Έχασαν τον… ύπνο τους οι ελαιοπαραγωγοί από τις εξάρσεις των δακοσυλλήψεων και την πληθώρα των δακοπροσβολών που έχουν παρουσιαστεί σε διάφορους ελαιώνες σε όλη την Κρήτη, το τελευταίο διάστημα.
Η ανησυχία και στον νομό Ρεθύμνης είναι διάχυτη. Ο κίνδυνος επανάληψης μίας κάκιστης χρονιάς, αντίστοιχης του 2019, είναι ολοζώντανος. Οι αρμόδιοι παράγοντες έχουν κινητοποιηθεί, προσπαθώντας να βρουν τις κατάλληλες λύσεις έστω και στο… παρά πέντε.
Χθες, από τις 11 το πρωί έως τη 1 το μεσημέρι, συνήλθε και συνεδρίασε η Επιστημονική Συμβουλευτική επιτροπή φυτοπροστασίας του ΣΕΔΗΚ, μέσω τηλεδιάσκεψης.
Στη συζήτηση συμμετείχαν οι:
– Αριστείδης Οικονομόπουλος, Δρ γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής Βιολογίας πανεπιστημίου Κρήτης.
– Πολυχρόνης Ρεμβουλάκης Δρ βιολόγος – οικολόγος, επικεφαλής εντομολόγος και Βιοασφάλειας Τροφίμων της Νέας Νότιας Ουαλίας Αυστραλίας.
– Βασίλης Μπουρνάκας, συνταξιούχος γεωπόνος και συγγραφέας του βιβλίου «Δολωματική δακοκτονία».
– Νίκος Μιχελάκης, Δρ γεωπόνος, πρώην διευθυντής του Ινστιτούτου Ελιάς Χανίων, επιστημονικός σύμβουλος του ΣΕΔΗΚ.
– Νίκος Αγριμάκης, πρόεδρος δημοτικού συμβουλίου Ρεθύμνου, εντεταλμένος σύμβουλος για αγροτικά θέματα στον δήμο Ρεθύμνης, και μέλος του ΣΕΔΗΚ.
– Γιώργος Κατσανέβας πρόεδρος Αγροτικού συλλόγου Ρεθύμνου.
Στο …τραπέζι έπεσαν οι τρόποι και τα μέσα που πρέπει να χρησιμοποιηθούν για την άμεση και μελλοντική αντιμετώπιση τέτοιου είδους κινδύνων (υψηλών δακοσυλλήψεων και των διάσπαρτων δακοπροσβολών).
«Η εμφάνιση των υψηλών δακοπληθυσμών μετά από τη διενέργεια πρώτης και δεύτερης γενικής διαβροχής σχεδόν σε όλο το νησί, οπωσδήποτε είναι ανησυχητική. Κι αν δεν ελεγχθεί άμεσα εγκυμονεί πάρα πολλούς και μεγάλους κινδύνους για σημαντικές δακοπροσβολές στην ελαιοκαλλιέργεια» δήλωσε στα «Ρ.Ν.» ο επιστημονικός σύμβουλος του ΣΕΔΗΚ Νίκος Μιχελάκης.
«Τα αίτια της εξέλιξης αυτής είναι πολλά» συνέχισε ο ίδιος. «Οφείλονται κυρίως στην έλλειψη εκσυγχρονισμού του συστήματος της δακοκτονίας, το οποίο εφαρμόζεται. Όλα αυτά έχουν επισημανθεί κατά καιρούς με διάφορα υπομνήματα του ΣΕΔΗΚ».
Ο καιρός αποτελεί έναν βασικό παράγοντα για το πώς θα εξελιχθεί η εν λόγω κατάσταση.
«Πράγματι, οι καιρικές συνθήκες ήταν αρκετά ευνοϊκές για τον δάκο, δεν ήταν όμως ακαταμάχητες. Θα μπορούσε δηλαδή να αντιμετωπιστεί αυτή η έξαρση του δάκου, με κατάλληλους χειρισμούς οι οποίοι προφανώς δεν έγιναν στο βαθμό που έπρεπε να γίνουν» σχολιάζει ο κ. Μιχελάκης.
«Κύριο ρόλο στην επιτυχία της δακοκτονίας παίζει η πρώτη γενική διαβροχή, η οποία δεν είναι το ήμισυ του παντός αλλά το άπαν του παντός!» θα επαναλάβει ο έμπειρος γεωπόνος.
«Η διαβροχή αυτή κι εφέτος καθυστέρησε όπως και τα άλλα χρόνια» υποστήριξε.
Οι δύο λύσεις που προκρίνονται
Σε δύο κατευθύνσεις κινούνται οι ενέργειες οι οποίες προτάθηκαν να γίνουν, από τούδε και στο εξής, από την Επιστημονική Συμβουλευτική επιτροπή φυτοπροστασίας του ΣΕΔΗΚ:
1) Έλεγχος των δακοπροσβολών, οι οποίες έχουν γίνει σε διάφορους ελαιώνες της Κρήτης. Ο κ. Μιχελάκης εξηγεί: «Ο έλεγχος αυτός προϋποθέτει επισήμανση των δακοπροσβολών, που πρέπει να γίνει από τις υπηρεσίες, και στη συνέχεια αντιμετώπισή τους με ψεκασμούς καλύψεως, οι οποίες κατά την επιτροπή θα πρέπει να γίνουν από τις ίδιες τις υπηρεσίες και όχι από τους παραγωγούς. Η αντιμετώπιση αυτή θα πρέπει να γίνει με διασυστημικά φάρμακα, τα οποία μπορούν να ελέγξουν και να σκοτώσουν τα σκουλήκια που βρίσκονται μέσα στους καρπούς. Η αντιμετώπιση των τέλειων εντόμων τα οποία φαίνονται στις δακοσυλλήψεις μέσα στις παγίδες θα πρέπει να γίνει με άλλο τρόπο, δηλαδή με εφαρμογή της δολωματικής δακοκτονίας η οποία ήδη εφαρμόζεται, αλλά σε συχνότερο βαθμό».
