Του ΓΙΑΝΝΗ ΚΩΣΤΑΚΟΓΛΟΥ
Κλειστά καταστήματα και άδεια τραπέζια αποτυπώνουν την εικόνα της μετά, τουριστικής σεζόν, εποχής για το Ρέθυμνο με πάνω από το 50% των επιχειρήσεων εστίασης να σταματούν να λειτουργούν προσωρινά ενόψει της χειμερινής περιόδου. Ο εποχικός χαρακτήρας που υιοθετούν αρκετοί ιδιοκτήτες για τα μαγαζιά τους προκύπτει από την αδυναμία να καλυφθούν βασικά λειτουργικά κόστη, από τη δυσκολία για εύρεση προσωπικού και από την υποτονική καταναλωτική κίνηση, ιδιαίτερα κατά το διάστημα Δευτέρα – Παρασκευή. Μπορεί ο Κρητικός να μην φοβάται να ξοδέψει σε φαγητό και ποτό, αλλά παρατηρείται μία συντηρητική προσέγγιση στις φορές που θα βγει έξω, ή ακόμα και στις καταναλωτικές επιλογές του. Την ίδια ώρα, πολλές επιχειρήσεις, που παραμένουν ανοιχτές, περιορίζουν το προσωπικό, ακόμα και κατά το ήμισυ, ενώ άλλες βρίσκουν εναλλακτικούς τρόπους απασχόλησης του προσωπικού, για να το διατηρήσουν στο έμψυχο δυναμικό τους.
«Οι φόροι που έχει πλέον μία επιχείρηση υγειονομικού χαρακτήρα είναι αβάσταχτοι και μη διαχειρίσιμοι, οπότε αναγκαστικά πρέπει να προκύψουν τιμολογιακές μεταβολές», δήλωσε μεταξύ άλλων στα «Ρ.Ν.», ο Μιχάλης Χάσικος, πρόεδρος του Συλλόγου Εστίασης Ρεθύμνου, επισημαίνοντας ότι στο τέλος του μήνα προκύπτει μία συσσώρευση εξόδων που δεν μπορούν να καλυφθούν εύκολα από τις επιχειρήσεις.
«Δυστυχώς, τόσο οι προμήθειες πρώτων υλών, όσο και το ενεργειακό μας πονάνε», πρόσθεσε ο κ. Όθωνας Χριστουλάκης, ιδιοκτήτης εστιατορίου στο κέντρο της παλιάς πόλης. Επιπλέον, ορισμένα καταστήματα δράττονται της ευκαιρίας της προσωρινής παύσης των λειτουργιών τους, κατά τη διάρκεια του χειμώνα, προκειμένου να προβούν σε ανακαινίσεις και βελτίωση είτε του χώρου τους, είτε των υπηρεσιών τους, σε μία συνηθισμένη τακτική που προκύπτει εξαιτίας του υψηλού ανταγωνισμού που υπάρχει στην περιοχή. Ωστόσο, στα θετικά μηνύματα που εκπέμπει η αγορά του Ρεθύμνου δεν εντοπίζονται προς το παρόν καταστήματα που να βάζουν οριστικά λουκέτα, αποδεικνύοντας ότι έχουν βρει τρόπους να επιβιώνουν, ανεξάρτητα από το χρονικό διάστημα μέσα στο χρόνο, που παραμένουν ανοιχτά.
