Η (διαφαινόμενη) μειωμένη παραγωγή ελαιολάδου σε Ισπανία και Ιταλία κατά τα φαινόμενα θα λειτουργήσει ευεργετικά για το εγχώριο πολύτιμο προϊόν της πατρίδας μας. Πάντοτε, βεβαίως, υποβόσκει ο αστάθμητος κι ανεπιθύμητος παράγοντας του δάκου που ανά πάσα ώρα και στιγμή καραδοκεί για να τινάξει τη φετινή σοδειά στον αέρα! Αν και τα μηνύματα του προηγούμενου διαστήματος «ξυπνούσαν» εφιαλτικές μνήμες απ’ τις μεγάλες καταστροφές που προκάλεσε το έντομο το 2019, το εν λόγω σενάριο ευτυχώς δείχνει να μην συγκεντρώνει πολλές πιθανότητες – για την ώρα! Ζημιές ασφαλώς και καταγράφονται, κατά τόπους όμως και όχι οριζόντια, σε όλα τα λιόφυτα της Κρήτης.
Στις ανορθογραφίες έρχεται να προστεθεί ο κίνδυνος ν’ αφήσει υπολείμματα η χρήση ισχυρών εντομοκτόνων, τακτική που ακολουθείται σε ευρεία κλίμακα σε διάφορες περιοχές.
Ως προς την τιμή εκκίνησης, τα τέσσερα ευρώ ενδέχεται ν’ αποτελέσουν μία καλή κι αξιοπρεπή βάση, άποψη την οποία ασπάζονται κι εκφράζουν πολλοί, αν και ο πιο καταλυτικός παράγοντας που καθορίζει τη… χρηματιστηριακή αξία (και) του κρητικού ελαιολάδου είναι η Ισπανία: Η κραταιά δύναμη η οποία κατέχει το μισό της παγκόσμιας παραγωγής και ιδιαιτέρως την τελευταία διετία ταλαιπωρείται από έντονη ξηρασία!
«Κανείς δεν μπορεί να ξέρει πού θα κυμανθούν οι τιμές. Μία γενική πρόβλεψη υπάρχει. Η γενικότερη εντύπωση που υπάρχει για την Ισπανία, που είναι ο σημαντικότερος παίκτης, είναι ότι η παραγωγή της θα είναι πάρα πολύ μειωμένη – δεν ξέρουμε το πόσο ακριβώς» διευκρινίζει ο επιστημονικός σύμβουλος του Σ.Ε.ΔΗ.Κ., Νίκος Μιχελάκης.
Προσωπική του εκτίμηση, ότι οι τιμές θα συνεχίσουν να βρίσκονται στα ίδια επίπεδα με τα τωρινά, τον πρώτο καιρό τουλάχιστον.
«Την περίοδο αυτή, όταν αρχίζει η παραγωγή της καινούργιας σοδειάς, επειδή είναι φυσικό να υπάρχει μία μεγαλύτερη προσφορά στην αγορά από την πλευρά των παραγωγών και ορισμένοι αναγκάζονται να πουλήσουν κάποιες ποσότητες λαδιού, έστω κι αν δεν θέλουν, μπορεί να παρουσιαστεί κάποια κάμψη. Το πού θα πάνε οι τιμές από εκεί και μετά δεν το ξέρουμε. Θα δούμε στην πράξη την παραγωγή της Ισπανίας και των άλλων κρατών» δηλώνει στα «Ρ.Ν.» ο κ. Μιχελάκης.
Εδώ και μερικές εβδομάδες παρουσιάζεται μία μικρή, αλλά σταθερή τάση ανόδου. «Οι περισσότερες επιχειρήσεις στην Κρήτη δίνουν αυτή τη στιγμή τιμές που είναι πάνω από τα 3,5 ευρώ. Μερικοί πλησιάζουν τα τέσσερα ευρώ, στην Κέρκυρα δίνουν μέχρι 4,20. Είναι μία καλή τιμή που οφείλεται στην έλλειψη του προϊόντος, από τη μειωμένη περσινή παραγωγή της Ισπανίας» εξηγεί ο επιστημονικός σύμβουλος του Σ.Ε.ΔΗ.Κ.
