Η κλιματική κρίση έχει σημαντικές επιπτώσεις στον πρωτογενή τομέα. Η αγροτική παραγωγή καταστρέφεται, την ίδια στιγμή που αγρότες και κτηνοτρόφοι οδηγούνται σε οικονομικό αδιέξοδο. Το αυξημένο κόστος παραγωγής, οι τιμές ενέργειας που είναι στα ύψη δημιουργούν αλυσίδα προβλημάτων στον κλάδο, με συνέπεια τη συρρίκνωση του ζωικού κεφαλαίου αφού πλέον οι κτηνοτρόφοι αδυνατούν πολλές φορές να εκθρέψουν τα ζώα τους.
Τα σημαντικά προβλήματα που ταλανίζουν τον πρωτογενή τομέα, έχουν ως αποτέλεσμα πολλοί κτηνοτρόφοι να εγκαταλείπουν τον κλάδο.
«Μαύρα σύννεφα» απειλούν την κτηνοτροφία εάν δεν ληφθούν μέτρα ώστε να ενισχυθεί ο κλάδος και να μπορέσει η Κρήτη να συνεχίσει την παραγωγή, ενώ οι συνέπειες των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν οι κτηνοτρόφοι, έχουν πάρει σημαντικές διαστάσεις.
Ενεργειακό και υψηλό κόστος παραγωγής αγκάθι για τον κτηνοτροφικό κλάδο
Το υψηλό κόστος της ενέργειας, του ρεύματος και των καυσίμων, όπως και η αύξηση των τιμών στις ζωοτροφές, κάνει ασύμφορο και μη βιώσιμο το επάγγελμα των κτηνοτρόφων, λόγω του αυξημένοι κόστους παραγωγής.
Παράλληλα, φέτος οι καιρικές συνθήκες δεν ήταν με το μέρος τους λόγω της ανομβρίας του χειμώνα και της επακόλουθης περιορισμένης σποράς για σκοπούς εκτροφής των ζώων, με συνέπεια τη μειωμένη παραγωγή. Ενώ η χρονιά συνεχίζει με ασυνήθιστες καιρικές συνθήκες και καύσωνες τις πρώτες κιόλας μέρες του Ιουνίου, γεγονός που δημιουργεί επιπλέον πρόβλημα στη γονιμότητα των αιγοπροβάτων.
Ο Αλέξανδρος Στεφανάκης, κτηνίατρος, μιλώντας στα «Ρ.Ν.» αναφέρθηκε στις καιρικές συνθήκες και την επιρροή της κλιματικής αλλαγής στην παραγωγή, επισημαίνοντας: «Η κατάσταση έχει επηρεαστεί πάρα πολύ από την κλιματική κρίση που βιώνουμε. Φέτος στην Κρήτη δεν έβρεξε, δεν σπείραμε και το αποτέλεσμα ήταν οι τιμές στα τριφύλλια και το σανό από την υπόλοιπη Ελλάδα, – μιας και δεν είναι αυτάρκης η Κρήτη -, να έχουν εκτοξευτεί στα ύψη και συγκεκριμένα στα 0,60 λεπτά. Επίσης, είμαστε στις αρχές Ιουνίου και έχουμε καύσωνες, γεγονός που δημιουργεί μεγάλη ζημιά στα πρόβατα και στις κατσίκες της Κρήτης. Στα ζώα που είναι έγκυα, λόγω του θερμικού στρες χάνουν τα αρνιά, αποβάλλουν. Αυτό είναι μια ζημιά που δεν φαίνεται τώρα, αλλά θα την εισπράξουμε λίγο αργότερα και αυτό συμβαίνει λόγω των καιρικών φαινομένων. Επίσης, ο καύσωνας επηρεάζει ζώα που είναι όψιμα με αποτέλεσμα να μην μπορούν να φάνε και κόβεται έτσι η γαλακτοπαραγωγή».
