Οι σημαντικά μειωμένες περυσινές βροχοπτώσεις, συνδυαστικά με τις συνεχώς αυξανόμενες ανάγκες σε νερό και τη φετινή ανομβρία έχουν μειώσει δραματικά τα αποθέματα νερού, κρούοντας το καμπανάκι του κινδύνου για την ορθολογική διαχείριση νερού από όλους τους χρήστες.
Αυτό τονίστηκε χθες στη σύσκεψη που συγκάλεσε στο Ρέθυμνο η Διεύθυνση Υδάτων της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Κρήτης σε συνεργασία με την Περιφέρεια Κρήτης και τον Ελληνικό Γεωργικό Οργανισμό (ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ).
Κατά τη σύσκεψη παρουσιάστηκαν από τα στελέχη της Αποκεντρωμένης Διοίκησης τα χαρακτηριστικά και το μέγεθος του φαινομένου της ερημοποίησης κυρίως σε τοπικό επίπεδο, τα στατιστικά στοιχεία των τελευταίων 10 ετών που αναδεικνύουν την επιτακτική ανάγκη λήψης μέτρων για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας και παράλληλα παρουσιάστηκαν προτάσεις για βιώσιμη διαχείριση νερού στον αγροτικό τομέα.
Στη συνέχεια, οι εμπλεκόμενοι φορείς ανέφεραν τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο καθένας με εκτενή αναφορά στο υψηλό ενεργειακό κόστος των ΤΟΕΒ, την ανάγκη για εξεύρεση χρηματοδοτικών εργαλείων για την εκπόνηση μελετών και την εφαρμογή συστήματος αυτοματισμού και τηλεμετρίας στον τομέα της άρδευσης.
Όπως ανάφερε χαρακτηριστικά η Ιωάννα Μάρη, εργαζόμενη στη Διεύθυνση Υδάτων της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Κρήτης: «Είναι μια δύσκολη χρονιά για όλη την Κρήτη. Είναι μειωμένες οι βροχοπτώσεις στο Ρέθυμνο, αλλά φαίνεται ότι δεν είναι τόσο δύσκολα τα πράγματα όπως σε άλλες περιοχές της Κρήτης. Εμείς σαν υπηρεσία το πρώτο που θέτουμε είναι η σαφής ενημέρωση προς όλους τους ενδιαφερόμενους είτε είναι δήμοι, είτε ΔΕΥΑ, είτε ΤΟΕΒ, είτε αγρότες για το τι έχει γίνει τη φετινή χρονιά. Αυτό που ξέρουμε για το Ρέθυμνο είναι ότι η φετινή χρονιά θα βγει. Ελπίζουμε η επόμενη να μην είναι τόσο δύσκολη. Ήδη οι υπεύθυνοι και οι φορείς, δηλαδή οι πάροχοι οι ΔΕΥΑ, οι δήμοι και οι ΤΟΕΒ έχουν ενεργοποιηθεί. Η προτεραιότητα πρώτα απ’ όλα είναι να μην υπάρχουν διαρροές ή εφόσον υπάρχουν διαρροές σπασμένοι σωλήνες σε δίκτυα αυτά να επιδιορθώνονται όσο το δυνατόν πιο σύντομα. Και οι δήμοι και οι ΔΕΥΑ έχουν προβεί σε ενημέρωση των πολιτών. Η Κρήτη είναι από τις κόκκινες περιοχές εδώ και πολλά χρόνια από μελέτες που έχουν γίνει όσον αφορά στην ερημοποίηση. Είναι ιδιαίτερο το τοπίο, ιδιαίτερο το κλίμα, και θα πρέπει όλοι μας να το διαχειριζόμαστε με σεβασμό. Η ερημοποίηση μπορεί να προχωρήσει και να ενταθεί εφόσον οι καλλιέργειες δεν είναι αυτές που α έπρεπε, εφόσον οι τεχνικές δεν είναι κατάλληλες και εφόσον υπάρχει και έλλειψη νερού. Είναι συνδυαστικό. Όλοι θα πρέπει να έχουμε τον νου μας, δεν είναι μόνο το θέμα του νερού, είναι και θέμα της υγείας των αγαθών».
