Ξεδιπλώνοντας πτυχές της κοινωνικής ζωής μέσα από την αναβίωση ηθών και εθίμων κατάφεραν οι Μικρασιάτες, έναν αιώνα μετά την καταστροφή να διατηρούν ανόθευτη την πολιτιστική τους ταυτότητα. Κι έχει ιδιαίτερη σημασία αυτό, επειδή η διατήρηση της εθνικής μνήμης είναι πλέον καθήκον της πέμπτης γενιάς των ξεριζωμένων, κάτι που σημαίνει ότι η λήθη καιροφυλακτεί να αφανίσει κάθε παρελθόν.
Ιδιαίτερο βάρος πέφτει πάντα στις δράσεις την περίοδο της επετείου και το γεγονός τιμάται από τους Μικρασιάτες του Ρεθύμνου με τις πολιτιστικές αξίες των αλησμόνητων πατρίδων. Φέτος η επέτειος των 101 χρόνων από τον ξεριζωμό, είχε επίκεντρο την πλατεία Μικρασιατών και θεματική το γάμο όπως ετελείτο στην η Ιωνική γη.
Με πολύτιμη πηγή το βιβλίο «Τα θεμέλια του πολιτισμού μας» του Παρασκευά Συριανόγλου, προμάχου του Μικρασιατικού πολιτισμού μέσα από το πολύτιμο εκδοτικό του έργο, έγινε αναπαράσταση Μικρασιατικού γάμου με όλα τα στοιχεία που απαιτεί η περίσταση Ήθη, έθιμα, τραγούδι, χορό, γεύση. Ήταν μια εξαιρετική μουσικοθεατρική παράσταση με τίτλο «Νύφη μου το φουστάνι σου», που ενθουσίασε όσους την παρακολούθησαν.
Το μουσικό πρόσταγμα είχε ο επιφανής μουσικοδιδάσκαλος κ. Ανδρέας Γιακουμάκης μαέστρος από το Ηράκλειο, που κατάφερε στα χρόνια που οργάνωσε τη χορωδία Μικρασιατών να διδάξει την αυθεντική απόδοση των τραγουδιών από τις αλησμόνητες πατρίδες.
Κι αυτό το ηχόχρωμα σκόρπισε και στην εκδήλωση μνήμης που είχε θέμα την αναβίωση του Μικρασιάτικου Γάμου. Για πρώτη φορά μάλιστα τη χορωδία των Μικρασιατών του Ρεθύμνου υποστήριξε με την εξαιρετική συμμετοχή της και η χορωδία Ηρακλείου σε μια αρμονικότατη συνύπαρξη.
Όπως δήλωσε στα «Ρ.Ν.» ο κ. Γιακουμάκης η χορωδιακή αυτή συνύπαρξη είχε και κομβικό χαρακτήρα ενώνοντας δυο νομούς. Στην προσπάθειά του αυτή ο κ. Γιακουμάκης, όπως είπε, στηρίχτηκε αποκλειστικά στα τραγούδια και τα δίστιχα που ακούγονταν στους γάμους, στα παράλια της Μικράς Ασίας και σε αμιγώς παραδοσιακά όργανα. Κάποια από τα τραγούδια αυτά ήταν και σε πρώτη εκτέλεση αποτέλεσμα της συνεχούς έρευνάς του στο αντικείμενο αυτό.
Ιδιαίτερα συγκινημένος έδειχνε ο συγγραφέας κ. Παρασκευάς Συριανόγλου, που ακόμα μια φορά έβλεπε ένα βασικό κεφάλαιο έργου του να ζωντανεύει επί σκηνής.
Τα κείμενα της παράστασης συνέγραψε και παρουσίασε ως αφηγήτρια η Κική Αργυρίου, η οποία καθ’ όλη τη διάρκεια του δρώμενου περιέγραφε το πλαίσιο στο οποίο γινόταν ο μικρασιατικός γάμος. «Τίποτα δεν πεθαίνει, τόνισε χαρακτηριστικά, εάν δεν ξεχαστεί. Κι αυτή είναι η τιμή για τους προγόνους μας».