Πώς θα κρατηθεί «ψηλά» το προϊόν
«Το προϊόν τα τελευταία χρόνια έχει κρατηθεί ψηλά στην αγορά, με αποτέλεσμα να έχουμε μία διαχρονική διαφήμιση του κρητικού ελαιολάδου» προσθέτει ο πρόεδρος της Οργάνωσης Αμπελουργών και Ελαιοπαραγωγών Κρήτης Πρίαμος Ιερωνυμάκης. «Πέρσι για παράδειγμα, εγκρίθηκε και από το υπουργείο και από την Ευρωπαϊκή Ένωση το λάδι μας να θεωρείται ΠΓΕ (Προϊόν Γεωγραφικής Ένδειξης), από το ένα άκρο της Κρήτης στο άλλο. Κατοχυρώθηκε και από το υπουργείο και από την Ευρωπαϊκή Ένωση ότι το ελαιόλαδο Κρήτης θα εμφιαλώνεται μόνο στην Κρήτη. Ακριβώς, για να μην γίνονται πατέντες και για να μπορέσουμε να κρατήσουμε και να έχουμε μία αξιοπρεπή τιμή στο μέλλον».
Η φετινή συγκυρία κρίνεται ευνοϊκή από τον Ιερωνυμάκη, λόγω των μειωμένων ποσοτήτων που αναμένεται να παραχθούν στην Ισπανία και την Ιταλία.
«Εμείς ως παραγωγοί δεν ζητάμε και δεν κοιτάμε την υπερβολή στην τιμή· διότι γνωρίζουμε πως όταν κάνεις κάτι τέτοιο, σπρώχνεις τον καταναλωτή σε άλλου είδους λάδια, όπως είναι το σπορέλαιο, το καλαμποκέλαιο το σογιέλαιο» ξεκαθαρίζει ο πρόεδρος της Οργάνωσης Αμπελουργών και Ελαιοπαραγωγών Κρήτης.
«Μια αξιοπρεπής τιμή για να έχει ο παραγωγός ένα μικρό κέρδος είναι τα τέσσερα ευρώ» υποστηρίζει. «Σημασία έχει να κατοχυρωθεί η τιμή σε ένα τέτοιο σημείο, όχι συγκυριακά, μέσα από το σήμα ΠΓΕ, μέσα από την καθαρότητα του προϊόντος και μέσα από όνομα. Πέρσι μπήκαν για πρώτη φορά οι βάσεις και με το ΠΓΕ αλλά και με την κατοχύρωση. Διότι, υπήρχε κόντρα με τη ΣΕΒΙΤΕΛ, τους τυποποιητές ελαιολάδου σε όλη την επικράτεια που επέμεναν να μπορείς να εμφιαλώσεις το ελαιόλαδο παντού. Αυτό όμως δημιουργούσε κινδύνους νοθείας και δεν θα μπορούσε να ελεγχθεί».
Η διασφάλιση της εμφιάλωσης του ελαιολάδου, θα επιτρέψει να λάβει την πραγματική του αξία το προϊόν και να ωφεληθούν οι παραγωγοί. «Εκεί πρέπει να πάμε σταθερά και όχι ευκαιριακά» παροτρύνει ο κ. Ιερωνυμάκης, εφιστώντας την προσοχή των συναδέλφων του για ένα συγκεκριμένο θέμα: «Οι παραγωγοί πρέπει να προσέξουν να μην χρησιμοποιούν δηλητήρια τα οποία αφήνουν υπολείμματα φυτοφαρμάκου. Πρέπει να προσέχουν πώς ραντίζουν. Γιατί εκεί θα δημιουργηθεί άλλη ζημιά. Το να βγάλουμε ένα λάδι το οποίο θα είναι δύο και τρεις γραμμές και να έχει υπολείμματα φυτοφαρμάκου θα είναι ο,τι χειρότερο υπάρχει!».
