– Ο καθηγητής Παναγιώτης Αναστασιάδης ανέδειξε την ανάγκη μιας ανθρωποκεντρικής προσέγγισης στην αξιοποίηση της τεχνητής νοημοσύνης, ώστε να μπορέσει να αποτελέσει εργαλείο ενδυνάμωσης μαθητών και εκπαιδευτικών, χωρίς να υποκαθιστά την ανθρώπινη κρίση και δημιουργικότητα
Ανάπτυξη, υποστήριξη και αξιοποίηση της κριτικής σκέψης γονιών, εκπαιδευτικών και παιδιών καλείται να προσφέρει η τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ), συμβάλλοντας στον μετασχηματισμό της εκπαιδευτικής διαδικασίας και στον εναρμονισμό της με τις τεχνολογικές απαιτήσεις της εποχής. Η θέληση υπάρχει, οι επιμορφωτικές πρωτοβουλίες και τα μέσα πρόσβασης στις εφαρμογές ΤΝ επίσης, το μόνο που λείπει είναι η σταδιακή ένταξή της σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης και η τοποθέτηση στόχων, που θα αποσκοπούν στη δημιουργική και ανθρωποκεντρική αξιοποίησή της. Οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν για την καταπάτηση προσωπικών δεδομένων είναι μία επίκαιρη συζήτηση στον δημόσιο διάλογο, στην οποία τόσο η κοινωνία των πολιτών, όσο και η επιστημονική κοινότητα καλούνται να πάρουν ισχυρή θέση απέναντι στους τεχνολογικούς κολοσσούς, που επιδιώκουν την παραβίαση της ιδιωτικότητας των ατόμων.
Η τεχνητή νοημοσύνη θα συμβάλλει στην ανάπτυξη της κριτικής σκέψης και της δημιουργικότητας των μαθητών, αν ενταχθεί στα καθημερινά εκπαιδευτικά προγράμματα, με τον ρόλο των εκπαιδευτικών, οι οποίοι επίσης καλούνται να καταρτιστούν καταλλήλως, να είναι ιδιαίτερα σημαντικός σε αυτή τη διαδικασία. Τα παραπάνω επεσήμανε μιλώντας στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων της τηλεόρασης CRETA και στη Μίρκα Οικονομοπούλου ο Παναγιώτης Αναστασιάδης, καθηγητής του Παιδαγωγικού τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Κρήτης. Όπως ανάφερε χαρακτηριστικά «Το σήμερα της εκπαίδευσης οφείλει να αξιοποιήσει παιδαγωγικά τα εργαλεία της ΤΝ, προκειμένου να μετασχηματίσει τη διδασκαλία από την πρωτοβάθμια, τη δευτεροβάθμια, τριτοβάθμια και την εκπαίδευση ενηλίκων, έτσι ώστε να δώσουμε στα παιδιά μας όλα εκείνα τα απαραίτητα εφόδια, τις γνώσεις και τις δεξιότητες για να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις της 4ης βιομηχανικής επανάστασης. Στα σχολεία τα οποία έχουν ήδη αξιοποιηθεί οι εφαρμογές ΤΝ, οι μαθητές έρχονται σε επαφή με ένα διαφορετικό περιβάλλον, το οποίο είναι πιο κοντά στις σύγχρονες ανάγκες. Το ζητούμενο σήμερα είναι το πώς μπορούμε να αξιοποιήσουμε παιδαγωγικά τις εφαρμογές της ανθρωποκεντρικής ΤΝ, προκειμένου να αλλάξουμε και να μετασχηματίσουμε τη διδασκαλία μας και να τη φέρουμε πιο κοντά στις σύγχρονες απαιτήσεις. Για παράδειγμα, μέσω των εφαρμογών ΤΝ οι μαθητές μας θα μπορούν να καλλιεργήσουν την κριτική τους σκέψη και να ενθαρρύνουν τη δημιουργικότητά τους. Η μόρφωση των εκπαιδευτικών είναι κρίσιμη, ώστε να είναι σε θέση να ανταποκριθούν σε αυτές τις νέες απαιτήσεις».
«Το Πανεπιστήμιο Κρήτης επιμόρφωσε 16.000 εκπαιδευτικούς το 2024»
Μεγάλο και δεδομένο είναι το ενδιαφέρον των εκπαιδευτικών για την κατάρτιση στη χρήση της ΤΝ, με την πλειοψηφία αυτών να αντιλαμβάνονται την ανάγκη επιμόρφωσής τους και να επιθυμούν να εντάξουν την ΤΝ στις σχολικές αίθουσες. Ο κ. Αναστασιάδης επεσήμανε: «Μέσα στο 2024 το Παιδαγωγικό τμήμα του Πανεπιστημίου Κρήτης επιμόρφωσε δωρεάν 16.000 εκπαιδευτικούς πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης πάνω σε θέματα αξιοποίησης της ανθρωποκεντρικής ΤΝ στην εκπαίδευση. Δεύτερον, έχουμε στη διάθεσή μας τα ευρήματα μιας μεγάλης έρευνας που έχουμε κάνει σε 5.000 εκπαιδευτικούς και την οποία θα δημοσιεύσουμε σύντομα, σύμφωνα με την οποία η συντριπτική πλειοψηφία των εκπαιδευτικών αναγνωρίζουν την αναγκαιότητα της επιμόρφωσής τους και αναμένουν με ιδιαίτερη ανυπομονησία αυτή τη διαδικασία. Επίσης, το 60% των εκπαιδευτικών δήλωσαν θετικοί σε σχέση με τις επιπτώσεις και την αξιοποίηση των εφαρμογών ΤΝ στην τάξη της».