Όπως είπε μεταξύ άλλων, μιλώντας στα «Ρ.Ν.» ο πρόεδρος του Συλλόγου Ρεθυμνίων Μικρασιατών κ. Κωνσταντίνος Καψαλάκης: «Στις 14 Σεπτεμβρίου είναι η ημέρα μνήμης της γενοκτονίας των Ελλήνων της Μικράς Ασίας. Όμως, ταυτόχρονα είναι και ημέρα μνήμης της έλευσης των Ελλήνων στην πατρίδα μας μετά από τη Μικραστιατική Καταστροφή. Εμείς κάθε χρόνο τιμούμε τους νεκρούς μας και κάθε χρόνο τους μνημονεύουμε. Φέτος, αποφασίσαμε να κάνουμε και έναν γάμο. Κάνουμε, λοιπόν, την αναπαράσταση ενός μικρασιάτικου γάμου, βασισμένου και παρμένου μέσα από το βιβλίο του Παρασκευά Συριανόγλου «Τα θεμέλια του πολιτισμού μας». Στην πραγματικότητα περιγράφει ποιο ήταν το τελετουργικό και μέσα από αυτό προσπαθούμε να αναδείξουμε ομοιότητες και πολιτιστικά στοιχεία τα οποία ήρθαν στην Ελλάδα το 1922 και πλέον τα θεωρούμε κτήμα μας και δεδομένα. Σήμερα, ο σύλλογός μας Ρεθυμνίων Μικρασιατών μαζί με τη χορωδία του μεγάλου κάστρου έχουμε συμπλέξει να κάνουμε αυτό το θεατρικό δρώμενο, το οποίο παρουσιάζει το πως γινόταν το φλερτ της εποχής, γιατί ήταν άλλα τα ήθη και τα έθιμα, πως γινόταν το προξενιό και πως τελικά γινόταν το γλέντι, που τα πράγματα ήταν και πιο σύνθετα και πιο απλά από ό,τι είναι σήμερα.Έχουμε μαζί μας το Λύκειο Ελληνίδων με τους χορούς του και τους χορούς μας, που το εμπλουτίζει.Έχουμε την κα. Σακκαδάκη που μας έχει γράψει τα κείμενα και μας περιγράφει το τελετουργικό.
Προσπαθούμε κάθε φορά να μεταδώσουμε στον κόσμο τι από αυτά που σήμερα θεωρούμε δεδομένα ήρθαν από τη Μικρά Ασία, ένα κομμάτι της Ελλάδας, το οποίο δυστυχώς δεν καταφέραμε να ολοκληρώσουμε. Θα ήθελα να ευχαριστήσω τον γνωστό σεφ του Ρεθύμνου, τον Μιχάλη Χάσικο, που μας υποστηρίζει με το κεσκέκι, ένα παραδοσιακό φαγητό που σερβίρονταν στους γάμους και είχε συμβολισμό για να στεριώσει ο γάμος και να είχε γονιμότητα το ζευγάρι».
Από τις εντυπωσιακές εμφανίσεις της βραδιάς ήταν οι χοροί από το Λύκειο Ελληνίδων Ρεθύμνου που έδωσε και σε αυτή την εκδήλωση το εντυπωσιακό παρόν με την επιμέλεια της κ. Φέφης Βαλαρή και της σκηνοθέτιδας κ. Μαρίας Σακαδάκη – Σακαράκη.
Στο τέλος της βραδιάς οι παρευρισκόμενοι είχαν την ευκαιρία να βιώσουν ολοκληρωτικά την εμπειρία του μικρασιατικού γάμου, με το να γευτούν το παραδοσιακό φαγητό της Μικράς Ασίας που προσέφεραν στις εκδηλώσεις τότε, το λεγόμενο «κεσκέκι». Ο γνωστός μάγειρας του Ρεθύμνου Μιχάλης Χάσικος προσέφερε αυτήν τη γευστική εμπειρία στους ανθρώπους, με την ολοκλήρωση της διαδικασίας του «γάμου».
«Κάναμε ένα παραδοσιακό φαγητό. Ευχή το λέγανε γιατί το μαγείρευαν σε οποιαδήποτε γιορτή και εκδηλώσεις είχαν τότε. Είναι ένα φαγητό το οποίο θέλει πάρα πολύ χρόνο και πολύ μεγάλη διαδικασία. Υπάρχουν ειδικοί που το μαγειρεύουν ακόμα στη Σύρο, τη Μυτιλήνη και σε κάποια νησιά στις γιορτές…», δήλωσε ο κ. Χάσικος στα «Ρ.Ν.».
Αναστασία Κασαμπαλή
Μαγδαληνή Κουντουνιώτη
