Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον και ενθουσιασμό, μαθητές του πειραματικού γυμνασίου και λυκείου του Ρεθύμνου, ενημερώθηκαν για το ρόλο του νερού στη δημόσια υγεία, στη διάρκεια ημερίδας που διοργάνωσε με αφορμή την παγκόσμια ημέρα νερού, η Πανελλήνια Ένωση Βιοεπιστημόνων στο πλαίσιο των επιμορφωτικών δράσεων της, σε συνεργασία με το πειραματικό γυμνάσιο-λύκειο και το εργαστήριο Υγιεινής του τμήματος Ιατρικής του Πανεπιστημίου Πατρών.
Η εκδήλωση είχε στόχο να ενημερώσει, να αγγίξει συνειδήσεις των νέων και να τονίσει τον διάλογο ανάμεσα στις γενιές, αναφορικά με τη ζωτική σημασία του νερού στην επιβίωση των ανθρώπων.
Το νερό είναι δημόσιο αγαθό, ένας φυσικός πόρος, που υπερβαίνει την έννοια της ιδιοκτησίας, καθώς αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για την ύπαρξη ζωής, και κατά συνέπεια ανήκει σε κάθε έμβιο οργανισμό που κατοικεί στη Γη. Ακόμα και σήμερα, όμως, στον 21ο αιώνα, δεν έχουν όλοι οι άνθρωποι πρόσβαση σε καθαρό, πόσιμο νερό, ενώ συχνά παρατηρούνται επιμολύνσεις από ανθρώπινες πράξεις και παραλείψεις. Παράλληλα, οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, της μεγάλης μάστιγας του 20ου αιώνα, απειλούν το πόσιμο νερό, την υγεία, και κατ’ επέκταση την ίδια τη ζωή.
Την εκδήλωση συντόνισαν ο καθηγητής βιολόγος στο πειραματικό γυμνάσιο Ρεθύμνου, Μανώλης Αναγνωστάκης, ο βιολόγος-εκπαιδευτικός στο πειραματικό λύκειο Ρεθύμνου, Γεώργιος Πενθερουδάκης και ο βιολόγος-εκπαιδευτικός και αντιπρόεδρος ΔΣ της ΠΕΒ, Γεώργιος Κατωπόδης.
Καλωσορίζοντας τους επιστήμονες εκ μέρους του πειραματικού γυμνασίου και λυκείου ο κ. Αναγνωστάκης και αναφερόμενος στην στόχευση της ημερίδας, ανέφερε μεταξύ άλλων: «Η παγκόσμια μέρα νερού που εορτάζεται στις 22 Μαρτίου κάθε χρόνο, φέτος επισκιάζεται από τα νέφη του πολέμου στην Ουκρανία. Από την ωμότητα, την αιματοχυσία και την προσφυγιά, από τον φόβο του πυρηνικού ολέθρου ως απειλή παραφρόνων, από την συνεχιζόμενη πανδημία και από τη διαρκή απειλή της παγκόσμιας οικονομικής ύφεσης, που είναι ιστορικά πηγή δεινών για τον άνθρωπο.
Η εκδήλωση, μας αφορά όλους, είναι όμως αφιερωμένη στη νέα γενιά, στα κορίτσια και τα αγόρια που θα ζήσουν τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, της μεγάλης μάστιγας του 21ου αιώνα που απειλεί το πόσιμο νερό, την υγεία και την ίδια τη ζωή.
Είναι μια εκδήλωση που έρχεται να ενημερώσει, να αγγίξει συνειδήσεις και να τονώσει τον διάλογο ανάμεσα στις γενιές. Στην επόμενη που θα ζήσει δυστυχώς όπως της στρώσαμε εμείς και στην οποία χρωστάμε μια μεγάλη συγνώμη που πρέπει να είναι έμπρακτη και με δράσεις και στη δική μας γενιά».
