Πανέξυπνος και ετοιμόλογος ο πρώτος – Ήρωας αντιστασιακός ο δεύτερος
Είναι Ρεθεμνιώτες που μπορεί να χρειάζονται σελίδες για να περιγράψεις τα έργα και τις ημέρες τους.
Είναι κι άλλοι που έμειναν στα χρονικά του τόπου για το χαρακτήρα και την καλή τους φήμη που μερικές φορές συνοδευόταν κι από χαριτωμένα ευτράπελα.
Ένας από αυτούς ήταν και ο Βασίλης Τζανιδάκης, ο επονομαζόμενος «Καναρίνης». Αυτόν μας τον διασώζει στη σειρά η «πόλη που δεν σβήνει» ο Κώστας Μαμαλάκης. Κι εμείς παρασυρθήκαμε από τη γραφή του, στη γνωριμία ενός ωραίου τύπου του Ρεθύμνου, που αγαπούσε τους πάντες εκτός από τους …εγκάθετους του Μεταξικού καθεστώτος.
Ένας υπέροχος μποέμ
Σύμφωνα με τις αναφορές του γλαφυρού χρονογράφου ο «Καναρίνης», μια φύση χαριτωμένου μποέμ, έζησε χρόνια στο εξωτερικό δουλεύοντας σκληρά. Αδυναμία του τα ακριβά ρούχα και τα κομπολόγια, που άλλαζε σαν τα πουκάμισα.
Όταν επέστρεψε στο Ρέθυμνο εντυπωσίασε τους πάντες με τη λεβεντιά και την ωραία του, πάντα προσεγμένη, εμφάνιση. Ασκούσε τόση γοητεία, που δεν ενοχλούσε στο παραμικρό τους έτοιμους να βαθμολογήσουν αυστηρά τη διαγωγή ενός εκάστου Ρεθεμνιώτες η αργκώ που χρησιμοποιούσε με τη συμπαθητική, συρτή πάντα, μάγκικα τονισμένη φωνή του.
Κι όταν έβγαινε, στην τρίχα ντυμένος, όλοι τον καμάρωναν, ενώ εκείνος κεφάτος πάντα μονολογούσε «Απόψε θα το κάψουμε και θα πεθάνει ο χάρος…».
Πανέξυπνος και ετοιμόλογος
Ο Τζανιδάκης, ήταν από τους πιο ετοιμόλογους Ρεθεμνιώτες και λάτρης της πλάκας και του καλαμπουριού, στην πιο εξευγενισμένη του μορφή, από τους λίγους
Στην αρχή νόμιζαν ότι θα μείνει ο αιώνιος εργένης. Κι όμως έγινε οικογενειάρχης από τους άριστους.
Όταν κάποιοι τον «έψεξαν» για την απόφασή του να «σκλαβωθεί» δια βίου, εκείνος με τη γνωστή του άνεση τους αποστόμωσε αμέσως.
«Εγώ, τζάνεμ, δεν έχασα την ελευθερία μου. Αντίθετα τη βρήκα». Και στη συνέχεια παίνευε τις χάρες και αρετές της γυναίκας του που άκουγε στο όνομα …«Ελευθερία».
Κοντά στις χαρές και στις λύπες
‘Ήταν συγκινητική η αφοσίωση και η αγάπη του Καναρίνη στους φίλους του και μεγάλη η συμπαράσταση σε κάθε πίκρα και χαρά συμπολίτη του.
Δεν έγινε κηδεία χωρίς να σηκώσει κι αυτός το «καδελέτο» του αναχωρητή.
Όσο μεγάλωνε η οικογένειά του τόσο η δουλειά του γινόταν πιο σκληρή. Δεν ήθελε να της λείπει τίποτα. Κι έπαιρνε όλο το βάρος πάνω του.
Πριν από την Κατοχή έκανε τον ταχυδρόμο Ρέθυμνο-Αθήνα, κουβαλώντας δέματα. Η βιοπάλη τον υποχρέωσε να προσαρμοστεί ενδυματολογικά. Τώρα φορούσε τραγιάσκα, χακί αμπέχονο και πανταλόνι κατάλληλο για μεταφορές.
Με της «Κυριακής το ξύπνημα» γινόταν και πάλι ο δανδής της πρώτης νιότης. Κομψότατος απολάμβανε τη σχόλη του οικογενειακώς.