«Βάζουμε λάδι στον λύχνο της ελπίδας για την επόμενη σεζόν»
Ο κ. Χριστουλάκης μιλώντας στα «Ρ.Ν.» προχώρησε σε μία δική του αποτίμηση της κατάστασης που επικρατεί αυτόν τον καιρό στα καταστήματα εστίασης, τονίζοντας ότι οι σχολικές εκδρομές, αλλά και τα σαββατοκύριακα αποτελούν δύο ανάσες για τις επιχειρήσεις αυτόν τον καιρό: «Μετά τις 8 Νοεμβρίου, όταν και ουσιαστικά έπεσε η αυλαία της τουριστικής σεζόν, η κατάσταση έγινε πάρα πολύ δύσκολη. Προσπαθούμε να κρατάμε τα καταστήματά μας ανοιχτά, προκειμένου να ενισχύουμε το εισόδημα των εργαζόμενων, αλλά και να στηρίζουμε τους πελάτες που μας στηρίζουν όλο τον χρόνο. Πάρα πολλοί συνάδελφοι έχουν κλείσει. Αυτή τη στιγμή από τα καταστήματα της εστίασης λειτουργούν λιγότερο από το 50% των διαθέσιμων καταστημάτων. Μάλιστα, πολλά μαγαζιά υπολειτουργούν, θα δείτε πολλά κλειστά φώτα στις 11 το βράδυ. Η κίνηση είναι υποτονική, υπάρχουν κάποιες εκδρομές μαθητών, οι οποίες ενισχύουν το εισόδημά μας και στις οποίες θα έπρεπε να δώσουμε ως πόλη μία ιδιαίτερη προσοχή, προκειμένου να υπάρξουν διανυκτερεύσεις μαθητών και όχι απλά να είναι διερχόμενοι από το Ρέθυμνο».
Παράλληλα, ο κ. Χριστουλάκης, πρόσθεσε: «Οι Ρεθεμνιώτες μεσοβδόμαδα δεν βγαίνουν έξω, είναι ελάχιστες οι μέρες που έχουμε κάποια έντονη κίνηση και αυτό οφείλεται σε μεμονωμένες γιορτές και κάποιες εκδηλώσεις. Είναι προφανές ότι υπάρχει πρόβλημα με το εισόδημά τους, κρατώντας το πορτοφόλι τους κλειστό, για να μπορούν να ξοδέψουν και τις γιορτές. Τα σαββατοκύριακα υπάρχει μία ενίσχυση, γιατί έχουμε διερχόμενο κόσμο και από Χανιά και από Ηράκλειο. Τις παραμονές Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς αναμένουμε μία κορύφωση. Μετά θα συνεχίσουμε να βάζουμε λάδι στον λύχνο της ελπίδας για την επόμενη σεζόν. Όσον αφορά την κατανάλωση, ο Έλληνας όταν θέλει να βγει έξω θέλει να περάσει καλά, βεβαίως ψάχνει την τιμή και πράγματα που είναι προσιτά, αλλά παραγγέλνει».
Σε χαμηλότερα επίπεδα σε σχέση με πέρσι βρίσκεται η καταναλωτική κίνηση, σύμφωνα με τον κ. Χάσικο: «Τις Παρασκευές και το σαββατοκύριακο υπάρχει ένα αναμενόμενο επίπεδο δουλειάς, όχι όπως πέρσι, αλλά τις καθημερινές είμαστε αρκετά πεσμένοι. Υπάρχει μία ευρύτερη ανισορροπία στους μισθούς και την αγορά, λόγω πολλών γεγονότων που έχουν συμβεί τα τελευταία χρόνια. Οι εκτιμήσεις μας δείχνουν ότι η αγορά χρειάζεται άλλα ένα με δύο χρόνια για να επανέλθει στα φυσιολογικά της».
«Οικονομίες» ενόψει των εορτών των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς κρατάνε μακριά από δαπανηρές και κυρίως συχνές εξόδους το μεγαλύτερο κομμάτι των καταναλωτών, όπως σημείωσε ο κ. Χάσικος: «Στην περίοδο πριν από τα Χριστούγεννα πάντα υπάρχει μία σχετική ηρεμία, προετοιμάζεται ο κόσμος και μαζεύει χρήματα για να περάσει τις γιορτές του. Η αγορά είναι λίγο πιο υποτονική από τις άλλες χρονιές, από άποψη καταναλωτικής κίνησης. Τα καταστήματα που έχουν κλείσει είναι αυτά που λειτουργούν σε μορφή σεζόν, είναι συνηθισμένο αυτό. Αυτές οι επιχειρήσεις θα ανοίξουν μετά τον Ιανουάριο. Τα μαγαζιά που απλά περιορίζουν τα ωράριά τους ή λειτουργούν μόνο σαββατοκύριακα και με υπηρεσίες ηλεκτρονικής διανομής είναι ελάχιστα. Υπάρχει μία συνέπεια στο Ρέθυμνο στα μαγαζιά που κλείνουν κάθε χρόνο και σε αυτά που μένουν ανοιχτά».