Ο πρόεδρος των Κτηνοτρόφων Ρεθύμνου Γιώργος Βενιεράκης, μιλώντας στα Ρ.Ν.» αναφέρθηκε στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι κτηνοτρόφοι του Ρεθύμνου αυτό το διάστημα, κάνοντας ιδιαίτερη αναφορά στις καιρικές συνθήκες και στα έξοδα παραγωγής. Συγκεκριμένα τόνισε: «Το μεγαλύτερο πρόβλημα του πρωτογενή τομέα είναι οι καιρικές συνθήκες οι οποίες είναι δυσοίωνες από τον Οκτώβριο ακόμη, μέχρι και τώρα με τις ζέστες. Είχαμε πολύ χαμηλές βροχοπτώσεις με αποτέλεσμα να έχουμε πρόβλημα με τη βόσκηση, καθώς δεν έχει βγει σανό, όπως άλλα χρόνια, για να βοσκήσουν τα πρόβατα. Ήδη υπάρχει μεγάλη έλλειψη σε χορτονομή για να τρώνε χόρτα τα ζώα το καλοκαίρι. Άλλο ένα πρόβλημα που αντιμετωπίζει η κτηνοτροφία, αποτελεί η ενέργεια στην οποία έχει εκτοξευθεί στα ύψη το κόστος. Όσον αφορά στα έξοδα των ζωοτροφών, έχει μειωθεί κατά 1-2 ευρώ το σακί, και 2,5 ευρώ κάποια νούμερα ζωοτροφών. Τα σανό τα χοντροειδή έχουν πάρει την ανιούσα, καθώς τώρα αγοράζουμε 0,40 λεπτά το τριφύλλι, ενώ πέρυσι το αγοράζαμε 0,30 λεπτά. Οπότε οι ζωοτροφές έχουν μια μικρή μείωση σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια, αλλά από την άλλη μεριά έχει ακριβύνει το σανό. Είναι υψηλό το κόστος της μεταφοράς, γιατί όλες οι ζωοτροφές κατεβαίνουν από την υπόλοιπη Ελλάδα ή από το εξωτερικό. Αλλά το μεγαλύτερο κόστος είναι από πλευράς φυσικών φαινομένων, τα οποία εμείς δεν μπορούμε να τα προβλέψουμε, αλλά ούτε και να αντισταθούμε σε αυτά. Δυστυχώς δεχόμαστε πλήγματα» από παντού και δεν μπορεί ο πρωτογενής τομέας να είναι βιώσιμος στο μέλλον μέσα σε αυτές τις συνθήκες που επικρατούν».
Παράλληλα, ο κ. Βενιεράκης αναφέρθηκε στη μείωση της τιμής του γάλακτος από την αρχή του έτους, γεγονός που δημιουργεί προβλήματα στον κλάδο της κτηνοτροφίας και στη βιωσιμότητά του:
«Το γάλα έχει πάρει τον κατήφορο, έχει χάσει 0,30 λεπτά στην τιμή στον παραγωγό από την αρχή του έτους και έπονται τα χειρότερα. Αυτό ίσως συνέβη γιατί πιέζουν οι χοντρέμποροι από πάνω που αγοράζουν τα τυριά να ψωνίζουν σε χαμηλότερες τιμές κι αυτό οι τυροκόμοι το μεταβιβάζουν στον κτηνοτρόφο, δηλαδή στον παραγωγό».
Σε εγκατάλειψη οδηγείται ο κτηνοτροφικός κλάδος
Αρνητικό κλίμα δημιουργούν τα προβλήματα στον τομέα της κτηνοτροφίας απωθώντας τη δραστηριοποίηση των νέων στον πρωτογενή τομέα στην ύπαιθρο, γεγονός που είναι ανησυχητικό για το μέλλον της παραγωγής.