Επισκέψεις που έδιναν κέφι
Με αφορμή τα ταξίδια στην Αθήνα έσμιγε και με Ρεθεμνιώτες που ήξερε κι εκτιμούσε κι ας μην είχε συγκεκριμένο λόγο να τους επισκεφθεί.
Από τους πιο αγαπημένους του και ο μετέπειτα χρονογράφος του Κώστας Μαμαλάκης.
Ο Καναρίνης δεν παρέλειπε να περνά από το γραφείο του Μαμαλάκη και, έτσι στο πόδι, να του μεταφέρει τα νέα του Ρεθύμνου. Κι έπειτα γραμμή να προλάβει τον «Αρία» που καθώς έλεγε μπορεί να «καβάλησε» κάποτε τα βράχια της Φαλκονέρας αλλά κατά τ’ άλλα ήταν …καλοτάξιδο καράβι.
Κι ήρθε η Κατοχή
Κι ήρθε η Κατοχή. Τώρα δεν υπήρχε πια πλοίο ούτε στις προδιαγραφές του «Αρία».
Καΐκια είχαν αναλάβει τη μεταφορά, που ήταν εκτεθειμένα στα κύματα και στα αεροπλάνα. Και το Ρέθυμνο, όπως αναφέρει ο Μαμαλάκης, στα ταξίδια αυτά είχαν θρηνήσει και θύματα.
Ο Καναρίνης ούτε και στις δύσκολες ώρες του ταξιδιού το έβαζε κάτω. Κι άκουγαν τα χωρατά του οι συνταξιδιώτες του και ξεχνούσαν τον φόβο τους.
Κάποτε όμως έπεσε σε τόση φουρτούνα που τα χρειάστηκε κι αυτός.
Στριμωγμένος με τους άλλους στο αμπάρι, άρχισε τις προσευχές.
«Άγιε Νικόλα μου και γειτονάκι τση Φορτέτζας Αη Σπυρίδωνα. Γλίτωσέ μας από τούτη τη φουρτούνα».
Φορολογούνται τα κύματα
Η προσευχή του εισακούστηκε και βρέθηκε ανάμεσα στους αγαπημένους του. Δεν είχε καλά-καλά προλάβει να τους εξιστορήσει την περιπέτειά του και του φέρνουν μια κατεπείγουσα ειδοποίηση «καταλογισμού φόρου» για πρώτη φορά στο επάγγελμά του.
Δεν χάνει όμως την ψυχραιμία του. Ντύνεται και πηγαίνει στην Εφορία.
«Μα έφορά μου λέει, μόλις παρουσιάζεται στο γραφείο του διευθυντή. Πες μου είσαι στα συγκαλά σου; Φορολογούνται μωρέ τα κύματα και μάλιστα τα άγρια κύματα;»
Επιστήθιος φίλος του Τσουδερού
Από τους πολιτικούς που του είχαν μεγάλη αδυναμία ήταν ο Εμμανουήλ Τσουδερός.
Ήταν συμμαθητές από την πρώτη δημοτικού και μάλιστα κάθονταν στο ίδιο θρανίο.
Μια μέρα μάλιστα ο Τσουδερός έγινε και «ανέκδοτο» στην τάξη όταν ρώτησε ο δάσκαλος πόσο κάνουν «δύο επί δύο» κι αυτός απάντησε «εικοσιδύο»
Ο Καναρίνης αυτό το περιστατικό του θύμιζε συνέχεια. Και μόλις ξεστόμιζε το «πόσο κάνει δύο επί δύο Μανολάκη» λύνονταν και οι δυο στα γέλια.
Με τα χρόνια η φιλία τους έγινε τόσο στενή που όταν διορίστηκε ο Τσουδερός, διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, ο μόνος που είχε δικαίωμα να τον βλέπει, εκτός ραντεβού, ήταν ο παλιός συμμαθητής του. Γιατί είχε τον τρόπο του να τον κάνει να ξεχνά κάθε του έγνοια.
Μια αξιοπρεπής στάση
Αν και ήξερε το προνόμιό του, πλησίαζε δειλά την πόρτα του διοικητή. Μισάνοιγε, έβαζε μόνο το κεφάλι του στην πόρτα και ρωτούσε με φωνή γεμάτη στοργή:
– Μανωλάκη μου πως τα πας; Για να σε δω καλά στέκεις.
