Η «Εθνική μας γκρίνια»
Έχουν περάσει σχεδόν πενήντα χρόνια -ακριβώς 49- από το ξεκίνημα της 3ης Ελληνικής Δημοκρατίας τον Οκτώβριο του 1974 μετά από το δημοψήφισμα! Ωστόσο τώρα και τουλάχιστον τρεις δεκαετίες, εκφράζεται μια έντονη κριτική, που θα την ονομάζαμε η «Εθνική μας γκρίνια», για την έλλειψη αξιοπιστίας και αποτελεσματικότητας του πολιτικού μας συστήματος. Παράλληλα με την γκρίνια μας για το πολιτικό σύστημα, υπάρχει η ίδια γκρίνια και για τα πολιτικά πρόσωπα.
Αναξιοκρατία και ευνοιοκρατία
Θεωρούμε πως σε ένα βαθμό οι ενστάσεις αυτές είναι δικαιολογημένες. Από το ένα μέρος οι πεπαλαιωμένες πολιτικές τακτικές των Ελληνικών κομμάτων με το πελατειακό σύστημα, και από το άλλο, η εγγενής αδυναμία των κομμάτων να εφαρμόζουν διαδικασίες πραγματικής δημοκρατίας στους κόλπους τους, είναι οι βασικές γενεσιουργές αιτίες αυτής της παθογένειας. Αποτέλεσμα αυτών των λανθασμένων επιλογών και τακτικών, είναι η έλλειψη αξιοκρατίας στις επιλογές των προσώπων, και συγχρόνως η εφαρμογή συνηθειών ευνοιοκρατίας και προσκόλλησης μεταξύ των στελεχών. Είναι ολοφάνερο πως με αυτές τις πρακτικές εκείνο που σίγουρα δεν μπορεί να ευδοκιμήσει είναι οι ειλικρινείς επιλογές για το όφελος των πολιτών. Αντίθετα ευδοκιμούν οι επιλογές για να εξυπηρετηθούν τα οικονομικά και κοινωνικά συμφέροντα, των εκάστοτε κυβερνώντων, και των οικονομικών ολιγοπωλίων που τους στηρίζουν.
Η περίπτωση των αδελφών Μίλιμπαντ
Η αλήθεια είναι ότι στην Ευρώπη οι συνθήκες στα πολιτικά κόμματα είναι εντελώς διαφορετικές από ότι στην χώρα μας. Το πιο κυρίαρχο χαρακτηριστικό που ισχύει στη λειτουργία τους, είναι το ότι εφαρμόζονται απόλυτα δημοκρατικές διαδικασίες και μάλιστα με πνεύμα ειλικρινούς αξιολόγησης και με αξιοκρατικά κριτήρια. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα που μπορεί να υποστηρίξει αυτή μας την εκδοχή, συνέβη το 2010 στη Μ. Βρετανία. Ήταν τότε που με την αποχώρηση του Γκόρντον Μπράουν από την ηγεσία του Εργατικού κόμματος, θα έπρεπε να εκλεγεί νέος πρόεδρος. Τότε λοιπόν συναγωνίστηκαν για την ηγεσία δύο αδέλφια. Ο Έντ Μίλιμπαντ και ο Ντέιβιντ Μίλιμπαντ. Και οι δύο τους ήταν βουλευτές του Εργατικού κόμματος και είχαν διατελέσει ο μεν πρώτος υπουργός Ενέργειας, ο δε δεύτερος υπουργός Εξωτερικών στην πρώην κυβέρνηση των Εργατικών του Γκόρντον Μπράουν. Για τα πολιτικά ήθη των Βρετανών, αυτό δεν ήταν παράδοξο, αφού εκεί απουσιάζει παντελώς η κατεστημένη συνήθεια της οικογενειοκρατίας! Τα αδέλφια Μπράουν πίστευαν ο κάθε ένας για τον εαυτό του, ότι είχε τα προσόντα να ηγηθεί του Εργατικού κόμματος. Το πίστευαν και το εξέφρασαν φανερά και χωρίς περιστροφές. Αυτό κατά την άποψή μας, αποτελεί την πιο ειλικρινή στάση πολιτικής συμπεριφοράς. Για τη χώρα μας των παλαιοκομματικών αντιλήψεων κάτι τέτοιο θα ήταν αδιανόητο. Όμως σίγουρα αποτελεί ένδειξη πολιτικής ωριμότητας και των Βρετανών πολιτικών αλλά και της Βρετανικής κοινωνίας. Αρχηγός του Εργατικού κόμματος εν τέλει αναδείχτηκε ο Έντ Μίλιμπαντ, ο οποίος διατήρησε την αρχηγία έως και το 2015, οπότε τον διαδέχτηκε ο Τζέρεμι Κόρμπιν.
