Του ΑΙΜΙΛΙΟΥ ΓΑΣΠΑΡΗ*
Το πιο σημαντικό τοπόσημο της πόλης του Ρεθύμνου είναι η Πλατεία των Τεσσάρων Μαρτύρων με την ομώνυμη εκκλησία και το περίφημο οικόπεδο, που είναι χώρος στάθμευσης και γίνεται κάθε Πέμπτη η λαϊκή. Εκεί διασταυρώνονται οι πιο κεντρικοί δρόμοι με την κυκλοφορία των αυτοκινήτων να γίνεται σχεδόν μόνο από εκεί, με την Μεγάλη Πόρτα, δηλαδή την είσοδο στην Παλιά Πόλη, με τον Δημοτικό Κήπο δίπλα, σχολεία, διάφορα καταστήματα, καφέ και άλλα πολλά. Όποιος περνά από εκεί πιστεύω πως ξέρει τι σημαίνει και τι αντιπροσωπεύει αυτή η ονομασία. Σε γενικές γραμμές όλοι καταλαβαίνουν την αφιέρωση αυτή σε εκείνους που θυσιάστηκαν για την πίστη τους πριν διακόσια χρόνια και την επέτειο της θυσίας αυτής που φέτος γιορτάζουμε. Πιστεύω, επίσης, πως και οι χιλιάδες επισκέπτες αυτού του τόπου με κάποιο τρόπο πρέπει να ενημερώνονται για ό,τι αφορά αυτό το τοπόσημο.
Το βιβλίο του Κ.Η. Παπαδάκη, μας προσφέρει με τον καλύτερο τρόπο όλη αυτή τη γνώση για τους τέσσερις νεομάρτυρες στους οποίους είναι αφιερωμένη η εκκλησία εκεί. Όλα τα στοιχεία που αφορούν στην πορεία τους προς το μαρτύριο και τη θυσία τους. Στις 270 σελίδες του τόμου αυτού υπάρχουν συγκεντρωμένα ιστορικά δεδομένα και αναφορές που διασαφηνίζουν τις συνθήκες και όλα όσα προκάλεσαν την απόφαση για την εκτέλεση αυτών στο Ρέθυμνο της τουρκοκρατούμενης Κρήτης. Στα δεκατρία κεφάλαια του βιβλίου αποτυπώνεται η οικογενειακή κατάσταση των μαρτύρων, το φαινόμενο του εξισλαμισμού στην Κρήτη, η εξέλιξη μέσα στο χρόνο σχετικά με την αγιοποίηση αυτών καθώς και οι απόψεις που κατά καιρούς έχουν εκφραστεί. Συμπληρώνεται με τις ακολουθίες των Αγίων και με τα συμπεράσματα του συγγραφέα. Πολύ πλούσιο υλικό και πλήρως κατατοπιστικό για το θέμα αυτό.
Το βιβλίο αυτό αποτελεί έκδοση της Ιεράς Μητροπόλεως Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου και συγκεντρώνει την προσπάθεια και την έρευνα του Κ.Η. Παπαδάκη χρόνων πάνω στο θέμα αυτό. Με το πόνημα αυτό αποδεικνύει ο συγγραφέας την συνεχή του ενασχόληση με θέματα που ενδιαφέρουν και συνδέονται με την ιστορία μας και τον πολιτισμό μας. Επίσης με θέματα της τοπικής μας ιστορίας και ιδιαίτερα με τον γενέθλιο τόπο του, τον Άγιο Βασίλειο. Όπως λοιπόν μας έχει δείξει και με όλες τις προηγούμενες εργασίες του, ιδιαίτερα με τα πολλά βιβλία που μας έχει δώσει, ο Κ.Η. Παπαδάκης πετυχαίνει και με αυτόν τον τόμο ένα υπέροχο εκδοτικό αποτέλεσμα. Ένα βιβλίο στο οποίο η έρευνα και οι διαπιστώσεις έχουν φτάσει στο ανώτερο σημείο και τα τελικά του συμπεράσματα έρχονται να κλείσουν ένα σοβαρό θέμα της τοπικής μας ιστορίας. Με την σημαντική αυτήν έκδοση γίνεται σε όλους κτήμα όλη η πορεία των μαρτύρων και η θυσία τους για την πίστη και την πατρίδα. Όλοι μπορούν μέσα από τις σελίδες του σπουδαίου αυτού πονήματος να κατανοήσουν τις συνθήκες που επικρατούσαν στην Κρήτη στον 19ο αιώνα και ιδιαίτερα κατά την διάρκεια του εθνικού και απελευθερωτικού αγώνα. Επίσης, παρά την αυστηρή επιστημονική πλευρά της εργασίας αυτής δεν παύει ούτε στιγμή να μην είναι προσιτή στον καθένα, να είναι προσβάσιμη και κατανοητή και να εξασφαλίζει την πλήρη γνώση για τα συμβάντα και τα ισχύοντα στην συγκεκριμένη περίοδο της εκτέλεσης των τεσσάρων μαρτύρων. Το βιβλίο μάλιστα το ίδιο αποτελεί ένα κόσμημα, είναι μια έκδοση ιδιαίτερα προσεγμένη, οι φωτογραφίες και το εικαστικό υλικό με προσοχή επιλεγμένα και πολύ σωστά τοποθετημένα στις σελίδες του. Τα χρώματα που υπάρχουν στο εξώφυλλο και σε άλλα σημεία, οι εικόνες που έχουν θέμα τους Αγίους, τα διάφορα ποικίλματα και όλα αυτά μαζί συνθέτουν μια εικόνα βαρύτιμη και πολύτιμη.
Το βιβλίο του Κ.Η. Παπαδάκη που αφιερώνεται στην μνήμη των Αγίων που έρχονται καθημερινά στην σκέψη και τον λόγο των κατοίκων της πόλης και της περιοχής μας αποτελεί ένα καταπληκτικό δημιούργημα, αποτελεί μια επιτυχία όλων εκείνων που το οδήγησαν στο φως και πάνω από όλα ένα πνευματικό δημιούργημα που έχει και θα έχει για πάντα την υψηλή του θέση για τον πολιτισμό και την ιστορία αυτού του τόπου. Με αυτά θα ήθελα να εκφράσω τα θερμά μου συγχαρητήρια στον φίλο Κ.Η. Παπαδάκη για το έργο του αυτό.
*Ο Αιμίλιος Γάσπαρης είναι φιλόλογος καθηγητής
