευνας και κόπου. Υποσχόμαστε ότι θα κάνουμε το καλύτερο δυνατόν για να δοθούν περισσότερες και καλύτερες λύσεις για τα προβλήματα του εγκεφάλου και να δίνουμε απαντήσεις στο κοινό».
Σχετική έρευνα για το θέμα παρουσίασε με την ομιλία του ο Εμμανουήλ Φρουδαράκης, επίκουρος καθηγητής Φυσιολογίας – Νευροφυσιολογίας και ερευνητής στο Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ), τονίζοντας ότι: «Στον εγκέφαλο γίνονται κάποιες διεργασίες για να μπορέσουμε να κατανοήσουμε τις εικόνες που λαμβάνουμε καθημερινά. Συγκεκριμένα, ο εγκέφαλος επεξεργάζεται πληροφορίες σε σχέση με τα αντικείμενα. Το ζήτημα είναι πως εξάγουμε αυτές τις πληροφορίες για τα αντικείμενα που έχουμε μπροστά μας. Σε αυτήν τη διαδικασία ο εγκέφαλος δεν είναι παθητικός, αλλά προσλαμβάνει τις πληροφορίες με βάση των προηγούμενων εμπειριών».
Κατά τη διάρκεια της ζωής διάφοροι παράγοντες προκαλούν αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας του εγκεφάλου είτε με θετικό, είτε με αρνητικό πρόσημο. Στη διαμόρφωση του εγκεφάλου, εκτός από τους γενετικούς παράγοντες, οι περιβαλλοντικοί παράγοντες είναι αυτοί που συντελούν σε σημαντικό βαθμό. Συγκεκριμένα, ένα άτομο επηρεασμένο από τις συνθήκες και τις καταστάσεις που βιώνει μπορεί να προκαλέσει αλλαγή στον τρόπο λειτουργίας του εγκέφαλου του με τη χρήση εθιστικών ουσιών. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα τη δυσλειτουργία του εγκεφάλου και τη συνακόλουθη αλλαγή στη συμπεριφορά. Σε αυτό το θέμα αναφέρθηκε στην ομιλία του με τίτλο «Τα μυστικά του εθισμένου εγκεφάλου» ο καθηγητής Βιοψυχολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης Γεώργιος Παναγής, επισημαίνοντας τις μεταβολές που προκαλεί στον εγκέφαλο η κατάχρηση ουσιών.
«Η κατάχρηση ουσιών και ο εθισμός είναι ένα από τα πιο σοβαρά κοινωνικά προβλήματα. Πρόκειται για μια διαταραχή σύνθετη, καθώς υπάρχουν πάρα πολλοί παράγοντες που συμβάλλουν στην εκδήλωσή της. Έχουμε μια αλληλεπίδραση και βιολογικών και περιβαλλοντικών παραγόντων που οδηγούν σε αυτήν τη διαταραχή. Ο εγκέφαλος παίζει πολύ σημαντικό ρόλο, καθώς σε αυτόν εισέρχονται οι ουσίες και αλλάζουν την ανατομία του και τον τρόπο που λειτουργεί. Όλοι αυτοί οι παράγοντες οδηγούν στον εθισμό, δημιουργώντας μια χρόνια υποτροπιάζουσα διαταραχή του εγκεφάλου. Ο εθισμός χαρακτηρίζεται από καταναγκαστική συμπεριφορά, από συνεχή κατάχρηση ουσιών παρά τις αρνητικές συνέπειες και από αλλαγή στη δομή και τη λειτουργία του εγκεφάλου, οι οποίες είτε έχουν μεγάλη διάρκεια, είτε είναι μόνιμες. Ο εθισμός δεν είναι επιλογή του ατόμου, όμως είναι επιλογή για να κάνει χρήση της ουσίας. Στην αρχή προκαλεί ευχαρίστηση και αυτός είναι ο λόγος χρήσης, όμως με τη πάροδο του χρόνου και τη χρόνια χρήση δεν υπάρχει πια αυτή η ευχαρίστηση, ούτε όμως μπορεί να το κόψει, καθώς δεν υπάρχει έλεγχος του εγκεφάλου», τόνισε μεταξύ άλλων ο κ. Παναγής.
Για την πλαστικότητα του εγκεφάλου και την ιδιότητά του να αλλάζει μίλησε επίσης η αναπληρώτρια καθηγήτρια Νευροφυσιολογίας, Κυριακή Σιδηροπούλου, εστιάζοντας στον ρόλο της ηλικίας σε αυτήν τη διαδικασία: «Ο εγκέφαλος μπορεί να τροποποιηθεί σε όλες τις ηλικίες. Στην παιδική ηλικία η δυνατότητα της πλαστικότητας είναι μεγαλύτερη, αλλά και σε μεγαλύτερες ηλικίες με εξάσκηση και συγκεκριμένους τρόπους μπορούμε να αλλάξουμε τον τρόπο που λειτουργεί ο εγκέφαλός μας και να τον βελτιώσουμε» επεσήμανε.
Ένα πολύ ενδιαφέρον θέμα σχετικά με τη συναισθηματική μνήμη εξέθεσε η Δέσποινα Αντύπα, ακαδημαϊκή υπότροφος του τμήματος Ψυχολογίας Π.Κ. Στην ομιλία της, με τίτλο «Πως να μην ξεχάσετε» παρακίνησε το κοινό να κάνει ένα «ταξίδι» στον χρόνο, ανακαλώντας γεγονότα από το παρελθόν και δίνοντας έμφαση στο υποκειμενικό αίσθημα. Όπως ανέφερε η διαδικασία αυτή περιλαμβάνει την «Κωδικοποίηση», έπειτα την «Παγίωση» αυτής της μνήμης και τελικά την «Ανάκλησή» της στο τώρα.