Η ενδόμυχη επιθυμία μας
Σίγουρα η μεγάλη πλειοψηφία της κοινής γνώμης στη χώρα μας, έχει επιθυμία τόσο στις συνθήκες της καθημερινότητάς μας, όσο και στην αντιμετώπιση των πολιτών από τη κεντρική διοίκηση, να μοιάσουμε με τις χώρες της Ευρώπης. Πολύ συχνά στις συζητήσεις μας, αναφερόμαστε, στο πως θα αντιμετωπίζονταν ένα συμβάν, αν αυτό θα συνέβαινε στην Αγγλία ή στη Γερμανία, Σουηδία! Αυτό κατά τη γνώμη μας είναι απόλυτα δικαιολογημένο και ειδικά όταν οι αναφορές μας αυτές γίνονται για χώρες της Κεντρικής και της Βόρειας Ευρώπης. Ενδόμυχη επιθυμία μας επίσης είναι να είχαμε: Εκπαιδευτικό σύστημα όπως της Φινλανδίας, εθνικό σύστημα υγείας όπως της Γερμανίας, ανταπόκριση στα θέματα απασχόλησης όπως της Ολλανδίας και του Βελγίου, κοινωνικό σύστημα όπως της Σουηδίας ή και την ανταπόκριση στα προβλήματα των πολιτών που έχουν οι Δανοί πολίτες.
Συναινέσεις και πολυκομματικές κυβερνήσεις
Σίγουρα στις Ευρωπαϊκές χώρες όλα τα παραπάνω, που ισχύουν σε αυτές, τα οποία και εμείς ως Έλληνες πολίτες επιθυμούμε να ισχύουν και στη χώρα μας δεν τους τα χάρισε κάποιος, αλλά τα απόκτησαν με πολλούς κόπους και προσπάθειες που κατέβαλαν διαχρονικά οι κυβερνήσεις τους! Για όλες τις κατακτήσεις των πολιτών μιας χώρας, ευθύνονται αφενός οι λαϊκοί τους αγώνες, αλλά και αφετέρου οι πρωτοβουλίες των κυβερνήσεών τους. Το αντίστοιχο φυσικά συμβαίνει και για τα κακώς κείμενα σε μια άλλη χώρα, όπου και οι λαϊκοί αγώνες απουσιάζουν αλλά και οι κυβερνήσεις τους παρουσιάζονται κατώτερες των περιστάσεων! Στις Ευρωπαϊκές λοιπόν χώρες που οι πολίτες τους χαρακτηρίζονται από αναπτυγμένο βιοτικό και κοινωνικό επίπεδο, σίγουρα υπάρχει και η ισχυρή συνδρομή των πολιτικών τους διεργασιών. Θεωρούμε ακόμη πως, και ο τρόπος που συγκροτούνται οι κυβερνήσεις τους δεν είναι άσχετο με αυτά. Κύριο χαρακτηριστικό των περισσότερων αν όχι σχεδόν όλων, είναι το ότι κυβερνούνται από πολυκομματικές κυβερνήσεις. Επίσης σημαντικό χαρακτηριστικό των πολιτικών δυνάμεων των χωρών αυτών, είναι η δυνατότητά τους να πετυχαίνουν πολιτικές συναινέσεις.
Η αξιωματική αντιπολίτευση ενίοτε και σε ρόλο «μοναχικού καβαλάρη»!
Δυστυχώς οι Ελληνικές πολιτικές δυνάμεις και τα δύο παραπάνω τα απεύχονται! Ούτε πολυκομματικές κυβερνήσεις επιθυμούν, και ούτε βέβαια και πολιτικές συναινέσεις επιδιώκουν! Συμβαίνει μάλιστα κατ’ εξακολούθηση και κάτι, το οποίο δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε αν συμβαίνει σε άλλα κοινοβούλια της Ευρώπης. Η αξιωματική αντιπολίτευση, αρκετά συχνά εισηγείται στο κοινοβούλιο ολοκληρωμένα νομοσχέδια για τα οποία φυσικά γνωρίζει εκ των προτέρων ότι δεν πρόκειται να γίνουν αποδεκτά. Τις περισσότερες, αν όχι σχεδόν πάντα, για τα νομοσχέδια αυτά δεν επιχειρείται κάποια προσπάθεια συνεννόησης και με άλλες πολιτικές δυνάμεις της αντιπολίτευσης, ώστε να υπάρχει μια μίνιμουμ τουλάχιστον συμφωνία, αλλά αποτελούν ένα «προσωπικό» και μόνο «μονόλογο» ενός κόμματος! Με τον τρόπο αυτό, εκδραματίζεται ένας ρόλος «μοναχικού καβαλάρη» για την αξιωματική αντιπολίτευση. Εξυπηρετεί αλήθεια η μεθοδολογία αυτή ενός κόμματος κάποιο εθνικό σκοπό που θα μπορούσε να ωφελήσει τους πολίτες ή είναι απλώς μια εγωκεντρική και μόνο στάση του, θέλοντας να αποδείξει ότι το συγκεκριμένο κόμμα δεν στερείται θέσεων στο θέμα που εισηγείται!
Συναίνεση: Το Α και το Ω για τις πολιτικές της Ε.Ε.
