Χρήσιμο εργαλείο για μαθητές και εκπαιδευτικούς το ψηφιακό φροντιστήριο, συμβάλλοντας παράλληλα στην καταπολέμηση των κοινωνικών ανισοτήτων που δημιουργεί το εξεταστικό σύστημα
Ένα σύστημα με έμφαση στη μνήμη και λιγότερο στην κρίση είναι αυτό της προετοιμασίας για τις πανελλαδικές εξετάσεις εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, το οποίο βασίζεται κατά κόρον στην οργανωμένη και πολυδάπανη φροντιστηριακή εκπαίδευση, στην οποία στρέφεται η συντριπτική πλειοψηφία των μαθητών σήμερα. Ως κοινωνικά αποδεκτό, αλλά κυρίως αυτονόητο θεωρούν πλέον γονείς, εκπαιδευτικοί και μαθητές την παράλληλη εκπαιδευτική υποστήριξη και καθοδήγηση από τα ιδιωτικά φροντιστήρια, ιδιαίτερα στις τάξεις του λυκείου, η οποία επιτελεί σήμερα όχι απλώς έναν ρόλο ενισχυτικής διδασκαλίας, αλλά ενός αναγκαίου βοηθήματος για την εισαγωγή στο Πανεπιστήμιο. Μάλιστα, όσο περνάει ο καιρός, η στροφή των ελληνικών νοικοκυριών προς τα φροντιστήρια εντείνεται ακόμα περισσότερο, καθώς αξιοποιείται ακόμα και από μαθητές τεχνικών λυκείων, το ενδιαφέρον για τα οποία έχει ενταθεί τα τελευταία χρόνια. Σύμφωνα με στοιχεία της έρευνας του Κέντρου Ανάπτυξης Εκπαιδευτικής Πολιτικής της ΓΣΕΕ με τίτλο «Οργανωμένη φροντιστηριακή εκπαίδευση στην Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση: ερευνητικά ευρήματα μιας πρώτης ποσοτικής και ποιοτικής προσέγγισης», τα ελληνικά νοικοκυριά το 2023 δαπάνησαν συνολικά σχεδόν 614 εκατ. € για φροντιστήρια γενικής εκπαίδευσης, με το ποσό αυτό να αντιστοιχεί στο 16,2% των δαπανών τους για αγαθά και υπηρεσίες εκπαίδευσης και στο 0,7% της συνολικής καταναλωτικής τους δαπάνης. Παράλληλα, όπως αναδεικνύει η έρευνα, τα νοικοκυριά με υψηλότερα εισοδήματα δαπανούν σημαντικά μεγαλύτερο μέρος της καταναλωτικής τους δαπάνης για φροντιστήρια, ενώ η πρόσβαση στις υπηρεσίες αυτές γίνεται δυσκολότερη για νοικοκυριά χαμηλότερου εισοδήματος.
Τις κοινωνικές ανισότητες που δημιουργεί το σύστημα των εξετάσεων έχει επιχειρήσει να αντιμετωπίσει το ψηφιακό φροντιστήριο, ένα εργαλείο το οποίο δίνει πρόσβαση σε εξ αποστάσεως εκπαιδευτικό υλικό και μπορεί να αξιοποιηθεί από μαθητές ακόμα και σε απομακρυσμένες νησιωτικές ή ορεινές, μειονοτικές περιοχές. Ωστόσο, όπως επεσήμανε μιλώντας στα «Ρ.Ν.» ο Μανούσος Μαραγκάκης, διευθυντής της Διεύθυνσης Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης Ρεθύμνου, «Δυστυχώς η από απόσταση εκπαίδευση θέλει πολύ καλή οριοθέτηση και αυτοπειθαρχία. Πρόκειται για ένα τεχνικά και επιστημονικά αποτελεσματικό εργαλείο προετοιμασίας των μαθητών για τις πανελλήνιες, από τη στιγμή που έχεις πρόσβαση σε έναν ψηφιακό καθηγητή, αλλά παράλληλα υπάρχει και η καθοδήγηση από τον καθηγητή στο σχολείο». Σύμφωνα λοιπόν πάλι με την έρευνα του ΚΑΝΕΠ, τα νοικοκυριά στις αστικές περιοχές δαπανούν περισσότερα χρήματα για φροντιστήρια σε σύγκριση με τα νοικοκυριά σε αγροτικές περιοχές, ενώ η διαφορά μεταξύ τους έχει διευρυνθεί μέσα στην τελευταία δεκαετία.