Εν τω μεταξύ σε ένα περίπου μήνα από σήμερα αναμένεται να ξεκινήσει η πρώιμη συγκομιδή, που αφορά το αγουρέλαιο, μια διαδικασία η οποία συγκεντρώνει ενδιαφέρον και η οποία πρέπει να γίνεται στοχευμένα.
«Για τη χώρα μας όλοι και όλα συγκλίνουν ότι εφέτος θα έχουμε βεντέμα – μια πολύ καλή παραγωγή: άλλοι – σε πανελλαδικό επίπεδο – λένε για 300.000 τόνους, άλλοι για 320.000 και 330.000. Εγώ νομίζω ότι θα είναι κάτω από 300.000. Η παραγωγή φαίνεται να είναι καλή και στην Κρήτη, αν και βεβαίως δεν θα είναι παντού η ίδια. Στην πλειονότητα των ελαιώνων, όμως, δείχνει ότι υπάρχει μία καλή παραγωγή, αρκετά πλούσια» επισημαίνει ο επιστημονικός σύμβουλος του ΣΕΔΗΚ Νίκος Μιχελάκης.
Τα «χτυπήματα» του δάκου και τα «κλειδιά» της επιτυχίας
Τα προβλήματα πάντως με τον δάκο είναι σοβαρά και δεν ξεπερνιούνται εύκολα. «Από τη μία μεριά φταίει ότι θα έπρεπε να είμαστε έτοιμοι και με το δεύτερο φάρμακο, το οποίο θα έπρεπε να είχε έρθει από τον Ιούνιο στην Κρήτη για να μπορεί να δρα μαζί με το άλλο φάρμακο με το οποίο ραντίζουμε αυτά τα χρόνια. Όταν γίνεται ψεκασμός με ένα φάρμακο, υπάρχει αντοχή από το έντομο, όταν καταπολεμείται όμως με δύο διαφορετικά, πραγματικά του δημιουργεί πρόβλημα» λέει – εμπειρικά μιλώντας – ο κ. Ιερωνυμάκης. Ο δάκος, όμως, όση προσπάθεια και να καταβάλεις, υπάρχει. «Οι κλιματολογικές συνθήκες αυτή τη στιγμή – η δροσιά τη νύχτα και οι χαμηλές θερμοκρασίες -τον ευνοούν. Ο δάκος μέσα σε δεκαπέντε μέρες περίπου γεννά περίπου 200 αυγά. Από αυτά, τα 100, τα θηλυκά είναι αυτά που τρυπούν την ελιά για να αποθέσουν τα αυγά τους. Καταλαβαίνετε, λοιπόν, πόσο γρήγορα αυξάνονται οι πληθυσμοί και τί πρόβλημα δημιουργείται σε κάποιες περιοχές όπου η ζημιά είναι ήδη μεγάλη», αναφέρει ο πρόεδρος της Οργάνωσης Αμπελουργών και Ελαιοπαραγωγών Κρήτης.
Ο κ. Μιχελάκης θα μιλήσει με την επιστημονική του ιδιότητα, καθότι γεωπόνος: «Είναι ένα υπαρκτό πρόβλημα. Εδώ και δύο μήνες παρουσιάζονται αυξημένες δακοσυλλήψεις, έντομα που συλλαμβάνονται στις παγίδες. Αυτό δείχνει την ύπαρξη και προσβολών, γιατί τα έντομα δεν κατεβαίνουν από τον… ουρανό: Γίνονται με την αναπαραγωγή του δάκου μέσα στους καρπούς.
Τελευταία παρουσιάζονται εκτός από τις δακοσυλλήψεις και προσβολές στα λιόφυτα. Αυτές οι προσβολές θα έπρεπε κανονικά να έχουν εκτιμηθεί ποσοτικά από τις υπηρεσίες που έχουν τα μέσα και την υπευθυνότητα να το κάνουν αυτό (διαθέτουν τους τομεάρχες και βλέπουν τις περιφέρειες όπου γίνεται η δακοκτονία). Εμείς δεν έχουμε τέτοια δυνατότητα».