– Βρε καλώς τον Βασίλη απαντούσε ο Τσουδερός. Έλα μέσα κάθισε.
– Μην το συζητάς. Ήθελα να διαπιστώσω ιδίοις όμμασι ότι είσαι καλά. Ε ώρα καλή τώρα κύριε διοικητά.
– Στο καλό Βασιλάκη μου.
Έκανε να φύγει ο Καναρίνης κι έπειτα πισωγύριζε.
– Α και με το παρντόν ξέχασα να σε ρωτήσω και κάτι.
Γέμιζε απορία το βλέμμα του διοικητή όσο το κεφάλι έβγαινε περισσότερο από την πόρτα.
– Δεν μου λες Μανωλάκη «δύο επί δύο» πόσο κάνουν; Μπέιλι ήταν από τότες, πως θα γινόσουνα μέγας οικονομολόγος!
Και γινόταν καπνός ικανοποιημένος που άκουγε το γέλιο του Τσουδερού μέχρι τον διάδρομο.
Ποτέ δεν ζήτησε τίποτα
Ο μετέπειτα πρωθυπουργός της Ελλάδος ήταν φυσικό να έχει αδυναμία στον φίλο του.
Εκτιμούσε το χαρακτήρα του Καναρίνη και το γεγονός ότι ενώ ήξερε την συμπάθεια στο πρόσωπό του, δεν ζήτησε ποτέ το παραμικρό. Και μια μέρα μάλιστα του έκανε την παρατήρηση…
– Μα τόσες φορές σε παρακάλεσα δεν θα καταδεχτείς από μένα ρουσφέτι;
– Μανωλάκη μου, απάντησε ο Καναρίνης στο παράπονο του Τσουδερού. Αν δεχτώ κι ένα πράσινο φύλλο από σένα θα μαγαρίσω τη φιλία μας την ιερή…
Ένας νομάρχης σατράπης
Επί δικτατορίας Μεταξά και πριν ξεσπάσει ο πόλεμος, τοποθετήθηκε νομάρχης στο Ρέθυμνο, κάποιος, που και σατράπης ωχριούσε μπροστά του. Ακριβές πρότυπο της Μεταξικής Δικτατορίας. Και δεν έφτανε ο ίδιος ακολουθούσε κατά πόδας και η γυναίκα του, που είχε αναλάβει τις οργανώσεις νεολαίας.
Το τι περνούσαν οι Ρεθεμνιώτες από τους δυο αυτούς, δεν περιγράφεται. Σε μια εποχή που το μακρύ παντελόνι ήταν για τα ενδυματολογικά δεδομένα των ενηλίκων απόλυτη ένδειξη σοβαρότητας, υποχρέωναν, ασκώντας ψυχολογική βία, ευυπόληπτους νομαρχιακούς υπαλλήλους να κυκλοφορούν επικεφαλής των μεταξικών οργανώσεων, με κοντά παντελονάκια και να παρελαύνουν κιόλας.
Κάθε ελεύθερος άνθρωπος αγανακτούσε με την όλη κατάσταση και φυσικά ο Καναρίνης δεν αποτελούσε εξαίρεση του κανόνα.
Φωνή Καναρίνη οργή λαού
Όταν κατέβηκε ο Τσουδερός στο Ρέθυμνο, ως πρωθυπουργός, ο λαός βρήκε ευκαιρία να διαμαρτυρηθεί κι αυτό πήγε να διαμηνύσει ο Καναρίνης στον φίλο του.
Που να πλησιάσει όμως; Με το που σίμωσε στην πόρτα της Νομαρχίας, πήγαν οι φρουροί να τον εμποδίσουν. Μάταια ο Τζανιδάκης τους προειδοποιούσε για τις συνέπειες αυτής της απαγόρευσης.
Από τις φωνές πήρε χαμπάρι ο Τσουδερός και πράγματι, γεμάτος οργή, διέταξε να περάσει αμέσως ο φίλος του στο γραφείο.
Εκείνος με την ίδια μέθοδο βάζει πάλι το κεφάλι στη μισάνοιχτη πόρτα και λέει στον πρωθυπουργό.
