Αρχίζει δειλά μεν, αλλά σταδιακά με αρκετή σταθερότητα να διαφαίνεται που πάει η Ρωσο-ουκρανική σύγκρουση, με την εισβολή της Ρωσίας. Οι αναλυτές παγκόσμιων γεωπολιτικών εξελίξεων δίνουν ιδιαίτερη βαρύτητα στην ενδεικτική, και ίσως αποδεικτική αξία της σύγκρουσης αυτής, και με βάση τα δεδομένα που αναπτύσσουν καταλήγουν ότι ο πόλεμος επιβλήθηκε εκ των πραγμάτων. Πράγμα που σημαίνει ότι οι ΗΠΑ, είδαν με στραβό μάτι τους αγωγούς Stream1 και Stream2, διότι θα έδεναν περισσότερο τη Γερμανία (ατμομηχανή της Ευρώπης) με τη Ρωσία.
Σε μια σειρά σημειωμάτων που δημοσίευσα στο πρόσφατο παρελθόν, φαίνεται ότι λάθος εκτιμήσεις και υποβολές άλλων συμφερόντων οδήγησαν τους ταγούς της Ευρώπης σε θέσεις που έχουν δημιουργήσει σοβαρότατα προβλήματα στους πληθυσμούς της. Η διαδικασία που αφορούσε στη στάση της Ευρώπης έναντι της Ρωσίας δημιούργησε οπαδούς υπέρ και οπαδούς κατά. Το αποτέλεσμα όμως δείχνει ότι δημιουργούνται σοβαρά προβλήματα σε ολόκληρες περιοχές του κόσμου κυρίως λόγω κρίσης που σέρνεται και υποβόσκει:
1) Στην ενέργεια, τόσο για την παραγωγή αγαθών, όσο και για την κίνηση, τη θέρμανση και τις λοιπές ενεργειακές χρήσεις.
2) Στο εμπόριο στρατηγικών προϊόντων που οδηγούν ολόκληρες περιοχές στον φόβο της πείνας με ανεξέλεγκτες επιπτώσεις σε σοβαρά τμήματα του παγκόσμιου πληθυσμού.
3) Στην ανυπαρξία λιπασμάτων που διπλασιάζουν την παραγωγή τόσο των τροφίμων, όσο και των ζωοτροφών, για την παραγωγή κτηνοτροφικών προϊόντων.
Και στις διαπιστώσεις βάσης, αυτές, πρέπει να βάλουμε δυο παράγοντες ακόμη, που διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στο όλο σκηνικό:
– Είμαστε ακόμη στην εποχή πανδημίας (covid 19) που υποχρεώνει σε ανάληψη ενεργειών αντίθετων της οικονομικής ανάπτυξης των κρατών και των οικονομικών συμφερόντων ιδιωτών που δρουν σε αυτά τα κράτη, και
– Το πρώτο και βασικό αποτέλεσμα που είναι ο πληθωρισμός, τρέχει ακράτητος προς όλες τις κατευθύνσεις, κατατρώγοντας τις όποιες προσπάθειες καταβάλουν όσοι ασχολούνται με την παραγωγική διαδικασία Πώς ο πληθωρισμός ανατρέπει το οικονομικό σενάριο1 λένε οι ασχολούμενοι, ότι η ανησυχητική τάση εξαπλώνεται σε κάθε γωνιά της παγκόσμιας οικονομίας, με δραματικές επιπτώσεις. Κάθε πρωί ένας νέος τίτλος υπογραμμίζει τις αυξανόμενες οικονομικές ανησυχίες: Ο υψηλότερος πληθωρισμός από τη δεκαετία του 1970. Καταναλωτικό κλίμα σε χαμηλά επίπεδα ρεκόρ. Οι τιμές των εμπορευμάτων κοντά στα υψηλά όλων των εποχών. Είναι σαφές ότι ο πληθωρισμός έχει, τουλάχιστον, αλλάξει την οικονομική διάθεση και ενδεχομένως έχει επαναφέρει την πορεία των παγκόσμιων και εθνικών οικονομιών παγκοσμίως για τα επόμενα χρόνια.
Αυτές είναι οι επικρατούσες σήμερα καταστάσεις.
Ας δούμε μερικές από τις πλευρές αυτές για να καταλήξουμε αν είναι έτσι τα πράγματα, ή αν μας αφήνουν και χαραμάδες αισιοδοξίας, οι αρχιτέκτονες των αλλαγών και των γεωπολιτικών συμφερόντων.
Τον Μάρτιο του 2022, ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες προειδοποίησε για έναν «τυφώνα πείνας και κατάρρευση του παγκόσμιου συστήματος τροφίμων» μετά την κρίση στην Ουκρανία. Η σημαντική αύξηση των τιμών των τροφίμων, των καυσίμων και των λιπασμάτων, ταλανίζει τις αλυσίδες εφοδιασμού με αποτέλεσμα να πλήττονται περισσότερο οι φτωχότεροι και να κερδίζει έδαφος η πολιτική αστάθεια και αναταραχή σε όλο τον κόσμο.