Ο κ. Αναγνωστάκης αφού παρουσίασε, συνοπτικά, ορισμένα στατιστικά στοιχεία του ΟΗΕ για το σημαντικό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν δισεκατομμύρια άνθρωποι στον πλανήτη, οι οποίοι στερούνται ασφαλούς και υγιεινού νερού, πρόσθεσε ότι:
«Οι άνθρωποι δεν επηρεάζονται όλοι με τον ίδιο τρόπο. Όσοι ζουν σε χώρες με φτώχεια, πολέμους, και ακραία καιρικά φαινόμενα επηρεάζονται περισσότερο από την αλλαγή του κλίματος κι ως εκ τούτου πρέπει να αντιμετωπίζονται ως έκτακτη ανάγκη και να δίδεται προτεραιότητα σε όσους αφήνονται πίσω, οι οποίοι θα αντιμετωπίσουν πρόσθετα προβλήματα, που εάν δεν ληφθούν υπόψη, θα επηρεαστούν ακόμη περισσότερο από την κλιματική αλλαγή.
Η κλιματική αλλαγή απειλεί το πόσιμο νερό, το νερό για την υγεία και το νερό για την ενέργεια. Το 90% των φυσικών καταστροφών σχετίζονται με το νερό και γίνονται δυστυχώς ολοένα πιο συχνές και έντονες. Η βελτιωμένη διαχείριση των υδάτων δημιουργεί ευκαιρίες για προσαρμογές του κλίματος και μετριασμό των επιπτώσεων. Αυτό δεν αποτελεί απλώς μια καλή ιδέα αλλά είναι μια αναγκαιότητα.
Στα πλαίσιο αυτό εντάσσεται και η σημερινή μας εκδήλωση που μας κάνουν την τιμή διακεκριμένοι επιστήμονες να μας μιλήσουν για το νερό».
Σημαντικό πρόβλημα αποτελεί η ανισομερής κατανομή νερού στον πλανήτη
Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία του ΟΗΕ, το νερό ο επονομαζόμενος και λευκός χρυσός που αποτελεί πηγή ζωής για τον άνθρωπο, βρίσκεται ανισομερώς κατανεμημένος στον πλανήτη. Ένας στους 10 κατοίκους του πλανήτη ζουν χωρίς καθαρό νερό. Επιπλέον, το 31% των σχολείων παγκοσμίως δεν διαθέτουν ασφαλές πόσιμο νερό. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι 844 εκατομμύρια άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση σε καθαρό νερό σε απόσταση μισής ώρας από το σπίτι τους. Επιπλέον, κάθε χρόνο σχεδόν 300.000 παιδιά ηλικίας κάτω των πέντε ετών πεθαίνουν από διάρροια, η οποία συχνά σχετίζεται με το βρώμικο νερό και την κακή υγιεινή.
Όπως επεσήμανε στην ομιλία της η Ελένη Σαζακλή, χημικός, M.Sc., Ph.D., ακαδημαϊκός υπότροφος στο Εργαστήριο Υγιεινής του Τμήματος Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο Πατρών, το νερό είναι πάρα πολύ σημαντικό για διατήρηση ζωής στον πλανήτη μας. Με δεδομένο όμως ότι το νερό που βρίσκεται πάνω στον πλανήτη μας, εντοπίζεται κατά κύριο λόγο στους ωκεανούς, μόλις ένα 20% είναι αυτό που μπορεί να αξιοποιηθεί από τους ανθρώπους.
Σύμφωνα με την κυρία Σαζακλή, η αξιοποιήσιμη ποσότητα νερού κατανέμεται κυρίως σε αγροτικές δραστηριότητες (76%), σε βιομηχανικές δραστηριότητες (13%) και σε αστική χρήση (11%). «Επειδή το νερό είναι τόσο σημαντικό για την υγεία μας, πρέπει να ελέγχουμε τι ποιότητα έχει. Τα χαρακτηριστικά του χωρίζονται σε τέσσερις κατηγορίες, στις φυσικές παραμέτρους, στις χημικές παραμέτρους, στις βιολογικές παραμέτρους και στις ραδιολογικές παραμέτρους. Με βάση λοιπόν τα οργανοληπτικά του χαρακτηριστικά, το νερό πρέπει να είναι διαυγές, δροσερό, άχρωμο, άοσμο και εύγεστο. Η μη τήρηση των χαρακτηριστικών αυτών το καθιστά ακατάλληλο προς πόση, καθώς ενδεχομένως να υπάρχει οργανική ρύπανση σε αυτό. Για να είναι υγειονομικά ασφαλές και πόσιμο το νερό πρέπει να είναι απολυμασμένο, τόσο για λόγους τεχνικής φύσεως όσο και για λόγους υγείας. Αυτή επιτυγχάνεται με προσθήκη χημικών, εφαρμογή φυσικών μέσων, με μηχανικά μέσα, και με έκθεση σε UV. Ωστόσο, ακόμη και σήμερα, παρατηρείται μεγάλο πρόβλημα με την παροχή νερού σε σπίτια σε υποανάπτυκτες χώρες, με αποτέλεσμα να υπάρχει αντίκτυπος τόσο στην υγεία των ανθρώπων αυτών, όσο και στην εκπαίδευση των παιδιών», σημείωσε η κυρία Σαζακλή.