Από τη πλευρά του ο Νεκτάριος Κοργιαλάς, κύριος ερευνητής και υπεύθυνος του εργαστηρίου Αρδεύσεων του ΕΛΓΟ Δήμητρα στα Χανιά, σημείωσε ότι η λειτουργία του Φράγματος των Ποταμών έχει ως αποτέλεσμα ο νομός Ρεθύμνου να είναι σε καλύτερη κατάσταση σε σχέση με τους άλλους τρεις νομούς όσον αφορά στα υδατικά τους αποθέματα χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν προβλήματα, για αυτό και η λήψη μέτρων είναι αναγκαία κυρίως σε όσους δραστηριοποιούνται στον πρωτογενή τομέα. Χαρακτηριστικά ο κ. Κοργιαλάς ανέφερε: «Φυσικά είναι μειωμένα και στον νομό Ρεθύμνου τα αποθέματα νερό σε σχέση με τα προηγούμενα έτη. Χρειάζεται σωστή διαχείριση του νερού, υπάρχουν λύσεις για να μπορέσουμε να διαχειριστούμε σωστά το νερό και να έχουμε αποθέματα και για το μέλλον, εάν τυχόν έχουμε επιπλέον ξηρικά έτη. Κάναμε αυτήν τη συνάντηση, ειπώθηκαν διάφορα θέματα όσον αφορά στη δημιουργία και στην επιτάχυνση μικρών υδραυλικών έργων που θα μπορούσαν να δώσουν ανάσα σε περιοχές, ώστε να εξασφαλίσουν και να αποθηκευτεί νερό. Υπάρχουν λύσεις που σχετίζονται με τις ορθές βιολογικές πρακτικές που εμείς πρέπει να ενημερώσουμε τους παραγωγούς για να αποθηκεύουν νερό στο χωράφι τους, να χρησιμοποιούν καλλιέργειες, ποικιλίες που αντέχουν στις ακραίες κλιματικές συνθήκες. Ταυτόχρονα δώσαμε ιδιαίτερη βαρύτητα στα ευφυή συστήματα άρδευσης και με ποιον τρόπο μπορεί ο παραγωγός να τα υιοθέτησει στην πράξη, έτσι ώστε να έχει αποδοτικότερη χρήση του νερού. Οι παραγωγοί θα πρέπει να μειώνουν την ποσότητα νερού που βάζουν στην καλλιέργειά τους, ενώ ταυτόχρονα να εξασφαλίζουν τη μέγιστη δυνατή παραγωγή. Οι παραγωγοί μας σταδιακά ενημερώνονται για αυτά τα συστήματα, την έξυπνη άρδευση, για να μπορούν να ποτίζουν στοχευμένα με τη σωστή ποσότητα και τον σωστό χρόνο. Διότι δίδουμε την ποσότητα που χρειάζεται η καλλιέργειά μας με βάση το στάδιο ανάπτυξής της. Οπότε οι δράσεις που εμείς σαν ινστιτούτο μαζί με την περιφέρεια ακολουθούμε, όπως είναι τα εβδομαδιαία αρδευτικά δελτία σε όλες τις περιφερειακές ενότητες της Κρήτης, προσπαθούμε με αυτόν τον τρόπο να δώσουμε τις κατευθυντήριες γραμμές και να ενημερώσουμε τους παραγωγούς έτσι ώστε να χρησιμοποιούν σωστά το νερό».