Φόροι, πρώτες ύλες και ενεργειακά κόστη γονατίζουν τις επιχειρήσεις
Παρά τις πολυάριθμες και συχνές αυξήσεις στις τιμές των πρώτων υλών και των βασικών καταναλωτικών προϊόντων, υπάρχουν επιχειρήσεις, όπως αυτή του Όθωνα Χριστουλάκη, οι οποίες προσπαθούν να αποφύγουν τις ανατιμολογήσεις, μέχρι το σημείο που τίθενται ζητήματα επιβίωσης: «Τα λειτουργικά μας κόστη και η κάλυψή τους είναι τεράστιος πόνος. Δυστυχώς, τόσο οι προμήθειες πρώτων υλών, αλλά και το ενεργειακό μας πονάνε. Υπάρχει τάση αυξήσεων, στα τυροκομικά, στα έλαια, στα κρέατα και γενικά όλες οι πρώτες ύλες πορεύονται τη σκάλα της ανόδου. Εμείς κρατάμε τις τιμές μας σταθερές και δεν τις έχουμε αλλάξει τον τελευταίο ενάμισι χρόνο. Παρότι το κρασί έχει υποστεί δύο αυξήσεις και η μπύρα τρείς με έξι αυξήσεις τα τελευταία χρόνια, εμείς κρατάμε τις τιμές στα ίδια επίπεδα ή σε ελαφρώς υψηλότερα. Παίζουμε και εμείς με την ψυχολογία για να μπορούμε να επιβιώσουμε».
Οι φόροι και οι τιμές των πρώτων υλών οδηγούν τόσο σε συρρικνώσεις ωραρίων, όσο και σε αύξηση του κόστους των προϊόντων στα καταστήματα εστίασης. Ο κ. Χάσικος υπογράμμισε: «Οι πρώτες ύλες δεν είναι απλώς στα ύψη, αλλά έχουν ξεφύγει εντελώς. Πέρα από αυτό όμως, οι φόροι που έχει πλέον μία επιχείρηση υγειονομικού χαρακτήρα είναι αβάσταχτοι και μη διαχειρίσιμοι, οπότε αναγκαστικά πρέπει να προκύψουν τιμολογιακές μεταβολές. Ασφαλιστικές εισφορές, ΦΠΑ, φόρος εισοδήματος και μία σειρά από συσσωρευμένες επιβαρύνσεις που μαζεύονται στο τέλος του μήνα και «πνίγουν» τις επιχειρήσεις. Συνήθως αυτός είναι και ο πιο συνηθισμένος λόγος που οι επιχειρήσεις περιορίζουν τα ωράριά τους, όπως το ίδιο ισχύει και για το προσωπικό. Δεν υπάρχει το κατάλληλο εργατικό δυναμικό για να δουλέψει τον χειμώνα. Οι επιχειρήσεις τον χειμώνα περιορίζουν το προσωπικό τους στο μισό, προκειμένου να εξασφαλίσουν συνθήκες επιβίωσης».