Αναφορικά με το αν υπάρχουν τα κατάλληλα μέσα για την εφαρμογή της ΤΝ, ο κ. Αναστασιάδης συμπλήρωσε: «Σε αντίθεση με την εποχή του διαδικτύου, όπου υπήρχε απαίτηση για τεχνολογικές υποδομές, σήμερα ένα χαρακτηριστικό της ΤΝ είναι ότι οι τεχνικές υποδομές που απαιτούνται είναι πολύ πιο εύκολα προσβάσιμες από έναν εκπαιδευτικό ή από τους μαθητές μας. Με τη χρήση ενός tablet ή ενός κινητού τηλεφώνου έχουμε τα πάντα».
Στόχοι και ανθρωποκεντρική τεχνητή νοημοσύνη
Απαντώντας σε σχετική ερώτηση για τον κίνδυνο κορεσμού των μαθητών απέναντι στην πληροφορία, ο κ. Αναστασιάδης σημείωσε ότι στόχος δεν είναι ο κατακλυσμός, αλλά η κριτική και έγκυρη επιλογή πληροφοριών από τους ίδιους τους μαθητές. «Ο στόχος μας δεν είναι να αξιοποιήσουμε την ΤΝ για να δώσουμε περισσότερες πληροφορίες στους μαθητές μας. Υπάρχει ήδη γνωστική υπερφόρτωση, άρα ο στόχος μας είναι να δώσουμε στους μαθητές μας τη δυνατότητα να διερευνούν και να ανακαλύπτουν τη γνώση, με κριτήρια εγκυρότητας και καλλιεργώντας την κριτική τους σκέψη. Η ενθάρρυνση της δημιουργικότητας είναι στο επίκεντρο της δικής μας προσέγγισης».
Έμφαση στον ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα και τη χρήση της ΤΝ πρέπει να δοθεί, σύμφωνα με τον κ. Αναστασιάδη, σχηματίζοντας ένα σύγχρονο μοντέλο εκπαίδευσης που να αποτελεί στήριγμα για το μαθητικό κοινό. «Για εμάς η ΤΝ έχει νόημα όταν υπηρετεί τον άνθρωπο και τις ανάγκες του. Η ανθρωποκεντρική ΤΝ στην εκπαίδευση έχει νόημα όταν υποστηρίζει τον μαθητή και τον εκπαιδευτικό στην προσπάθειά τους να διερευνήσουν και να ανακαλύψουν τη γνώση. Υπάρχει ένας φόβος ότι η ΤΝ θα καταργήσει την κριτική σκέψη, η δική μας προσέγγιση είναι ότι η ΤΝ θα καταργήσει τη σκέψη στην περίπτωση που εμείς δεν φροντίσουμε να καλλιεργήσουμε την κριτική σκέψη των εκπαιδευτικών μας, των μαθητών μας και των γονέων μας», ανέφερε.
«Στη σημερινή εποχή ο άνθρωπος είναι το προϊόν»
Ως «κορυφή του παγόβουνου» χαρακτήρισε ο κ. Αναστασιάδης, τις εξελίξεις σε Κίνα και Αμερική, αναφορικά με τους τεχνολογικούς κολοσσούς και τις παραβιάσεις προσωπικών δεδομένων από τις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, με την ανάγκη για τεχνολογικό εγγραμματισμό και προστασία των ευαίσθητων πληροφοριών μας, να είναι μεγαλύτερη από ποτέ. Ο κ. Αναστασιάδης ανέπτυξε: «Κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας υπάρχει το κρίσιμο θέμα που αφορά τα προσωπικά μας δεδομένα. Μέχρι τώρα ο άνθρωπος παρήγαγε προϊόντα και υπηρεσίες, ενώ στη σημερινή εποχή ο άνθρωπος είναι το προϊόν, δηλαδή τα προσωπικά δεδομένα των πολιτών είναι το προϊόν. Άρα από την πρωτοβάθμια εκπαίδευση μέχρι τη γενική εκπαίδευση ενηλίκων και την τρίτη ηλικία πρέπει να υπάρχει ένας εγγραμματισμός σε σχέση με τα προσωπικά μας δεδομένα. Υπάρχει ένας πολύ μεγάλος πόλεμος για την απαίτηση των τεχνολογικών κολοσσών να αξιοποιούν απρόσκοπτα και να σπαταλούν τα προσωπικά μας δεδομένα. Η κοινωνία των πολιτών και η επιστημονική κοινότητα θα πρέπει να αθροίσει δυνάμεις, προκειμένου να προστατεύσουμε τους εαυτούς μας και τα παιδιά μας».
Επιμέλεια: Γιάννης Κωστάκογλου