Η ενεργοποίηση του ταχυδιυλιστηρίου στον Πλατανιά θα αυξήσει κατά 3.500 τα κυβικά νερού για την πόλη του Ρεθύμνου
Ο πρόεδρος του Οργανισμού Ανάπτυξης Κρήτης Θοδωρής Νίνος μίλησε για τις μειωμένες ποσότητες που λαμβάνει ο ΟΑΚ από τη λίμνη Κουρνά και την Αργυρούπολη, γεγονός που καθιστά άμεση και επιτακτική την ανάγκη λειτουργίας του ταχυδιυλιστήριου στο Πλατανιά για την αξιοποίηση επιπλέον 3.500 κυβικά για την πόλη του Ρεθύμνου: «Στο Ρέθυμνο οι παροχές που έχουμε από Αργυρούπολη με φυσική ροή και λίμνη Κουρνά με διύλιση, οι ποσότητες που δίνουμε στον δήμο Ρεθύμνης είναι ιδιαίτερα υψηλές ακόμη. Ξεπερνάμε τα 12.000 κυβικά ημερησίως από αυτές τις δύο πηγές. Ελπίζουμε αμέσως μόλις προμηθευτεί το τρίτο ταχύ-διυλιστήριο η ΔΕΥΑΡ στον Πλατανιά να περιορίσουμε κατά 3.500-4.000 κυβικά ημερησίως την παροχή από τα δυτικά, αξιοποιώντας περίπου 3.500 κυβικά την ημέρα, δηλαδή παραπάνω από το φράγμα ποταμών. Αυτό θεωρούμε ότι θα μας δώσει τον ζωτικό χώρο στη λίμνη του Κουρνά να μην κατέβει η στάθμη του νερού κάτω από το υψόμετρο του 2,5, στο οποίο αναγκαστικά οι δύο από τις τέσσερις αντλίες του οργανισμού δεν μπορούν να αντλήσουν νερό. Άρα είναι επιτακτική ανάγκη να τεθεί σε λειτουργία το τρίτο ταχύ-διυλιστηρίου στα ανατολικά του δήμου, αξιοποιώντας το φράγμα Ποταμών».
Όπως πρόσθεσε ο κ. Νίνος πρέπει να περιοριστεί η κατανάλωση και κυρίως η σπατάλη στην άρδευση: «Η κατάσταση όσον αφορά στους υπόγειους υδροφορείς επίσης δεν είναι καλή. Η στάθμη στις γεωτρήσεις είναι ιδιαίτερα χαμηλή που σημαίνει ότι θέλει πέρα της αξιοποίησης, όσον το δυνατόν περισσότερων πόρων από το φράγμα ποταμών και κατά το δυνατόν τη μείωση της κατανάλωσης από τους καταναλωτές. Θα πρέπει συνδυαστικά και να εξασφαλίσουμε περισσότερες ποσότητες στο δίκτυο – κάτι το οποίο πράττουμε -, αλλά και να επιτύχουμε σταθεροποίηση και μείωση της κατανάλωσης νερού τους επόμενους τρεις κρίσιμους μήνες. Δεν θέλουμε να σπείρουμε τον πανικό, αλλά έχουμε δώσει από την αρχή του έτους οδηγίες ότι είναι η δεύτερη συνεχόμενη ξηρή υδρολογική χρονιά. Είχαμε προβλέψει ότι θα είχαμε αυτές τις μειωμένες ποσότητες προς διάθεση. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να ανταποκριθούμε στις απαιτήσεις του καιρού, δηλαδή το δυνατόν μειωμένες καταναλώσεις, ελαχιστοποίηση της σπατάλης και μεγάλη προσοχή ιδιαίτερα στο κομμάτι της άρδευσης. Δυστυχώς, επειδή τα δίκτυα είναι σε πολλές περιοχές κοινά, το νερό που αρδεύουμε σε πολλές περιοχές είναι πόσιμο νερό. Οπότε το πρόβλημα αυτονόητα πρέπει να λυθεί μειώνοντας τη σπατάλη στην άρδευση».
Στο τέλος του μήνα θα λειτουργήσει το ταχυδιυλιστήριο του Πλατανιά, το τρίτο κατά σειρά σε μια προσπάθεια να αξιοποιηθεί νερό από το Φράγμα Ποταμών για να καλυφθούν οι ανάγκες της πόλης, με δεδομένο ότι στερεύουν τα αποθέματα σε Κουρνά και Αργυρούπολη, όπως ανέφερε ο δήμαρχος Ρεθύμνου και πρόεδρος της ΔΕΥΑΡ Γιώργης Μαρινάκης: «Μετά το καμπανάκι κινδύνου που μας έκρουσε ο ΟΑΚ, και καλά έκανε, εμείς ως δήμος αυτομάτως ανταποκριθήκαμε ώστε να αναπληρώσουμε την ποσότητα νερού που δεν θα παίρνουμε πλέον από δυτικά (Κουρνά, Αργυρούπολη) μέσα από ένα νέο διυλιστήριο που κοστίζει 500.000 και το στήνουμε αυτές τις μέρες, ώστε πραγματικά να μην καταλάβει ο Ρεθεμνιώτης στη βρύση του ότι πρέπει να βάλει δελτίο ή να μην έχει το νερό που του χρειάζεται. Το νερό των μικρών διυλιστηρίων είναι πολύ ακριβό και δεν πρέπει να συνεχίσουμε με την ίδια νοοτροπία».