Παρά τον σημαντικό ρόλο που επιτελεί η φροντιστηριακή εκπαίδευση για την προετοιμασία των μαθητών για τις πανελλήνιες, η εκπαιδευτική πορεία των μαθητών από τις τάξεις του δημοτικού ακόμα θέτει τις βάσεις για ανάπτυξη κριτικής σκέψης και μηχανισμών απομνημόνευσης γνώσεων. «Δεν μπορώ να φανταστώ ότι ένας μαθητής χωρίς ιδιαίτερες βάσεις από το σχολείο κατάφερε να περάσει κάπου. Τις βασικές γνώσεις τις έλαβε στην τυπική εκπαίδευση από το δημοτικό ακόμα. Προφανώς πάνω σε αυτές τις γνώσεις χτίζονται τα υπόλοιπα. Το πώς θα καταφέρει ένα φροντιστήριο να μάθει ιστορία σε έναν μαθητή που δεν έχει αναπτύξει διαδικασίες απομνημόνευσης είναι ερωτηματικό», σημείωσε ο κ. Μαραγκάκης, τονίζοντας ότι τα φροντιστήρια λειτουργούν συμπληρωματικά με τις σχολικές μονάδες, ωστόσο όποια παιδιά έχουν υψηλές βλέψεις αριστείας, ακολουθούν φροντιστήριο ακόμα και σε μαθήματα όπως το σχέδιο. «Προφανώς έχει φανεί ότι τα φροντιστήρια είναι ένας απαραίτητος δρόμος, όπως κρίνεται κοινωνικά από τους περισσότερους γονείς και τα παιδιά. Τα παιδιά το βιώνουν ως ένα θέμα κοινωνικά αποδεκτό, θεωρούν αυτονόητο ότι πρέπει να πάνε στο φροντιστήριο, ακόμα και αν δεν το έχουν ανάγκη. Επιβεβαιώνεται ότι ο μαθητής ο οποίος μπορεί να έχει κρίση, δεν θα εισαχθεί αν δεν έχει ισχυρή μνήμη».
Παράλληλα, οι απόψεις το γονέων και των νέων για τον κύριο ρόλο των φροντιστηρίων σχεδόν ταυτίζονται, με έναν στους τρεις να θεωρεί πως ο κύριος ρόλος των φροντιστηρίων γενικής παιδείας στη χώρα μας είναι να καλύπτουν την αδυναμία του σχολείου να βοηθήσει τα παιδιά για τις πανελλήνιες εξετάσεις ή να διδάξει με επάρκεια τα μαθήματα γενικής παιδείας, αναφέρει επίσης η έρευνα της ΚΑΝΕΠ, με τον κ. Μαραγκάκη να τονίζει: «Όσο το σύστημα των πανελλαδικών εξετάσεων θα παραμένει το ίδιο, θα αυξάνεται η φροντιστηριακή εκπαίδευση. Όταν τροποποιηθεί το σύστημα και αλλάξει, που το ευχόμαστε το συντομότερο δυνατόν, γιατί βλέπουμε ότι είναι ένα σύστημα που οδηγεί σε ακατάλληλες για τα παιδιά επιλογές για την εισαγωγή τους στο Πανεπιστήμιο. Επιλέγουμε ένα σύστημα για το οποίο βασική παράμετρος είναι η μνήμη». Ως προς τη σχέση του φροντιστηρίου με το σχολείο, τόσο οι γονείς (39%) όσο και οι νέοι (37%) αντιλαμβάνονται τα φροντιστήρια κυρίως ως εκπαίδευση συμπληρωματική προς το σχολείο, ενώ εμφανίζεται κι ένα σημαντικό ποσοστό που θεωρεί πως το φροντιστήριο υποκαθιστά το σχολείο (1 στους 5 γονείς και 1 στους 4 νέους).
