1ον: Πεισίστρατος
Στην εποχή του γνωστού τυράννου των Αθηνών, Πεισίστρατου, β μισό του 6ου αιώνα π.Χ., καταγράφηκαν στην Αθήνα για πρώτη φορά παγκοσμίως και τα Ομηρικά Έπη, η «Ιλιάδα» και η «Οδύσσεια».
Ο πατέρας του Πεισίστρατου ήταν – σύμφωνα με τον Ηρόδοτο – ο Ιπποκράτης ο τυραννοπάτωρ. Ο Ιπποκράτης αυτός περηφανευόταν ότι καταγόταν από τη γενιά του ομηρικού βασιλιά της Πύλου, Νέστορα. Από την ίδια γενιά προερχόταν και ο μυθικός γενναίος βασιλιάς της Αθήνας, Κόδρος.
Στην «Ιλιάδα» του Ομήρου ο Νέστορας, λόγω της ηλικίας και της σωφροσύνης του, ξεχωρίζει για τις σοφές του συμβουλές προς τον Αχαϊκό στρατό και τους βασιλιάδες του. Στις μάχες των Αργείων με τους Τρώες, όμως συμμετέχουν παλικαρίσια πολεμώντας και δύο από τους γιους του Νέστορα, ο Αντίλοχος και ο Θρασυμήδης.
Διαβάζοντας την «Οδύσσεια», στη συνέχεια, συναντούμε ένα ακόμη από τα παιδιά του Νέστορα, τον Πεισίστρατο (ραψωδίες γ 36, γ 483, ο 131), που γίνεται, όπως βλέπουμε, φίλος του Τηλέμαχου, όταν ο γιος του Οδυσσέα έρχεται στην Πύλο γυρεύοντας πληροφορίες για τη μετά τον τρωικό πόλεμο τύχη του πατέρα του.
Έχοντας υπόψη ότι η οικογένεια του τυράννου Πεισίστρατου υπερηφανευόταν ότι βαστά από εκείνη του αρχαίου Νέστορα και ότι ο ίδιος ο Πεισίστρατος μερίμνησε, όπως εγράφη νωρίτερα, για την καταγραφή των ομηρικών επών, δεν πρέπει να αποκλείσουμε το ενδεχόμενο ο τύραννος να παρήγγειλε στους καταγραφείς της «Οδύσσειας» να παρεμβάλουν και στίχους για έναν Πεισίστρατο ως γιο του Νέστορα και όχι ενός άλλου τυχαίου βασιλιά από τους Αργείους που εκστράτευσαν στην Τροία και συμπολέμησαν με τον Οδυσσέα. Πρόθεση του Πεισίστρατου του νεότερου ίσως ήταν να αποδώσει με την επανάληψη του ονόματος την καταγωγή του στον εν λόγω ομηρικό ήρωα, που εμφανιζόταν ως παιδί ενός σοφού γονιού και διακρινόταν κι ο ίδιος για την καλοσύνη και τη φιλοξενία του.
Και καθώς ο τύραννος φαίνεται έτσι να ελκύει την καταγωγή του από μια δοξασμένη για τη σοφία και το ήθος της οικογένεια της Ομηρικής κοινωνίας, τούτο εξυπηρετεί τον σκοπό του να εδραιωθεί στην πολιτική εξουσία ευαισθητοποιώντας το θυμικό όσων Αθηναίων θεωρούσαν ως θεμέλιο της κοινωνίας την ένδοξη καταγωγή και τη μακραίωνη επιτυχή ενασχόληση με τα κοινά.
Η αναγωγή, λοιπόν, της καταγωγής των Πεισιστρατιδών του 6ου π.Χ. αιώνα σε μυθικό γιο του Νέστορα, ο οποίος πουθενά αλλού δεν μνημονεύεται παρά μονάχα στον Όμηρο, μοιάζει με την προσπάθεια του Βιργιλίου να αποθέσει την καταγωγή της Ιουλιοκλαυδιανής δυναστείας της Ρώμης (επιφανή μέλη ο Γάιος Ιούλιος Καίσαρ, ο Οκταβιανός Αύγουστος και οι ενθρονισθέντες απόγονοί του) των τελευταίων προχριστιανικών και των πρώτων μεταχριστιανικών αιώνων στον ‘Ιουλο ή Ασκάνιο, έναν γιο του ομηρικού Αινεία που, σύμφωνα μονάχα με το μύθο του Βιργιλίου, έφυγε από την Τροία μετά την καταστροφή της από τους Αχαιούς. Υπενθυμίζεται ότι ο Βιργίλιος ζει και γράφει στα λατινικά κατά τα τέλη του 1ου αιώνα π.Χ. και μιλά για τις περιπέτειες του Αινεία στην «Αινειάδα», το μέγιστο των ρωμαϊκών επών που εγράφη αφιερωμένο στον αυτοκράτορα Οκταβιανό Αύγουστο και καθ’ ομοίωση των πανάρχαιων ελληνόγλωσσων επών του Ομήρου.
* Ο Γεώργιος Η. Ορφανός είναι φιλόλογος, Msc Διαχείρισης Πολιτιστικής Κληρονομιάς και Διαχείρισης Πληροφοριακών συστημάτων