Το αργότερο τον Σεπτέμβριο οι υπογραφές για το μεγάλο έργο του διυλιστηρίου στο Γιαννούδι
Οι τεράστιες καθυστερήσεις που έχουν καταγραφεί στο μεγάλο έργο που αφορά στην αξιοποίηση του ταμιευτήρα του Φράγματος των Ποταμών, το οποίο αν και έχει εγκριθεί εν τούτοις έχει κολλήσει στα γρανάζια της γραφειοκρατίας, αφού απαιτείται η χρηματοδοτική μετάβασή του στην επόμενη προγραμματική περίοδο, με αποτέλεσμα να μην έχει ακόμα υπογραφεί η σύμβαση με τον ανάδοχο, έχουν προκαλέσει την έντονη ανησυχία του δήμου Ρεθύμνης και του ΟΑΚ οι οποίοι μιλούν για ένα ακόμα καλοκαίρι χαμένο, με δεδομένο ότι απαιτούνται και τρία χρόνια υλοποίησης του έργου.
Ο κ. Νίνος απαντώντας σε σχετική ερώτηση είπε: «Υπάρχει καθυστέρηση για την αξιοποίηση του φράγματος Ποταμών και οφείλεται στην αντιδικία που είχαν οι οικονομικοί φορείς που είχαν δώσει προσφορές για το έργο. Διότι ολοκληρώθηκε αυτή η διαδικασία από το Ελεγκτικό Συνέδριο και από το Συμβούλιο της Επικρατείας τέλος του 2023, με αποτέλεσμα να μην προλάβουμε να συμβασιοποιήσουμε το έργο εντός του 2023. Επειδή ήταν έργο χρηματοδοτούμενο από το ΕΣΠΑ, χρειάζεται να γίνει γέφυρα, να μεταφερθεί στη νέα προγραμματική περίοδο, κάτι το οποίο απαιτεί ιδιαίτερες συζητήσεις με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η ενημέρωση που έχουμε γιατί παρακολουθούμε από πολύ κοντά τη συγκεκριμένη σύμβαση, είναι ότι όλη αυτή η διαδικασία θα έχει ολοκληρωθεί εντός του Ιουλίου, το αργότερο μέχρι τον Σεπτέμβριο. Αυτή είναι η ενημέρωση που έχω από τον γενικό γραμματέα κ. Ζερβό. Αφού ολοκληρωθεί αυτή η διαδικασία τότε είμαστε έτοιμοι να καλέσουμε το σχήμα των οικονομικών φορέων, την κοινοπραξία, να συμβασιοποιήσουμε το έργο αμέσως».
Για το θέμα του διυλιστηρίου στο Γιαννούδι ο δήμαρχος και πρόεδρος της ΔΕΥΑΡ ανέφερε: «Πρόκειται για ένα θέμα που είναι πλέον πρόβλημα και δεν αφορά μόνο την ανομβρία. Μιλάμε για μια κλιματική κρίση η οποία όταν έχουμε υπερθέρμανση του πλανήτη και αυτές τις ακραίες καιρικές εκρήξεις, μεγάλους καύσωνες ή πλημμυρικά φαινόμενα, έχουμε αυξημένες ανάγκες νερού. Το νερό που παράγεται με τα πλημμυρικά φαινόμενα δυστυχώς δεν εμποτίζουν τους υδροφόρους ορίζοντες, αλλά κάνουν καταστροφές και καταλήγουν στη θάλασσα. Το θέμα προσπαθούμε να το αντιμετωπίσουμε. Εάν είχε γίνει το μεγάλο διυλιστήριο στο Γιαννούδι το Ρέθυμνο σε επίπεδο πόσιμου νερού δεν θα είχε κανένα πρόβλημα. Ευελπιστώ με τις πιέσεις που γίνονται από τον δήμο, το ΟΑΚ και όλους τους φορείς είναι για να εγκατασταθεί επιτέλους ο ανάδοχος, είναι ένα γραφειοκρατικό θέμα που οφείλει να το τελειώσει γρήγορα η κυβέρνηση. Όταν δεν έχει ακόμη εγκατασταθεί και έχουμε δεδομένο ότι θέλει τρία χρόνια αυτό το έργο, στην ουσία θυσιάσαμε ακόμα ένα καλοκαίρι».