«Μανωλάκη. Δυο κουβέντες. Καιγόμαστε…Νομάρχης «γιάλα» (δηλαδή να φύγει, να εκδιωχθεί).
Ο Τσουδερός δεν ήθελε και πολύ να καταλάβει.
Ένας υπέροχος άνθρωπος
«Φωνή Καναρίνη οργή λαού» είπε στους υπασπιστές του και ζήτησε αμέσως να συνταχθεί το σχετικό «απολυτήριο» του νομάρχη το οποίο και υπέγραψε αμέσως.
Για την ιστορία να σημειώσουμε κι αυτή την υποσημείωση του Μαμαλάκη. Ο περίφημος εκείνος νομάρχης με εξαιρετική ευκολία πέρασε στην αντιπέρα όχθη κατά τη διάρκεια της Κατοχής κι έφτασε αισίως εκεί που βρισκόταν να γίνει και μέραρχος του ΕΛΑΣ!!!
Όσο για τον Καναρίνη, για τον οποίο υπάρχουν και πολλά άλλα χαριτωμένα, έμεινε στα χρονικά του τόπου σαν ένας ανιδιοτελής, αξιοπρεπέστατος άνθρωπος, που ήξερε ακόμα και τη μιζέρια να διακωμωδεί και να προσφέρει στον συνάνθρωπο μέχρι το τέλος της ζωής του. Κυρίως να χαρίζει γέλιο κι αισιοδοξία στις δύσκολες στιγμές. Αξιαγάπητος και πολύτιμος πάντα.
Πέτρος Χουρδάκης
Ο Πέτρος γεννήθηκε το 1902, σ’ ένα μικρό χωριουδάκι του Μυλοποτάμου, αλλά σημαντικό σε δράση των κατοίκων, την Καλανδαρέ.
Αυτό το χωριό μας το έχει γνωρίσει με τις πλείστες όσες γλαφυρές αναφορές του ο εκλεκτός συνάδελφος Μανόλης Μαθιουδάκης.
Κι ο αγωνιστής αυτός ανήκε σε μια από τις πιο αρχοντικές και ιστορικές οικογένειες, που είχε σαν θρησκεία της τα δημοκρατικά ιδεώδη.
Το σπιτικό των Χουρδάκηδων ήταν ξακουστό σε όλο το νησί για τη φιλοξενία που εύρισκες εκεί και τους υπέροχους ανθρώπους του.
Ο πατέρας Ιάκωβος ήταν ο Γιακουμής και Γιακουμάκης με το όνομα. Είχε τρία παιδιά. Δυο πανέμορφες κόρες και τον Πέτρο που ήταν μοναχογιός.
Η μάνα ήταν από την οικογένεια των Κωνσταντινίδηδων των Πασαλιτών το ίδιο διαλεκτή και αξιοσέβαστη.
Με δάσκαλο τον Γιώργη Τζανάκη τέλειωσε το δημοτικό ο Πέτρος.
– Θα δώσω τα πάντα να τον δω επιστήμονα έλεγε ο πατέρας με καμάρι. Κι ο δάσκαλος συμφωνούσε. Ο μικρός φαινόταν ότι τα έπαιρνε τα γράμματα. Και πράγματι, τέλειωσε το Γυμνάσιο με επιτυχία κι ετοιμαζόταν να συνεχίσει σπουδές για να ικανοποιήσει και τη μεγάλη φιλοδοξία του πατέρα του.
Ήρθαν όμως οι ανατροπές με τα πολεμικά γεγονότα για να καταστρέψουν σχέδια και ζωές.
Από νωρίς στο Μέτωπο
Ο Πέτρος επιστρατεύθηκε για το Μικρασιατικό Μέτωπο κι ακολούθησε όλη την εκστρατεία υπομένοντας αφάνταστα δεινά όπως και οι άλλοι στρατιώτες.
Ένα ανθρώπινο ερείπιο έφθασε στο χωριό του, από τη Μυτιλήνη, που είχε καταφύγει με την οπισθοχώρηση. Τίποτα όμως δεν ήταν όπως παλιά. Τα όνειρα είχαν γίνει μακρινό παρελθόν και η σκληρή πραγματικότητα υποχρέωνε σε πιο ρεαλιστικές αποφάσεις.
