«Όμοια γάρ ως επί το πολύ τα μέλλοντα τοις γεγονόσι»
Αριστοτέλης (384-322 BC)
Η Κρήτη βρίσκεται σε προνομιούχα θέση στην ανατολική Μεσόγειο ενώ το επίμηκες σχήμα και οι διαστάσεις της δημιουργούν ένα ευνοϊκό οικολογικό περιβάλλον. Το υδατικό της δυναμικό ανακυκλώνεται συνεχώς, όπως αναφέρει ο Αριστοτέλης (384-322 π.Χ.), αλλά επίσης από αυτήν εκρέουν στη θάλασσα περίπου ένα δισεκατ. m3 υφάλμυρου νερού κατ’ έτος. Είναι λοιπόν ανεπίτρεπτο τον 21ο αιώνα με τις τεχνολογικές δυνατότητες, που η επιστήμη προσφέρει, περιοχές της και ιδιαίτερα οι ανατολικές, να κινδυνεύουν να βρεθούν στην δυσάρεστη και επικίνδυνη κατάσταση ανεπάρκειας νερού. Πολλοί και ιδιαίτερα οι ασχολούμενοι με τα κοινά, πιθανολογούν ότι τα προσεχή υδρολογικά έτη θα είναι ξηρικά, όπως ήταν τα δύο τελευταία (2022-23 και 2023-24). Είναι όμως απογοητευτικό ότι ουσιαστικά δεν ενδιαφέρονται για την έγκαιρη και αποτελεσματική αντιμετώπιση της επαπειλούμενης έλλειψης νερού. Συχνά επιδεικνύεται απύθμενη προχειρότητα προτείνοντας ατεκμηρίωτες και πεπαλαιωμένες λύσεις, που είναι αδύνατον να συμβάλουν σύντομα προς τη θετική κατεύθυνση για την αντιμετώπιση της έλλειψης νερού, που συνεχώς φαίνεται να οξύνεται. Ο Sivakumar (2017) αναφέρει ότι τυχαιοποιημένα δεδομένα, όπως αυτά των ατμοσφαιρικών κατακρημνίσεων, είναι επαναλήψιμα και προβλέψιμα μόνο βραχυπρόθεσμα (λόγω του ντετερμινισμού), αλλά μη επαναλήψιμα και απρόβλεπτα σε μακροπρόθεσμη βάση, κυρίως λόγω των αρχικών συνθηκών. Ανεξάρτητα όμως αυτών, η αδιαφορία των πολιτικών για τόσο σοβαρά θέματα είναι ανεξήγητη. 2 Όπως έχει επανειλημμένα αναφερθεί, άλλες χώρες με χαμηλότερη φυσική διαθεσιμότητα νερού, αντιμετωπίζουν την έλλειψη νερού άκρως αποτελεσματικά, χρησιμοποιώντας τις τρέχουσες τεχνολογικές δυνατότητες για την αξιοποίηση μη συμβατικών υδατικών πόρων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν π.χ. η Σιγκαπούρη, το Πέρθ στην Αυστραλία, Beaufort στην Νότιο Αφρική, Bangalore στην Ινδία, πολλές πόλεις στις ΗΠΑ (όπως Los Angeles, Orange county, San Diego Καλιφόρνια, Wichita Falls και Big Spring sto Texas και άλλες) και το Ισραήλ, που ενώ βρίσκεται σε αναίτια εμπόλεμη κατάσταση, δεν φαίνεται να αντιμετωπίζει κανένα σχετικό πρόβλημα (Angelakis et al., 2018). Σήμερα στο Ισραήλ παράγονται πάνω από 3,5 εκατ. m³/ημέρα αφαλατωμένου θαλάσσιου νερού με αντίστροφη ώσμωση για ύδρευση. Η μονάδα αφαλάτωσης αντίστροφης ώσμωσης θαλάσσιου νερού στο Ασκελόν του Ισραήλ (Εικ. 1) είναι μία από τις μεγαλύτερες στον κόσμο με δυναμικότητα 396.000 m³/ημέρα. Και το σημαντικότερο είναι ότι το Ισραήλ προγραμματίζει ένα ακόμα πρότυπο παγκόσμιο τεχνολογικό άλμα. Να γίνει, από το 2030, η πρώτη χώρα στον κόσμο όπου το 100% του νερού για την ύδρευση και τη βιομηχανία θα είναι αφαλατωμένο θαλάσσιο νερό και το 100% των εκροών των επεξεργασμένων αστικών υγρών αποβλήτων θα χρησιμοποιούνται για άρδευση, αντί του 90% που χρησιμοποιείται σήμερα.
Το κόστος αφαλάτωσης θαλάσσιου νερού με αντίστροφη ώσμωση στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου είναι σχετικά υψηλό. Ιδιαίτερα στη λεκάνη της ανατολικής Μεσογείου η εξάτμιση υπερτερεί των κατακρημνισμάτων κι έτσι σημειώνονται υψηλές τιμές αλατότητας, περίπου 39 g/L συνολικά διαλυμένα στερεά (TDS). Είναι σε γενικές γραμμές μια ζεστή θάλασσα και ανταλλάσσει θερμότητα και αλατότητα με το βόρειο Ατλαντικό από τα στενά του Γιβραλτάρ. Έτσι η τιμή του αφαλατωμένου θαλάσσιου νερού κυμαίνεται από 0,50 έως 0,45 €/ m³ νερού. Το ίδιο περίπου ισχύει για την Κύπρο και τα νησιά του Αιγαίου. Αντίθετα, στην Κρήτη η αφαλάτωση υφάλμυρου νερού, που η αλατότητά του είναι πολύ μικρότερη από 10 g/L TDS, έχει σημαντικά χαμηλότερο κόστος, που δεν υπερβαίνει το 25% του κόστους αφαλάτωσης του θαλάσσιου νερού. Είναι επομένως ανεδαφικό και ατελέσφορο να προτείνονται λύσεις, που ουδεμία σχέση έχουν με τα τρέχοντα διεθνή επιστημονικά δεδομένα και τις τεχνολογικές δυνατότητες.
Βιβλιογραφία Angelakis, A. N., Asano, T., Bahri, A., Jimenez, B. E., and G. Tchobanoglous, G. (2018). Water Reuse: From ancient to the modern times and future. Front. Environ. Sci. 6 (26): 1-17, doi: 10.3389/fenvs.2018.00026 Sivakumar, B. (2017). Chaos in Hydrology. Springer SciencesBusiness Media B. V. Dordrecht