Μαρία Λιονή: Φλέγον το ζήτημα του νερού, η πολιτεία πρέπει να δράσει άμεσα
Φλέγον χαρακτήρισε το θέμα της διαχείριση των νερών, κυρίως σε ό,τι αφορά την άρδευση η αντιπεριφερειάρχης Ρεθύμνου Μαρία Λιονή. Τόνισε μάλιστα ότι η περιφέρεια ανέλαβε πρωτοβουλία για τη δημιουριγία ενεργειακών κοινοτήτων στους ΤΟΕΒ οι οποίοι είναι αντιμέτωποι με την εκτόξευση του ενεργειακού κόστους, ωστόσο η πολιτεία δεν μεριμνά για να ξεμπλοκάρουν οι διαδικασίες, μιας και ο ΔΕΔΔΗΕ δεν εγκρίνει τους σχετικούς όρους με αποτέλεσμα να υπάρχει τεράστια καθυστέρηση.
«Είναι πάρα πολύ φλέγον το θέμα αυτό γιατί υπάρχει υπερκατανάλωση νερού, όμως σημαντικές ποσότητες από το αρδεύσιμο νερό χάνεται αναξιοποίητο, αυτό σημαίνει ότι όλοι οι φορείς διαχείρισης από τους ΤΟΕΒ, του δήμους, την περιφέρεια, μέχρι και το κεντρικό κράτος να υπάρχει μια εγρήγορση. Ήδη ο ΟΑΚ έκρουσε ολόκληρη καμπάνα σε σχέση με τα έργα που πρέπει να γίνουν».
Η περιφέρεια όπως πρόσθεσε, έλαβε μια πρωτοβουλία και κανε τις μελέτες προκειμένου να γίνουν ενεργειακές κοινότητες σε όλη την Κρήτη εκεί που υπάρχουν ΤΟΕΒ. «Όλοι οι ΤΟΕΒ κάθε περιφερειακής ενότητας να δημιουργήσουμε μια ή δύο ενεργειακές κοινότητες, να βρούμε έναν τόπο, μια έκταση, να τοποθετηθούν εκεί φωτοβολταϊκά για όλο τον νομό, έτσι ώστε το ρεύμα που χρειάζονται οι ΤΟΕΒ να εξασφαλίζεται, καθώς είναι ενεργοβόροι οργανισμοί και τα χρήματα που χρειάζεται να δώσουν στη ΔΕΗ είναι πολλά. Έγινε η μελέτη στο Ρέθυμνο, βρέθηκε η γη, είμαστε έτοιμοι σαν ενεργειακή κοινότητα και δυστυχώς έρχεται το κράτος τώρα και μας καθυστερήσει, δεν δίνει όρους η ΔΕΔΔΗΕ. Όλα αυτά είναι εις βάρος και των νερών που χάνονται και των χρημάτων που δίδονται στη ΔΕΗ» συμπλήρωσε καλώντας το το υπουργείο Περιβάλλοντος άμεσα να ενσκήψει και να βρει λύσεις για το θέμα αυτό: «Προσπάθησε η περιφέρεια, όμως το έχει αναστείλει το κεντρικό κράτος. Εμείς ως περιφέρεια δεν το έχουμε αφήσει το θέμα του νερού, είμαστε σε συνεργασία με όλους τους φορείς, με την αποκεντρωμένη και το ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ, όπως και με τον ΟΑΚ. Ήμασταν από τους πρώτους που μιλήσαμε για ενιαία διαχείριση νερού και μάλιστα έχουμε υποδείξει διαχειριστή εκείνον που έχει τη μεγαλύτερη γνώση σε επίπεδο Κρήτης, ο οποίος δεν είναι άλλος από τον ΟΑΚ» κατέληξε.