«Οι υπηρεσίες της εστίασης είναι πολύ υψηλού επιπέδου»
Παρά τα πολυάριθμα εποχιακά καταστήματα που μένουν κλειστά για ένα σημαντικό κομμάτι του χρόνου, οι επιχειρήσεις που βάζουν οριστικό λουκέτο σπανίζουν στο Ρέθυμνο. Επιπλέον, οι ντόπιες επιχειρήσεις επενδύουν περισσότερο στη διαμόρφωση και τη διατήρηση μίας ξεκάθαρης και εμπορικής ταυτότητας και λιγότερο στην ανακατεύθυνση του χαρακτήρα και των υπηρεσιών τους. Ο κ. Χάσικος τόνισε: «Το καλό είναι ότι δεν έχουμε επιχειρήσεις που δεν θα ξανανοίξουν. Στο Ρέθυμνο δεν έχουμε λουκέτα, αυτό είναι πολύ θετικό μέχρι στιγμής. Μερικές φορές οι επιχειρήσεις και κυρίως μικρά καταστήματα αλλάζουν προσανατολισμό. Ένα εστιατόριο που έχει ταυτότητα, την κρατάει και δεν την αλλάζει ποτέ. Συνήθως καινούργιες επιχειρήσεις που ανοίγουν και δεν γνωρίζουν τη δουλειά, μπορεί να αλλάζουν τα προϊόντα τους και τις παρεχόμενες υπηρεσίες, είτε έχει να κάνει με την ποιότητα, είτε με τα χαρακτηριστικά τους. Αυτό αφορά καφέ και φαγάδικα της κλίμακας του fast food».
Συγχρόνως, ουκ ολίγοι πρέπει να θεωρούνται οι καταστηματάρχες που επιδιώκουν να αναβαθμίσουν και να ανακαινίσουν τις επιχειρήσεις τους, σε μία προσπάθεια να «ξεχωρίσουν», στην ήδη ανταγωνιστική αγορά του Ρεθύμνου. Ο κ. Χριστουλάκης σημείωσε ότι: «Η ανησυχία για βελτίωση είναι μόνιμη στον τομέα του επιχειρείν και της εστίασης. Είναι γεγονός ότι ο ανταγωνισμός στο Ρέθυμνο είναι πάρα πολύ υψηλός και οπωσδήποτε μεταξύ μας θέλουμε να προσφέρουμε καλύτερες υπηρεσίες, καλύτερη εικόνα, ανανέωση στα πιάτα μας και πολλά άλλα. Από ό,τι γνωρίζω οι υπηρεσίες εστίασης του Ρεθύμνου είναι πολύ υψηλού επιπέδου πανελλαδικά και γι’ αυτό βλέπετε κατά καιρούς να μας επισκέπτονται σημαντικοί άνθρωποι, αλλά και τοπικά καταστήματα να βραβεύονται σε πανελλήνια κλίμακα».
Τέλος, το δυσεύρετο, κατάλληλο και εξειδικευμένο, εργατικό δυναμικό οδηγεί τους ιδιοκτήτες σε προσπάθειες να αξιοποιήσουν με διαφορετικούς τρόπους το υπάρχον προσωπικό κατά τη διάρκεια του χειμώνα και όχι να το περιορίσουν ή να το αντικαταστήσουν, όπως δήλωσε ο Όθωνας Χριστουλάκης: «Οι εργαζόμενοι για εμάς είναι οικογένεια και πορευόμαστε έτσι, που πολλές φορές απασχολούμε άτομα που δεν χρειαζόμαστε, απλά στηρίζοντας το εισόδημά τους. Βρίσκουμε τρόπους να απασχολούμε τους ανθρώπους μας, είτε στον τομέα της καθαριότητας, είτε για σεμινάρια για νέα πιάτα. Ουσιαστικά υπάρχει μία ποικιλία δραστηριοτήτων, μία ιδιόμορφη επένδυση αυτό το χρονικό διάστημα. Πολλοί εργαζόμενοι δεν θέλουν βέβαια να εργάζονται και προτιμούν το ταμείο ανεργίας, αλλά το επίδομα δεν μπορεί να καλύψει οικονομικά κανέναν».