Ο νεαρός Χουρδάκης, υποχρεώθηκε να εγκαταλείψει κάθε ιδέα για σπουδές, – είχαν περάσει άλλωστε και τα χρόνια – και να αφοσιωθεί στην πατρική αγροτική περιουσία που ήταν αξιοσέβαστη.
Θύματα του «Ιδιωνύμου»
Οι κοινωνικές συνθήκες όμως δημιουργούσαν μια ανώμαλη περίοδο που έγινε εφιαλτική για κάποιους αγωνιστές όταν ψηφίστηκε το ιδιώνυμο. Ήταν το αδίκημα όπως περιγράφεται στον νόμο N.4229/24 Ιουλίου 1929 (ΦΕΚ 245/Τεύχος Πρώτον/25Ιουλίου1929) μετά από πρόταση της κυβέρνησης Βενιζέλου. Ο τίτλος του νόμου ήταν «Περί των μέτρων ασφαλείας του κοινωνικού καθεστώτος και προστασίας των ελευθεριών των πολιτών». Ο στόχος του ήταν η ποινικοποίηση των «ανατρεπτικών» ιδεών, ιδιαίτερα η δίωξη κομμουνιστών, αναρχικών και η καταστολή των συνδικαλιστικών κινητοποιήσεων.
Ο νόμος αυτός προέβλεπε ποινή φυλάκισης τουλάχιστον έξι μηνών για όποιον, κατά το άρθρο 1 παράγραφο 1, «επιδιώκει την εφαρμογήν ιδεών εχουσών ως έκδηλον σκοπόν την δια βιαίων μέσων ανατροπήν του κρατούντος κοινωνικού συστήματος ή την απόσπασιν μέρους εκ του όλου της Επικρατείας ή ενεργεί υπέρ της εφαρμογής αυτών προσηλυτισμόν». Ήταν το πρώτο νομοθετικό μέτρο κατά του Κ.Κ.Ε. και εγκαινίασε σειρά από έκτακτα μέτρα που θα θεσπιστούν αργότερα από τις νεότερες κυβερνήσεις κατά της αριστεράς. Με την επίκληση του «ιδιωνύμου» διαλύθηκαν οι περισσότερες εργατικές οργανώσεις προς τα τέλη του έτους 1930. Οι Αλ. Παπαναστασίου και Γ. Καφαντάρης είχαν αντιδράσει έντονα κατά την ψήφιση του ιδιωνύμου.
Μετά την απελευθέρωση, και συγκεκριμένα το 1947 ψηφίσθηκε ο Αναγκαστικός Νόμος 509/1947 όπου δια του άρθρου 2 το αδίκημα της ανατροπής του πολιτεύματος και του προσηλυτισμού υπάχθηκε στη δικαιοδοσία των στρατοδικείων, που είχε επαναφέρει σε λειτουργία διαρκείας, παρά το τέλος του πολέμου, ο Αρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός λίγους μήνες πριν να παραδώσει την εξουσία. Σύμφωνα μ΄ αυτόν τον νόμο, προβλέπονταν η ποινή θανάτου για τους αρχηγούς ή τους οδηγούς συστασιωτών και η ποινή ισόβιων δεσμών για τους απλούς συστασιώτες.
Κάνουμε αυτές τις διευκρινίσεις για να καταλάβουν οι νεότεροι πως από το τίποτα, από κακές στιγμές φωτισμένων πολιτικών, δημιουργήθηκαν εστίες αντίδρασης, εκμαγεία μαρτύρων, και διαμορφώθηκαν ιδεολογίες με ιστορικές περγαμηνές, ενώ με μια πιο προσεκτική διαχείριση των ζητημάτων αυτών, από κυβερνητικής πλευράς, ίσως να μην ζούσε το ταλαίπωρο έθνος μας τόσες διχαστικές περιόδους Αυτά όμως είναι θέματα που θα λύσουν οι ιστορικοί ερευνητές.
Εμείς επιστρέφουμε στον Πέτρο Χουρδάκη, που ζει όλες τις τρομερές στιγμές που έφεραν και τη δικτατορία της 4ης Αυγούστου του Μεταξά.
Παρέμενε ασυμβίβαστος
Ο Πέτρος θα μπορούσε να ζει άνετα καθώς ήταν μεγαλονοικοκύρης και άνθρωπος σοβαρός και συνετός. Δεν τον άφηναν όμως να ηρεμήσει οι φασιστικές αντιλήψεις περί ευνομίας και ευταξίας ενώ ο λαός υπέφερε. Και μια ωραία ημέρα παρατά τις ανέσεις του και ξεκινά να προκαλεί το καθεστώς.