Την κατάσταση που επικρατεί στον κλάδο της κτηνοτροφίας και τις συνέπειες που φέρνουν στην επιφάνεια τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν αποτύπωσε ο κ. Βενιεράκης επισημαίνοντας: «Κανένας νέος αγρότης δεν θα μπορεί να δημιουργήσει υποδομές για να κάνει αυτήν τη δουλειά από μόνος του. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μην στρέφεται ο νέος κόσμος στην κτηνοτροφία και ο κλάδος είναι πολύ πιθανό να οδηγηθεί σταδιακά σε εγκατάλειψη.
Το γεγονός ότι η Κρήτη είναι πράσινο νησί οφείλεται στον πρωτογενή τομέα, διότι υπάρχει καλλιέργειες, υπάρχουν τα ζώα που κάνουν αποξήλωση. Άμα ρημάξει και η ύπαιθρος θα καίγεται όπως καίγεται κι αλλού. Όταν υπάρξει εγκατάλειψη θα γίνουν παρανάλωμα του πυρός και θα καούν τα πάντα».
Παράλληλα, τα τελευταία χρόνια είχε μειωθεί το ζωικό κεφάλαιο κατά 30% στο Ρέθυμνο, ως συνέπεια της μείωσης της τιμής του γάλακτος, ωστόσο την τελευταία τριετία παρατηρείται μια σταθεροποίηση η οποία, όπως τονίζει ο κ. Στεφανάκης, αποδίδεται στον εκσυγχρονισμό των εκμεταλλεύσεων.
«Υπήρχε μια δραματική μείωση περίπου 30% στο ζωικό κεφάλαιο όταν η τιμή του γάλακτος είχε κατέβει κάτω από το ένα ευρώ πριν από τρία χρόνια. Τα τελευταία δύο χρόνια επειδή η τιμή ανέβηκε στο 1,30 ευρώ, υπήρχε σημάδι βιωσιμότητας και έχουμε μια σταθεροποίηση με εξαίρεση το νότιο Ηράκλειο στο οποίο είχαμε μια αύξηση περίπου 25%. Στο Ρέθυμνο τα τελευταία τρία χρόνια υπάρχει σταθερότητα, καθώς έχει έναν υψηλού βαθμού εκσυγχρονισμού στις εκμεταλλεύσεις. Οι άνθρωποι που παράγουν ασφαλώς συνεχίζουν να παράγουν, όχι όλοι όμως, γιατί η κρίση της τιμής παράλληλα με τον τρόπο διαχείρισης των επιδοτήσεων, οδήγησε στο σταμάτημα της παραγωγής σε πολλές εκμεταλλεύσεις», τόνισε ο κ. Στεφανάκης.
Άλλες συνέπειες που οφείλονται κυρίως στην κλιματική αλλαγή και στην επακόλουθη μειωμένη παραγωγή είναι σύμφωνα με τον κ. Στεφανάκη οι εξής: «Φέτος, επειδή δεν έκανε χειμώνα, έχουμε πάρα πολλά παράσιτα και τσιμπούρια, τα οποία μεταφέρουν πιρόπλασμα και έχουμε μεγάλα ποσοστά προσβολής ζώων από πιροπλάσμωση, τον καλοκαιρινό πυρετό. Κάνει σημαντικές ζημιές και απώλειες. Επίσης, τα αρνιά είναι λιγοστά και δεν θα φτάσουν για να καλύψουμε τις ανάγκες γιατί κάνουμε στην Κρήτη διευρυμένους γάμους, όπως επίσης θεωρώ ότι όποιο τυρί συσσωρεύτηκε στα τυροκομεία, εάν έρθει ο τουρισμός που περιμένουμε να έρθει δεν θα περισσέψει τίποτα, γιατί η παραγωγή είναι χαμηλότερη και ακριβότερου κόστους για τον παραγωγό. Εάν δεν δοθούν κίνητρα για να γίνει το σύστημα βιώσιμο, ανεξάρτητο και να μην στηρίζεται η βιωσιμότητα μόνο στις επιδοτήσεις, κάποια στιγμή θα το χάσουμε. Σήμερα ο κόσμος παλεύει, έχουμε φτιάξει καταπληκτικές υποδομές, αλλά ταλαιπωρείται πάρα πολύ και δουλεύει χωρίς κέρδος».
