Ένα πρόγραμμα για όλους τους προπτυχιακούς φοιτητές, το οποίο προσφέρει εξειδικευμένες προσεγγίσεις σχετικά με την τεχνητή νοημοσύνη, την ανάλυση δεδομένων και την ψηφιοποίηση
Υποδεικνύει διεξόδους επαγγελματικής αποκατάστασης και προετοιμάζει τους αποφοίτους για την αγορά εργασίας
Μία πρωτοβουλία που στοχεύει στην κάλυψη των διαφορετικών και πολυάριθμων αναγκών των φοιτητών στη σημερινή ακαδημαϊκή και επαγγελματική πραγματικότητα είναι το Σύντομο Πρόγραμμα Σπουδών στις Ψηφιακές Ανθρωπιστικές Επιστήμες (ΨΑΕ) του Πανεπιστημίου Κρήτης, που υλοποιείται χάρη στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα ERAChair «ΤΑΛΩΣ – Τεχνητή Νοημοσύνη για τις Ανθρωπιστικές και Κοινωνικές Επιστήμες» και συντονίζεται από το Τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου. Πρόκειται για ένα καινοτόμο πρόγραμμα περιορισμένης χρονικής διάρκειας και ανοιχτό σε όλους τους προπτυχιακούς φοιτητές του Ιδρύματος, το οποίο λειτουργεί ως «γέφυρα» ανάμεσα στα παραδοσιακά πανεπιστημιακά προγράμματα σπουδών και στις νέες ψηφιακές δεξιότητες που απαιτεί η σύγχρονη εποχή. Το πρόγραμμα ουσιαστικά τρέχει παράλληλα με τα μαθήματα των φοιτητών, οι οποίοι έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν τα μαθήματά τους, χωρίς να επιβαρύνουν τις υπόλοιπες ακαδημαϊκές υποχρεώσεις τους και λαμβάνοντας παράλληλα μεγαλύτερη εξειδίκευση πάνω σε συγκεκριμένα αντικείμενα. Σε μια περίοδο όπου η τεχνητή νοημοσύνη, η ανάλυση δεδομένων και η ψηφιοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς μετασχηματίζουν κάθε επιστημονικό πεδίο, το πρόγραμμα έρχεται να εξοπλίσει τους φοιτητές με εργαλεία που ενισχύουν την ακαδημαϊκή τους επάρκεια, αλλά και τις επαγγελματικές τους προοπτικές. Παράλληλα, απαντά σε μια διαπιστωμένη ανάγκη των ανθρωπιστικών σχολών να επανατοποθετηθούν δυναμικά στο σημερινό τοπίο της γνώσης και της αγοράς εργασίας. Τα μαθήματα του προγράμματος γίνονται στην Πανεπιστημιούπολη του Γάλλου, ωστόσο το πρόγραμμα είναι ανοιχτό σε όλο το Πανεπιστήμιο Κρήτης, ενώ η υλοποίησή του εξασφαλίζει ίσες ευκαιρίες για φοιτητές τόσο του Ρεθύμνου όσο και του Ηρακλείου, καθώς υπάρχει και δυνατότητα διαδικτυακής παρακολούθησης. Όπως σημείωσε μεταξύ άλλων μιλώντας στα «Ρ.Ν.», η πρόεδρος του Τμήματος Φιλολογίας, Αναστασία Νάτσινα, πρόκειται για ένα χωριστό δίπλωμα, πρόσθετο στο πτυχίο, το οποίο με άλλα λόγια λειτουργεί ως ένας «προθάλαμος εξοικείωσης» των φοιτητών με την ψηφιακή μετάβαση των ανθρωπιστικών επιστημών και ταυτόχρονα, ως ένα ουσιαστικό βήμα ενδυνάμωσής τους για το μέλλον.