Εξαιρετικά σημαντική η διασφάλιση της ποιότητας του νερού πριν τη χρήση
Η μόλυνση από νερό στον άνθρωπο μπορεί να συμβεί πρώτον μέσω της κατάποσης, και να οδηγήσει σε γαστρεντερίτιδα ή δυσεντερία, καθώς και μέσω της εισπνοής με αποτέλεσμα την άτυπη πνευμονία. Για τον λόγο αυτό, η εφαρμογή ενός συστήματος διασφάλισης ποιότητας σε όλα τα στάδια παραγωγής του νερού προς κατανάλωση με συστηματικό μικροβιολογικό έλεγχο θα μπορούσε να βοηθήσει στη διασφάλιση της παραγωγής ασφαλούς και καθαρού νερού.
Ο Απόστολος Βανταράκης, καθηγητής Υγιεινής του τμήματος Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο Πατρών και πρόεδρος Δ.Σ. της ΠΕΒ, τόνισε ότι όλοι οι πολίτες σε όλες τις χώρες, πρέπει να διεκδικούν το ασφαλές νερό. Σύμφωνα με τον ίδιο, ένα νερό μπορεί να είναι επικίνδυνο για την υγεία μας αν λαμβάνεται τυχαία. «Στην Ελλάδα έχουμε την τάση να πίνουμε νερά από πηγές, αφού πολλές φορές ακούμε να μας λένε οι παππούδες μας να πιούμε από το νερό αυτό, γιατί είναι το καλό το νερό από την πηγή. Μπορεί όμως δίπλα στην πηγή να υπάρχει ένας στάβλος και αυτό αποτελεί κίνδυνο για την υγεία μας. Η σημαντικότερη απαίτηση για τη παροχή ασφαλούς νερού λοιπόν, είναι η προστασία της πηγής από ρύπους ανθρώπινης ή ζωικής προέλευσης», εξήγησε ο ίδιος, προσθέτοντας ότι στην Ελλάδα σήμερα υπάρχει ένα αυστηρό νομικό πλαίσιο για την ποιότητα του νερού και έτσι αν δεν υπάρχει σε ορισμένες περιοχές ασφαλές νερό είναι επειδή ενδεχομένως δεν τηρούνται οι νόμοι.
Παράλληλα, ο κ. Βανταράκης εξήγησε ότι στη χώρα μας αυτά που κοιτάμε κυρίως κατά τη διαδικασία ελέγχου της ποιότητας του νερού είναι η ύπαρξη της Escherichia coli (E. Coli) και των εντερόκοκκων. «Βέβαια αυτοί οι μικροογρανισμοί δεν είναι παθογόνοι, είναι δείκτες οι οποίοι μας βοηθούν να εντοπίσουμε δύο πράγματα. Η E. Coli μας δείχνει ότι υπάρχει ρύπανση στο νερό, η οποία δεν είναι απαραίτητο ότι προέρχεται από ανθρώπινα λύματα, σε αντίθεση με τον εντερόκοκκο που μας δείχνει ότι η μόλυνση έχει προκύψει από ανθρώπινα λύματα», διευκρίνισε ο κ. Βανταράκης.
Μετά την ολοκλήρωση των ομιλιών των δύο καθηγητών, τον λόγο πήραν οι μαθητές του πειραματικού γυμνασίου και λυκείου Ρεθύμνου, οι οποίοι υπέβαλλαν τις ερωτήσεις τους αναφορικά με τη ποιότητα του νερού και τη σημασία του στη δημόσια υγεία.
Η ημερίδα πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα της διεύθυνσης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ρεθύμνης.