Απ’ τις πληροφορίες που συλλέγει, συμπεραίνει ότι υφίστανται δακοπροσβολές, ωστόσο με μία πρώτη προσέγγιση αυτές δείχνουν να απέχουν απ’ το αντίστοιχο «δραματικό σημείο» του 2019.
«Είναι σε πολύ χαμηλό επίπεδο, σύμφωνα με την εκτίμησή μας» σημειώνει ο επιστημονικός σύμβουλος του ΣΕΔΗΚ. «Στην πράξη, ωστόσο, θα φανούν όλα: Όταν θα ξεκινήσουν να λειτουργούν τα ελαιοτριβεία για να παράγουν το λάδι. Τότε θα δούμε τα επίπεδα της οξύτητας».
Αναφορικά με τη δακοκτονία, η φετινή τακτική ήταν πανομοιότυπη μ’ εκείνη που ακολουθήθηκε ένα χρόνο πριν. «Απλά, η περσινή περίοδος είχε κάποιους έντονους καύσωνες: Υψηλές θερμοκρασίες, κοντά στους 40 βαθμούς, επί αρκετές ημέρες. Αυτές οι συνθήκες θεωρούνται ότι είναι πολύ ζημιογόνες για τον δάκο. Και λειτουργούν σαν να είναι γενικές διαβροχές με πολύ καλά και αποτελεσματικά φάρμακα. Αυτό έσωσε πέρυσι την κατάσταση! Κι αποδεικνύεται από αυτό που συνέβη στις κοινότητες που δεν έγιναν ψεκασμοί! Οι δακοπροσβολές ήταν ίδιες: και εκεί που ψεκάσαμε και εκεί που δεν ψεκάσαμε» εξηγεί ο κ. Μιχελάκης, συστήνοντας να μην τα …ρίχνουμε όλα στον καιρό: «Το φετινό καλοκαίρι είναι ένα τυπικό καλοκαίρι της Κρήτης. Η δακοκτονία δεν πάει καλά διότι όπως εφαρμόζεται τα τελευταία χρόνια έχει πολλές ανεπάρκειες κι ελλείψεις σε πολλά επίπεδα» διατρανώνει, δείχνοντας ως κύριο υπεύθυνο το αρμόδιο υπουργείο και όχι τις περιφερειακές Υπηρεσίες: «Το υπουργείο κρατάει τα «κλειδιά» της δακοκτονίας, που είναι δύο: Η προμήθεια των φαρμάκων που καθυστερεί, πολλές φορές …ένα χρόνο, με συνέπεια τα φάρμακα που αγοράζονται τον ένα χρόνο να χρησιμοποιούνται τον αμέσως επόμενο. Για παράδειγμα, αυτή τη στιγμή που μιλάμε δεν έχουν φτάσει ακόμα στα χέρια των υπηρεσιών τα φάρμακα της περσινής περιόδου. Άρα, ψεκάζουμε με περσινά φάρμακα τα οποία κάποια στιγμή θα τελειώσουν! Αυτό είναι ένα σοβαρότατο πρόβλημα. Δεν έχουμε στα χέρια μας από την αρχή τα απαραίτητα φάρμακα ώστε να κάνουμε έγκαιρα τους πρώτους ψεκασμούς. Έγκαιρα στην Κρήτη δεν εννοούμε να ξεκινούμε τέλη Ιουνίου ή μέσα Ιουλίου. Έγκαιρα στην Κρήτη είναι να ξεκινούμε πολύ νωρίτερα, γιατί εδώ έχουμε πολύ διαφορετικές συνθήκες από την υπόλοιπη Ελλάδα. Εδώ ο δάκος βρίσκει καταλληλότερες συνθήκες απ’ ο,τι στη βόρεια Ελλάδα κι απ’ ο,τι στην Ιταλία και την Ισπανία» τονίζει ο έμπειρος γεωπόνος.