«Μεταμορφώνεται πραγματικά ο τρόπος με τον οποίο δουλεύουμε στη φιλολογία»
Οι Ψηφιακές Ανθρωπιστικές Επιστήμες είναι αποτέλεσμα της ταχείας διείσδυσης της τεχνολογίας στο ακαδημαϊκό περιβάλλον, την επιστήμη, την έρευνα και τον πολιτισμό. Σκοπός του νέου προγράμματος είναι να προσφέρει στους φοιτητές μια πρώτη, ολοκληρωμένη γνωριμία με αυτό το ραγδαία αναπτυσσόμενο αντικείμενο, σύμφωνα με όσα ανέφερε η κ. Νάτσινα: «Έχει σχεδιαστεί για να προσφέρει στους φοιτητές και τις φοιτήτριες μια εισαγωγή στις νέες προσεγγίσεις που αναδύονται για τις ανθρωπιστικές επιστήμες από την ψηφιακή συνθήκη, τις υπολογιστικές μεθόδους και την τεχνητή νοημοσύνη». Το πρόγραμμα επιτρέπει στους φοιτητές να εντάξουν τα μαθήματά του στο βασικό τους πτυχίο, χωρίς να χρειάζεται να παρατείνουν τον χρόνο σπουδών τους. «Μπορεί κανείς να το εντάξει με έναν τρόπο στο πτυχίο του, ώστε να μη μείνει παραπάνω χρόνο στη σχολή για να πάρει αυτό το δίπλωμα», επεσήμανε, υπογραμμίζοντας επίσης ότι έτσι «ο φοιτητής σπουδάζοντας για το πτυχίο του, μπορεί να επιλέξει κάποια μαθήματα πιο εξειδικευμένα προς τις ψηφιακές ανθρωπιστικές επιστήμες, έτσι ώστε, παίρνοντας το πτυχίο του, να πάρει και αυτό το δίπλωμα». Η ιδέα, όπως τόνισε, είναι να δοθεί η δυνατότητα στους φοιτητές «να εξειδικεύσουν προς μια ψηφιακή κατεύθυνση τις γνώσεις των επιμέρους επιστημών που σπουδάζουν, της φιλολογίας, της ιστορίας, της φιλοσοφίας, της αρχαιολογίας, αλλά και της κοινωνιολογίας ή των παιδαγωγικών». Στον μετασχηματισμό του ήδη ισχύοντος προγράμματος σπουδών στοχεύει το σύντομο πρόγραμμα σπουδών, μέσα από την τεχνολογική του διάσταση, η οποία δεν περιορίζεται στη θεωρία, αλλά αναδεικνύει νέες ερευνητικές και εφαρμοσμένες μεθοδολογίες. «Μεταμορφώνεται πραγματικά ο τρόπος με τον οποίο δουλεύουμε στη φιλολογία, αλλά και σε όλες τις επιμέρους ανθρωπιστικές επιστήμες», σημείωσε η κ. Νάτσινα, εξηγώντας ότι η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης και των υπολογιστικών μεθόδων επιτρέπει, για παράδειγμα, τη μελέτη χιλιάδων κειμένων, την ανάλυση συναισθημάτων, τη χαρτογράφηση φαινομένων. Όπως υπογράμμισε, «ο φοιτητής μπορεί να διαβάσει με υπολογιστικές μεθόδους και ψηφιακά εργαλεία π.χ. 20.000 μυθιστορήματα, ή να δει και να διαβάσει επιγραφές μισο-σβησμένες, μισο-κατεστραμμένες με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης».
Δημιουργικότητα, τεχνογνωσία, καινοτομία
Ένας από τους βασικούς στόχους του Συντόμου Προγράμματος είναι να εφοδιάσει τους φοιτητές με δεξιότητες που έχουν άμεση εφαρμογή στην αγορά εργασίας, όπως ανέφερε μεταξύ άλλων η κ. Νάτσινα: «Το πρόγραμμα προετοιμάζει όλους τους φοιτητές και τις φοιτήτριες για ένα εργασιακό τοπίο που ήδη μεταμορφώνεται από την τεχνητή νοημοσύνη». Οι ψηφιακές δεξιότητες που αποκτούν οι συμμετέχοντες δεν είναι θεωρητικές, αλλά συνδέονται με συγκεκριμένες επαγγελματικές διεξόδους, όπως «η ψηφιοποίηση και διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς», η δημιουργία εκπαιδευτικού υλικού, η ανάλυση δεδομένων ή ακόμη και η ανάπτυξη chatbots και videogames. Όπως επεσήμανε η κ. Νάτσινα, «μπορεί κανείς να συνεργαστεί για τη δημιουργία chatbots, αλλά και videogames, όπου χρειάζονται γνώσεις αφήγησης, ιστορικές και πραγματολογικές». Η κ. Νάτσινα μάλιστα τόνισε και τη διπλή διάσταση των δεξιοτήτων που προσφέρει το πρόγραμμα, πρακτική και κριτική, με τους φοιτητές να μαθαίνουν όχι μόνο να χρησιμοποιούν την τεχνολογία, αλλά και να την προσεγγίζουν με κριτική σκέψη και προβληματισμό. «Στο πρόγραμμα δίνεται έμφαση και σε ζητήματα ηθικής χρήσης της ΤΝ και κριτικής αντίληψης της τεχνολογίας, που σημαίνει ότι οι απόφοιτοι δεν έχουν μόνο δεξιότητες, αλλά και μια ανεπτυγμένη κριτική σκέψη για το τι συνεπάγεται η ψηφιακή συνθήκη και η έκρηξη της ΤΝ», ανέφερε. «Το πρόγραμμα προσφέρει λοιπόν ένα πολύτιμο επαγγελματικό εφόδιο, που προετοιμάζει τους φοιτητές και τις φοιτήτριες ουσιαστικά για το νέο εργασιακό τοπίο που διαμορφώνεται», συμπλήρωσε. Παρότι, όπως σημείωσε, το ενδιαφέρον των φοιτητών «δεν είναι ακόμα τόσο μεγάλο όσο θα ελπίζαμε», όσοι συμμετέχουν έχουν «άριστες επιδόσεις» και πολλοί από τους απόφοιτους αυτού «προχωρούν σε μεταπτυχιακά ή σχεδιάζουν startups». Το δίπλωμα αυτό δεν αποτελεί απλώς μια τυπική πιστοποίηση, αλλά είναι, όπως σημείωσε, «ένα προσόν που σου δίνει ιδέες για το τι μπορείς και εσύ ο ίδιος να δημιουργήσεις και να προτείνεις στην αγορά και επιχειρηματικά». Παράλληλα, έχει και πρακτική αξία, καθώς «καλύπτει και τις απαιτήσεις σε διαγωνισμούς του ΑΣΕΠ για γνώσεις πληροφορικής και χρήσης υπολογιστών», σύμφωνα με την κ. Νάτσινα.