Δεν θα λησμονήσω ποτέ τις συζητήσεις που είχαμε με ένα στενό μου φίλο, που υπηρετούσε στα μέσα της δεκαετίας του ‘80, σε κεντρική υπηρεσία των Βρυξελών, στη Comission. Μου έλεγε λοιπόν χαρακτηριστικά ότι, όταν η συγκεκριμένη επιτροπή στην οποία ανήκε συζητούσε κάποιο θέμα, θα έπρεπε οπωσδήποτε να βγάλει στο τέλος της συνεδρίασής της απόφαση που να ήταν αποδεκτή από όλες τις χώρες μέλη της τότε Ε.Ο.Κ.«Κλεινόμασταν λοιπόν σε ένα γραφείο, και δεν βγαίναμε μέχρις ότου συμφωνήσουμε». Δέκα ώρες, δεκαπέντε ώρες! Η συναίνεση σαφώς, ήταν το Α και το Ω για τη λήψη των αποφάσεων των υπηρεσιών της Ε.Ο.Κ. Χωρίς τις συναινέσεις, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν θα μπορούσε να εφαρμόζει τις πολιτικές της, και επομένως δεν θα είχε και λόγο ύπαρξης!
Το πολιτικό μας σύστημα έχει ανάγκη τις συναινέσεις
Είναι λοιπόν ολοφάνερο ότι σήμερα πια, όπου συνυπάρχουν τόσο οι μεγάλοι ανταγωνισμοί και τα μεγάλα μεταναστευτικά κύματα, όσο και οι οικονομικοί πόλεμοι, οι πολιτικές συναινέσεις στις Ευρωπαϊκές χώρες είναι απαραίτητες περισσότερο από ποτέ. Αυτές λοιπόν οι συναινέσεις θα πρέπει να κατακτηθούν και στη χώρα μας όπου ελλείπουν παντελώς.
Η βασιλική οδός
Από τη πρόοδο που έχει συντελεστεί στην κυβερνησιμότητα των Ευρωπαϊκών χωρών, εκτιμούμε πως για το Εθνικό συμφέρον της χώρας μας, θα πρέπει και τα Ελληνικά κόμματα να αρχίσουν να προσανατολίζονται πια σε πολυκομματικές κυβερνήσεις. Αυτό ήδη συμβαίνει στις Σκανδιναβικές χώρες αλλά και την Ολλανδία, το Βέλγιο, το Λουξεμβούργο, τη Γερμανία, την Πορτογαλία και σε αρκετές άλλες. Είναι πολύ χαρακτηριστικό το ότι, στη Δανία που διαθέτει μια από τις καλύτερες κυβερνητικές προοπτικές στην Ε.Ε., εδώ και πάνω από 100 χρόνια, δεν υπήρξε ποτέ αυτοδύναμη κυβέρνηση! Όμως τόσον τα πολιτικά κόμματα της Δανίας, όσο και ο ίδιος ο Δανέζικος λαός επιδεικνύει πάνω απ’ όλα μια προηγμένη κοινωνική και πολιτική ωριμότητα. Οι κυβερνήσεις συνεργασίας θα αποτελέσουν τη βασιλική οδό για να παταχτούν όσα αποτελούν τη τροχοπέδη για τη δημιουργία ενός σύγχρονου κράτους. Δηλαδή, όπως τα: φαινόμενα διαφθοράς, καταστάσεις πολιτικής και διοικητικής ευνοιοκρατίας, αναξιοκρατικές επιλογές κρατικών αξιωματούχων, κληρονομικά δικαιώματα και οικογενειοκρατίες στη πολιτική, και άλλες απηρχαιωμένες τακτικές.
Το πολιτικό θάρρος
Εκτιμούμε λοιπόν πως εκείνο που λείπει από τις ηγεσίες των πολιτικών μας κομμάτων, είναι το πολιτικό θάρρος να επιχειρήσουν προσπάθειες συναινέσεων και πολιτικών συμμαχιών. Αυτό σίγουρα θα μπορούσε κατ’ αρχήν να επιχειρηθεί σε γειτνιάζοντες πολιτικούς χώρους. Ένας σημαντικός λόγος για τον οποίο δεν επιχειρούνται τέτοιες πρωτοβουλίες, είναι ο φόβος μήπως και καταργηθεί η αυτονομία του κάθε πολιτικού χώρου. Όμως πεποίθησή μας είναι, πως πάντα υπάρχουν τρόποι, ώστε και η πολιτική αυτονομία να διατηρηθεί, και παράλληλα να υπάρξουν συγκλίσεις και συναινέσεις! Κάποιες πολιτικές ηγεσίες θα πρέπει να αναλάβουν τον χαράξουν αυτόν τον δρόμο που θα οδηγεί σε αναβάθμιση και ανάταση του ρόλου τόσο των πολιτικών προσώπων όσο και των πολιτικών σχηματισμών!
* Ο Γιώργος Ουρανός είναι ψυχολόγος
ouranosgeo@gmail.com