Γιώργης Μαρινάκης: Απαιτούνται στοχευμένες επενδύσεις για τον πρωτογενή τομέα
Ιδιαίτερη έμφαση έδωσε ο πρόεδρος των ΕΔΕΥΑ στην ανάγκη χρηματοδοτικών εργαλείων για τον πρωτογενή τομέα, καθώς όπως υποστήριξε εκεί καταγράφεται η μεγαλύτερη σπατάλη νερού.
Χαρακτηριστικά τόνισε: «Μια άλλη παράμετρος είναι ο πρωτογενής τομέα, που θεωρώ ότι πρέπει να στοχευθούν επενδύσεις για τον διαχωρισμό των δικτύων, για τηλεμετρίες και για εποπτεία, διότι η έλλειψη ενημέρωσης των πολιτών, η έλλειψη υποδομών και η έλλειψη του απαραίτητου εποπτικού ελέγχου, δημιουργεί ασυδοσία. Δυστυχώς, ο πρωτογενής τομέας είναι ο μεγάλος καταναλωτής νερού. Πρέπει χρήματα που έχουμε στοχεύσει μονομερώς για το πόσιμο νερό, ένα πολύ σοβαρό κομμάτι, να το μεταφέρουμε και στον πρωτογενή τομέα γιατί δεν μπορούμε να αντέχουμε αυτήν τη σπατάλη. Από τις 100 μονάδες νερού που παράγουμε, μόνο τις 12 πίνουμε, 85 χρησιμοποιούμε για τη γεωργία και από αυτές γι’ άλλους το 67 για άλλους το 35 χάνεται. Οι 35 μονάδες είναι τρεις φορές πάνω από το νερό που χρησιμοποιούμε για να πίνουμε. Άρα λοιπόν εκεί χρειάζονται καινούργια δίκτυα, τηλεμετρίες και η τεχνολογία να είναι στη βοήθεια των εποπτών και των διοικητών αυτών των οργανισμών για να κάνουν κι αυτοί τη δουλειά τους σωστά. Όταν κάνουμε μια υπεράρδευση αυτό το οποίο επιτυγχάνουμε, σύμφωνα με επιστήμονες από τα γεωπονικά πανεπιστήμια, είναι να προκαλούμε έκπλυση των εδαφών, δηλαδή τα ξεπλύνουμε από τα θρεπτικά τους συστατικά, άρα κάνουμε τα χωράφια μας μη παραγωγικά. Ακόμα χειρότερα μεταφέρουμε στον υδροφόρο ορίζοντα τα νιτρικά και τα φυτοφάρμακα τα οποία χρησιμοποιούμε για να προστατεύουμε τις καλλιέργειές μας. Σε 20 ημέρες θα πρέπει να είναι έτοιμο το διυλιστήριο. Στην Κρήτη είμαστε σε άθλιο επίπεδο με τον διαχωρισμό των δικτύων ύδρευσης- άρδευσης».
Σημειώνεται ότι στη σύσκεψη συμμετείχε η αντιπεριφερειάρχης Ρεθύμνης κα Μαίρη Λιονή, ο πρόεδρος του ΟΑΚ κ. Θοδωρής Νίνος, ο θεματικός αντιπεριφερειάρχης Επιχειρηματικότητας κ. Μιχάλης Βάμβουκας, ο δήμαρχος Ρεθύμνης κ. Γιώργος Μαρινάκης, ο αντιδήμαρχος Αμαρίου κ. Παύλος Κουρκουλός, ο αντιδήμαρχος Μυλοποτάμου κ. Σήφης Βουκάλης, ο εντεταλμένος περιφερειακός Σύμβουλος Πολιτικής Προστασίας Μιχάλης Σαρρής, ο περιφερειακός σύμβουλος της Λαϊκής Συσπείρωσης Νίκος Μανουσάκης, ο δημοτικός σύμβουλος της Λαϊκής Συσπείρωσης Ρεθύμνης κ. Μανουσογιάννης, εκπρόσωποι των ΤΟΕΒ Αγ. Γαλήνης, Βυζαρίου, Κουρταλιώτη και Επισκοπής καθώς και υπηρεσιακοί παράγοντες της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, της Περιφέρειας Κρήτης και του ΟΑΚ.