Το άλλο «κλειδί» της επιτυχίας βρίσκεται, σύμφωνα με τον ίδιο, στις έγκαιρες προσλήψεις τομεαρχών γεωπόνων.
Ο ρόλος του κράτους
Μία άλλη βασική παράμετρος που θέτει ο κ. Μιχελάκης είναι η οικονομική: «Οι πιστώσεις που διατίθενται ετησίως για τη δακοκτονία από την προ μνημονιακή περίοδο, όπου ήταν γύρω στα 35 εκατομμύρια ευρώ για όλη τη χώρα τον χρόνο, στη συνέχεια κατέβηκαν στα 28, στα 25 και στα 17! Τώρα τελευταία κατάλαβαν ότι δεν μπορεί να γίνει με άρτιο τρόπο η δουλειά, με τα μισά λεφτά.
Και άρχισαν με βραδύ ρυθμό να αυξάνουν τις γενικές πιστώσεις. Δεν επαρκούν όμως τα 17 εκατομμύρια που έγιναν 20 και 22! Δεν λύνεται έτσι το πρόβλημα. Λύνεται με το να διατεθούν κατ’ αρχήν τα χρήματα που πρέπει, δηλαδή πάνω από 30 εκατομμύρια ευρώ. Και να δοθούν εγκαίρως τα φάρμακα, οι τομεάρχες κ.λπ.».
Τη συνδρομή της πολιτείας θα ζητήσει και ο Πρίαμος Ιερωνυμάκης: «Χρειάζεται στήριξη από το ίδιο το κράτος: Από όλους τους κρατικούς μηχανισμούς σε όλες τις δομές. Ακριβώς επειδή το λάδι είναι ένα εθνικό προϊόν, ειδικά για την Κρήτη, όπου κρατά την οικονομία πολύ ψηλά μαζί με τον τουρισμό. Η καλλιεργήσιμη έκταση στην Κρήτη ξεπερνά το 65%! Είναι η πιο δυναμική καλλιέργεια στο νησί μας. Δημιουργεί πλήθος εργατικών χεριών, μεταφορές, κίνηση του χρήματος και των εμπορευμάτων. Δίνει οξυγόνο στο νησί, το διατηρεί το πιο πράσινο στη Μεσόγειο. Δίνουμε μάχη για να διατηρηθεί το φυσικό περιβάλλον δυνατό και υγιές. Η ελαιοκαλλιέργεια είναι πολύ σημαντικό κομμάτι από πολλές πλευρές».
Ο πρόεδρος της Οργάνωσης Αμπελουργών και Ελαιοπαραγωγών Κρήτης συγχαίρει δημοσίως τους ανθρώπους που εμφιαλώνουν το ελαιόλαδο «με το όνομα του κρητικού προϊόντος». Τους χαρακτηρίζει «ήρωες», διότι «κάνουν σωστή δουλειά» σε ένα περιβάλλον έντονου ανταγωνισμού.
«Μέσα από τη εμφιάλωση θα πάρει την πορεία και θα κατοχυρωθεί η υπεραξία του προϊόντος και το όνομά του. Το χύμα φεύγει και παίρνει άλλο όνομα. Αυτή είναι η πικρή αλήθεια. Το ράφι είναι δύσκολο κομμάτι, γιατί έχεις να αντιμετωπίσεις μεγάλα brands. Το λάδι που θα παραχθεί πρέπει να στηριχθεί, ώστε να μην το ξεπουλήσουν οι παραγωγοί αλλά να δουν πρώτα πώς κινείται η αγορά!» υπογραμμίζει επίσης, διαβλέποντας ότι ποσοτικά και ποιοτικά «Η φετινή χρονιά θεωρείται ότι θα είναι καλή. Για το θέμα του δάκου, δεν μπορώ να πω κάτι παραπάνω. Υπάρχουν κίνδυνοι, διότι ο δάκος ήταν, είναι και θα είναι εδώ. Θα καραδοκεί».