Στον αντίποδα, αυτάρκεις, με την εκπαίδευση που τους προσφέρεται αποκλειστικά εντός της σχολικής τάξης, μαθητές παρατήρησε ο Γιάννης Κατσαρός, Γ. Γ. Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και Ειδικής Αγωγής του υπουργείου Παιδείας, σύμφωνα με όσα ανέφερε στην Τηλεόραση CRETA και στην εκπομπή της Σώτιας Πεντεδήμου, στο πλαίσιο συζήτησης για τα πρότυπα, πειραματικά και Ωνάσεια σχολεία. «Στα σχολεία που ήμουν σύμβουλος υπήρχαν μαθητές που έπαιρναν μέρος στις εξετάσεις των προτύπων μόνο με την προετοιμασία που έκαναν στην τάξη. Είχα μαθητές που πήγαν καλά χωρίς φροντιστηριακή εκπαίδευση, χωρίς άλλη βοήθεια πέρα από το ενδιαφέρον των συναδέλφων εκπαιδευτικών και της δουλειάς που έγινε στην τάξη. Δεν είναι απίθανο και δεν είναι δύσκολο, αλλά ταυτόχρονα δεν μπορώ να πείσω κανέναν γονιό για το παιδί του και να του πω μην κάνεις ό,τι μπορείς για να το βοηθήσεις», ανέφερε. Επιπλέον, ένα μέσο για να μην χρειάζεται η ελληνική οικογένεια να απευθύνεται στην επί πληρωμή φροντιστηριακή εκπαίδευση είναι το ψηφιακό φροντιστήριο, όπως ανέφερε μεταξύ άλλων ο κ. Κατσαρός, ο οποίος τόνισε ότι στο σύστημα έχουν εγγραφεί 50.000 μαθητές. «Εμείς προσπαθούμε στο ψηφιακό φροντιστήριο να δώσουμε υλικό στους μαθητές, για να έχουν μία ευκαιρία να εξοικειωθούν με το εξεταζόμενο υλικό. Είναι η πρώτη φορά που γίνεται τόσο συστηματικά αυτό και θέλουμε σιγά σιγά να βοηθήσουμε την ελληνική οικογένεια να μην χρειάζεται να απευθυνθεί αλλού. Στο ψηφιακό φροντιστήριο που αφορά τα παιδιά που πηγαίνουν στις πανελλαδικές έχουμε 50.000 εγγεγραμμένους υποψηφίους, οι οποίοι συμμετέχουν, παρακολουθούν τα μαθήματα αυτά και πιθανότατα πηγαίνουν και στα φροντιστήριά τους. Προσφέρονται πολύ υψηλού επιπέδου μαθήματα στο ψηφιακό φροντιστήριο, υπάρχουν πολλοί συνάδελφοι που τα παρακολουθούν μόνο και μόνο για να δουν τον τρόπο που γίνονται τα μαθήματα και να αντλήσουν ιδέες, παραδείγματα και πρότυπα διδασκαλίας». Εντούτοις, όπως δήλωσε ο κ. Κατσαρός, έχουν εντοπιστεί μαθητές, οι οποίοι δεν έχουν ακούσει καν για το ψηφιακό φροντιστήριο και για το πώς θα μπορέσουν να το αξιοποιήσουν, γεγονός που αποτελεί ευθύνη των εκπαιδευτικών.
Το ψηφιακό φροντιστήριο απευθύνεται σε μαθητές, όπως ξεκαθάρισε, ωστόσο είναι συχνό φαινόμενο να στρέφονται σε αυτό και εκπαιδευτικοί, ή ακόμα και γονείς, αντλώντας ιδέες για εκπαιδευτικές προσεγγίσεις ή για να μπορέσουν να συμμετέχουν ενεργά στον τρόπο με τον οποίο εκπαιδεύεται το παιδί τους αντίστοιχα. «Υπάρχει επίσης η πλατφόρμα moodle, στην οποία οι καθηγητές αναρτούν υλικό και υπάρχει αλληλεπίδραση με τους μαθητές, για να πάρουν ανατροφοδότηση για δουλειές που θα κληθούν να κάνουν. Έχουμε μία πολύπλευρη κάλυψη στο ψηφιακό φροντιστήριο, δεν πρέπει να έχουμε την αίσθηση ότι είναι μόνο μαθήματα βιντεοσκοπημένα. Απευθύνεται στους μαθητές, αλλά προφανώς ο γονιός που θα μπει μέσα θα μπορέσει να βοηθήσει καλύτερα», ανέφερε ο κ. Κατσαρός, συμπληρώνοντας ότι η πρόσβαση σε αυτό είναι εύκολη και δεν περιλαμβάνει μόνο εξ αποστάσεως μαθήματα, αλλά και διά ζώσης, όπως στο πρόγραμμα ενός κανονικού φροντιστηρίου. Απαντώντας τώρα σε σχετικό ερώτημα για το κατά πόσο τα δημόσια σχολεία θα μπορούσαν να εξυπηρετούν έναν αντίστοιχο με τα Ωνάσεια ρόλο, ανέφερε: «Δυστυχώς και ευτυχώς παράλληλα, η κουλτούρα αριστείας, με την έννοια της συνεχούς επιδίωξης του ανώτερου επιπέδου που μπορεί να φτάσει ο κάθε μαθητής, εμποτίζει τα σχολεία. Υπάρχουν σχολεία που έχουν ίδιο επίπεδο, μόνο και μόνο επειδή οργανωτικά και από άποψη μεθοδολογίας και συνέπειας στη δουλειά έχουν εξασφαλίσει υψηλά πρότυπα λειτουργίας».