Σαν αγρότης πρωτοστατεί στο Συνεταιριστικό Κίνημα και οι αγρότες του μεγάλου και αρχαιότερου Συνεταιρισμού Πασσαλιτών βλέπουν στο πρόσωπό του τον άξιο ηγέτη τους. Για πολλές τετραετίες τον εκλέγουν εκπρόσωπό τους στην Ένωση Γεωργικών Συνεταιρισμών Μυλοποτάμου, αξίωμα που τίμησε με το παραπάνω. Τα ζητήματα των αγροτών είχαν πάντα προτεραιότητα στη συνείδησή του.
Στο Πέραμα, καρδιά του Μυλοποτάμου, που μετέφερε τις επιχειρηματικές του δραστηριότητες ανέπτυξε πλούσια κοινωνική δράση. Αυτό έκανε τους Περαματιανούς να τον ξεχωρίσουν και να τον εκλέξουν πρόεδρο της Κοινότητας. Ήταν ο πρώτος πρόεδρος της κοινότητας Περάματος. Ο Χουρδάκης δικαίωσε την εμπιστοσύνη τους καθώς αρκετά έργα που έδωσαν πνοή στον τόπο φέρουν την υπογραφή του.
Η περίοδος του εθνικού διχασμού ήρθε να ακυρώσει κάθε του νέα πρωτοβουλία. Η νέα τάξη πραγμάτων τον καθαίρεσε και από τα δυο του αξιώματα και του ανέκοψε κάθε κοινωνική και προοδευτική δραστηριότητα. Και σαν να μην έφτανε αυτό παρακρατικά στοιχεία του δημιουργούσαν επεισόδια στο μαγαζί του, τον απειλούσαν, έκαναν ό,τι μπορούσαν για να λυγίσουν την αγωνιστική του διάθεση και να υποταχθεί.
Εκείνος όμως δεν πτοήθηκε. Συνέχισε την πορεία του ασυμβίβαστος.
Ενεργό μέλος στην Αντίσταση
Κι ήρθε ο πόλεμος και η Κατοχή να σκεπάσει τα πάντα με τα μαύρα πέπλα της συμφοράς και του ολέθρου.
Ο Πέτρος Χουρδάκης είναι από τους πρώτους που οργανώθηκε στην Αντίσταση. Οργανώθηκε στο ΕΑΜ και σαν αγωνιστής και επαρχιακό εαμικό στέλεχος πρόσφερε στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα τα μέγιστα.
Δεν γονάτισε ποτέ όσο κι αν οι συνθήκες τον απειλούσαν σε καθημερινή βάση. Αξιώθηκε να δει τη λευτεριά. Ξεκίνησε να κάνει και πάλι όνειρα για τους φτωχούς και τους αδικημένους.
Εντελώς ξαφνικά όμως 8 του Οκτώβρη 1952, τον πρόδωσε η αγέρωχη καρδιά του. Ήταν μόνο 50 χρόνων. Ο λαός έχασε έναν άξιο ηγέτη, έναν επίλεκτο της κοινωνίας, έναν νου δημιουργικό.
Η κηδεία του έγινε πάνδημη στο Πέραμα. Επειδή η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου ήταν σε φάση ανακαίνισης η εξόδιος ακολουθία εψάλη στο παρεκλήσι της Αγίας Φωτεινής στο Μπραχίμο και η ταφή έγινε στο νεκροταφείο Περάματος.
Τον νεκρό αποχαιρέτισε ο δάσκαλος Νίκος Περακάκης, που αργότερα τον συμπεριέλαβε και στα βιβλία του, από όπου και πήραμε στοιχεία για το αφιέρωμα αυτό.
Ένα ακόμα μνημόσυνο τιμής σε κάποιον άνθρωπο που θα μπορούσε να ζει για τον εαυτό του και να απολαμβάνει αγαθά. Κι όμως αυτός αφοσιώθηκε στον αγώνα για το καλύτερο μέλλον του τόπου του και των ανθρώπων του. Κι έδειχνε να μην το έχει μετανιώσει ποτέ.