Τι σημαίνει αυτό, είναι εύκολο να κατανοηθεί, όπως υποστηρίζει και η Διεθνής Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων για τα Βιώσιμα Συστήματα Τροφίμων. Θεωρούν ότι υπάρχουν επί του παρόντος επαρκή τρόφιμα και δεν υπάρχει κίνδυνος παγκόσμιων ελλείψεων εφοδιασμού τροφίμων. Άρα το ζήτημα δεν είναι η έλλειψη τροφίμων, αλλά η κερδοσκοπία στα βασικά προϊόντα διατροφής και η χειραγώγηση ενός ελαττωματικού παγκόσμιου συστήματος τροφίμων που εξυπηρετεί τα συμφέροντα των εταιρικών εμπόρων αγροτικών επιχειρήσεων και των προμηθευτών εισροών εις βάρος των αναγκών των ανθρώπων και της πραγματικής επισιτιστικής ασφάλειας.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι μια γεωπολιτική εμπορική και ενεργειακή σύγκρουση. Πρόκειται σε μεγάλο βαθμό για την εμπλοκή των ΗΠΑ σε έναν πόλεμο δι’ αντιπροσώπων κατά της Ρωσίας και της Ευρώπης προσπαθώντας να διαχωρίσουν την Ευρώπη από τη Ρωσία και επιβάλλοντας κυρώσεις στη Ρωσία για να βλάψουν την Ευρώπη και να την καταστήσουν περαιτέρω εξαρτημένη από τις ΗΠΑ.
Πάνω δηλαδή που η Ευρώπη θα έπαιρνε κεφάλι και με ένα ισχυρό νόμισμα, έρχεται ο αμερικάνος που γνωρίζει ότι τελειώνει η πρωτοκαθεδρία του, και επιβάλει κανόνες του παιχνιδιού γονατίζοντας την Ευρώπη, που πασχίζει με περισσή αμετροέπεια να μας πείσει ότι όλα αυτά γίνονται λόγω της ουκρανο-ρωσικής σύγκρουσης.
Αρχές που επέσυραν την κατανάλωση τόνων μελάνης, όπως η κλιματική αλλαγή, οι επενδύσεις, η ψηφιοποίηση, η τεχνητή νοημοσύνης και άλλες νέες στρατηγικές ανάπτυξης μπήκαν στο περιθώριο και νέα δεδομένα επιτείνουν την αλλαγή πορείας. Το πιο τρανό παράδειγμα είναι το προσωρινό τέλος της απολιγνιτοποίησης της χώρας μας, αφού πρέπει να βρούμε πηγές ενέργειας μέχρι να κατασταλάξουν εκ νέου οι αγορές. Σιγά-σιγά αποσύρονται οι λάθος αποφάσεις για ενίσχυση του ουκρανικού στρατού με οπλικά συστήματα και οι βασικές χώρες δείχνουν φανερή απροθυμία να συνεχίσουν. Αυτό εξασθενεί τη θέση των ΗΠΑ που δεν μπορούν να συνεχίσουν για πολύ την κατηφόρα στήριξης μιας χαμένης υπόθεσης. Ακόμη δε περισσότερο, που απ ότι φαίνεται η Ρωσία έχει επωφεληθεί από την αύξηση των εσόδων της, και από την αναδιάρθρωση των εμπορικών δεσμών της με χώρες τόσο της Αφρικής, όσο και της Λατινικής Αμερικής.
Μερικοί αναλυτές που βλέπουν ότι στραβώνει η εξέλιξη αυτή και δεν εξυπηρετεί πλέον τα συμφέροντα ης δύσης (δηλαδή των ΗΠΑ) προσπαθούν να ψελλίσουν ότι πρόκειται για τον 3ο παγκόσμιο πόλεμο, υβριδικό, όμως χωρίς να εξηγούν τι και πως καταλήγουν σε αυτό το συμπέρασμα. Είναι ντροπή εάν το ρωσικό ρούβλι, αντί να καταρρεύσει λόγω των κυρώσεων, θεωρείται το νόμισμα με τις καλύτερες επιδόσεις στον κόσμο για το έτος.
Μάλιστα όλοι προσπαθούν να δημοσιοποιήσουν και λύσεις, όπως αναλυτής του euractiv2 που κρίνει ότι είναι αναγκαία η επιβολή ανώτατου ορίου στις τιμές της ενέργειας σε αποδεκτά επίπεδα και η έγκριση κρατικών ενισχύσεων για την άμβλυνση των προβλημάτων τόσο για τους καταναλωτές όσο και για τις επιχειρήσεις.
Πάντως το γεωπολιτικό παιχνίδι δε φαίνεται να επιτείνει την ηγεμονία των ΗΠΑ, παρά τον φανερό στόχο τους που είναι να διατηρήσουν την ηγεμονία είναι να υπονομεύσουν την Κίνα και τη Ρωσία και να αποδυναμώσουν την Ευρώπη. Οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές από τη δεκαετία του 1980 έχουν καταστρέψει την αμερικανική οικονομία, κυρίως μέσω της αποδυνάμωσης της παραγωγική τους βάση.
1https://www.mckinsey.com/featured-insights/inflation/how-inflation-is-flipping-the-economic-script
2https://www.euractiv.com/section/global-europe/opinion/the-brief-keep-calm-and-carry-on/
* Ο Γιώργος Μαρκατάτος είναι διευθύνων σύμβουλος