Αποτελεσματικές λύσεις για την επιβίωση του πρωτογενή τομέα, «φωνάζουν» οι κτηνοτρόφοι
Κίνητρα για την ενίσχυση της κτηνοτροφίας αναζητούν οι παραγωγοί ώστε να μην αναγκαστούν να εγκαταλείψουν το επάγγελμά τους, και βεβαίως, να ενδιαφερθούν οι επόμενες γενιές ώστε να συνεχιστεί – αμείωτα – η παραγωγή στο μέλλον.
Όπως τονίζει ο κ. Βενιεράκης: «Το υπουργείο θα μπορούσε να δώσει μια βοήθεια στου κτηνοτρόφους για τις ζημιές στην κτηνοτροφία από τα καιρικά φαινόμενα. Όπως επίσης θα μπορούσε να μειώσει το ρεύμα και το πετρέλαιο και να βοηθήσει τον κτηνοτρόφο να σταθεί στα πόδια του. Η ζημιά που έχει προκληθεί από τις καιρικές συνθήκες είναι τεράστια. Επίσης, σημαντικό είναι να υπάρξουν μέτρα στήριξης για αυτούς που είναι στην ύπαιθρο, ώστε να δοθούν κίνητρα σε νέους που θα ασχοληθούν με αυτήν τη δουλειά, να τους δοθούν κίνητρα να κάνουν ένα σπίτι στο χωριό, να αναβαθμίσει την ύπαιθρο και να κρατηθεί ο πληθυσμός. Επίσης, όσον αφορά τα μεταφορικά των ζωοτροφών, που είναι ένα μεγάλο κόστος, η κυβέρνηση θα μπορούσε να βοηθήσει με τη μείωση του κόστους των μεταφορών και να δώσει κίνητρο. Εφόσον δεν θα κάνουν όλα αυτά δεν θα υπάρχει μέλλον».
Από τη μεριά του ο κ. Στεφανάκης τόνισε ότι οι κρητικοί παραγωγοί πρέπει να καταξιώσουν τα προϊόντα τους στη συνείδηση των καταναλωτών ώστε να κρατηθεί το σύστημα ζωντανό. Συγκεκριμένα επεσήμανε: «Όλα τα προβλήματα της κτηνοτροφίας δημιουργούν ένα τοπίο που είναι πάρα πολύ κρίσιμο. Το σύστημα θέλει υποστήριξη και όχι πόλεμο. Αυτό που πρέπει να προσέξουμε είναι η σωστή διαχείριση στα κοπάδια, να μην τα εγκαταλείπουμε στις ζεστές περιοχές για να μπορέσουμε να έχουμε μικρότερη ζημιά. Επίσης, θα πρέπει να καταξιώσουμε τα προϊόντα στη συνείδηση του καταναλωτή. Έχουμε την ωραιότερη βιομηχανία ζωοτροφών της Ελλάδος, μας βλέπουν με τα κιάλια στην υπόλοιπη Ελλάδα. Έχουμε 100 τυροκομεία που είναι δομημένα μέσα στη ζώνη γάλακτος και παράγουν υπέροχα τοπικά προϊόντα. Όμως η απαίτηση του καταναλωτή και του πληθωρισμού είναι να τα χαρίζουμε. Η αντιμετώπιση των προβλημάτων στην κτηνοτροφία θα πρέπει να είναι από κάτω, να πιεστεί η κυβέρνηση, να αξιοποιηθούν τα χρήματα της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ), να πάνε στην ασφάλεια και στη δυνατότητα της παραγωγής, να υποστηριχθούν οι παραγωγοί, να μπορούν να καλυφτούν οι ζημιές που παθαίνουν από την κρίση και όχι να σπαταλούνται τα χρήματα δεξιά και αριστερά όπως συμβαίνει σε όλη την Ευρώπη».