Ένα βήμα εκσυγχρονισμού και ανανέωσης για το Πανεπιστήμιο Κρήτης
Το Σύντομο Πρόγραμμα Σπουδών δεν αποτελεί απλώς μια προσθήκη στο ακαδημαϊκό χαρτοφυλάκιο του Πανεπιστημίου Κρήτης, αλλά ένα ουσιαστικό βήμα εκσυγχρονισμού του, εντάσσοντας το Πανεπιστήμιο στη διεθνή συζήτηση για τον μετασχηματισμό των ανθρωπιστικών επιστημών στην ψηφιακή εποχή και τοποθετώντας το σε πρότυπα λειτουργίας ευρωπαϊκών πανεπιστημίων. Όπως επεσήμανε η κ. Νάτσινα, «είμαστε σε μία εποχή μετασχηματισμού των επιστημών μας και με αυτό το πρόγραμμα το Πανεπιστήμιο Κρήτης και το Τμήμα Φιλολογίας, που το συντονίζει και το προσφέρει σε όλο το Πανεπιστήμιο, βρίσκεται στην πρωτοπορία αυτής της συζήτησης». Η πρωτοβουλία αυτή έχει και στρατηγική σημασία για τις σχολές του Ρεθύμνου, καθώς μπορεί να λειτουργήσει και ως απάντηση στη μείωση του φοιτητικού ενδιαφέροντος για τις ανθρωπιστικές σπουδές. Μέσα από την ενσωμάτωση της ψηφιακότητας, οι σχολές αυτές γίνονται πιο ελκυστικές και προσαρμόζονται στις ανάγκες των νέων, ενώ παράλληλα, το πρόγραμμα εξυπηρετεί τις σύγχρονες απαιτήσεις των φοιτητών, που συχνά συνδυάζουν σπουδές και εργασία, δίνοντάς τους τη δυνατότητα ευέλικτης παρακολούθησης και ενός αναγνωρισμένου πιστοποιητικού. Η οργάνωση του προγράμματος έχει γίνει με τρόπο ώστε να διευκολύνει τον φοιτητή να το εντάξει στο πλαίσιο των σπουδών του χωρίς πρόσθετη επιβάρυνση. Όπως εξήγησε η κ. Νάτσινα, «το έχουμε σχεδιάσει με ένα πολύ προσεκτικό τρόπο, έτσι ώστε κανείς να μπορεί να το εντάξει στο πτυχίο του». Η επιτυχία του εγχειρήματος δεν έγκειται μόνο στη λειτουργικότητα, αλλά και στη φιλοσοφία του, όπως τόνισε η πρόεδρος του Τμήματος Φιλολογίας, «αυτό το δίπλωμα δεν προσφέρει την εμβάθυνση ενός αντίστοιχου μεταπτυχιακού, αλλά για προπτυχιακό επίπεδο είναι μία εξαιρετική εισαγωγή σε αυτά τα θέματα, και στην πράξη προσφέρει και πολύ σημαντικές, καίριες δεξιότητες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν άμεσα». Με αυτό τον τρόπο, το Πανεπιστήμιο Κρήτης ανοίγει τον δρόμο για ένα νέο μοντέλο σπουδών, που συνδυάζει την επιστημονική παράδοση με τον ψηφιακό εκσυγχρονισμό, ενισχύοντας ταυτόχρονα τη διεθνή του παρουσία και την ανταγωνιστικότητά του.