Η επιτροπή εντόπισε και επισήμανε ως πρόβλημα το μεγάλο διάστημα, των 21 ημερών, που απέχει ο ένας ψεκασμός από τον άλλον.
«Αυτό εμείς θεωρούμε ότι μπορεί να επανεξεταστεί από την πλευρά των υπουργείων και των αρμόδιων υπηρεσιών, γιατί είναι πολύ μεγάλο το συγκεκριμένο διάστημα και επιτρέπει τη δημιουργία μίας ολόκληρης γενιάς δάκων. Ενώ, από την άλλη μεριά το ίδιο φάρμακο – αναφέρει η ετικέτα του – ότι μπορεί στο τέλος της περιόδου προ της συγκομιδής να περάσουν μόνο 14 μέρες, μέχρι να ξαναχρησιμοποιηθεί. Επομένως, πρέπει να γίνει μία ενέργεια ώστε αυτό το φάρμακο να μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε συχνότερο βαθμό στους επόμενους ψεκασμούς για να μπορεί να έχει αποτέλεσμα» αναφέρει ο κ. Μιχελάκης.
Ο ΣΕΔΗΚ αναμένεται να καταθέσει, για πολλοστή φορά, σχετικό υπόμνημα στο αρμόδιο υπουργείο.
2) Στη διάρκεια της τηλεδιάσκεψης επισημάνθηκε ιδιαιτέρως πώς η αντιμετώπιση όλων αυτών των προβλημάτων στο μέλλον προϋποθέτει μία ριζική αναδιοργάνωση του συστήματος της δακοκτονίας.
«Συζητείται και σε επίπεδο Περιφέρειας και σε επίπεδο υπουργείου. Θα πρέπει κάποια στιγμή η πρόταση αυτή να γίνει πράξη. Διότι, δεν μπορούμε να συνεχίζουμε με τον ίδιο ρυθμό και να αντιμετωπίζουμε κάθε φορά προβλήματα τα οποία δημιουργούνται είτε από έλλειψη συντονισμού, είτε από την ύπαρξη πολλών ελαιώνων οι οποίοι δεν ψεκάζονται ενώ η δακοκτονία απαιτεί γενικές διαβροχές (ψεκασμό όλων των ελαιόδεντρων)» τονίζει ο κ. Μιχελάκης και προσθέτει: «Πρέπει να υπάρξουν και διάφορες άλλες ρυθμίσεις, που θα εκσυγχρονίζουν το σύστημα της δακοντονίας. Μέσα σε αυτές είναι ακόμα και το σύστημα της εφαρμογής του ψεκασμού. Σήμερα εφαρμόζεται με τρακτέρ, τα οποία τρακτέρ δεν εκπληρούν κατά κάποιο τρόπο εκείνο το στόχο που εκπληρούσαν οι παλιοί ψεκασμοί που γίνονταν με ψεκαστήρες πλάτης, πολύ κοντά στον κορμό. Η εκτόξευση του ψεκαστικού υγρού από μεγάλες αποστάσεις δημιουργεί μία αναποτελεσματικότητα. Διότι, το υγρό από τη μία εξατμίζεται πολύ γρήγορα και δεν φτάνει εκεί που πρέπει να φτάσει για να ελέγξει το έντομο. Από την άλλη μεριά, εγκυμονεί και κινδύνους υπολειμμάτων στον ελαιόκαρπο».
Σώζεται η χρονιά;
Η πιθανότητα να βιώσουμε ξανά μία καταστροφή αντίστοιχη μ’ εκείνη του 2019, δεν μπορεί να αποκλειστεί. «Ευχόμαστε να μην επιβεβαιωθεί» λέει ο επιστημονικός σύμβουλος του ΣΕΔΗΚ, εντοπίζοντας κι ένα θετικό μέσα στην όλη ιστορία: «Είναι η ίδια η παραγωγή, που είναι πλούσια. Όταν είναι πλούσια η παραγωγή, όσο μεγάλες κι αν είναι οι προσβολές του δάκου, δεν την εκμηδενίζουν. Θα τη ζημιώσουν σίγουρα, αλλά δεν πρόκειται να την καταστρέψουν ολοσχερώς. Μην βασιζόμαστε όμως στο σενάριο ότι θα έχουμε λάδι αντίστοιχο με της περσινής χρονιάς, των δύο και τριών γραμμών».
Ο πρόεδρος του Αγροτικού συλλόγου Ρεθύμνου Γιώργος Κατσανέβας εξέφρασε την ανησυχία του, ότι σε περίπτωση βροχής «Η καταστροφή θα είναι πλήρης, όσους ψεκασμούς κι αν κάνουμε!».
Ο κ. Μιχελάκης αντέτεινε: «Εάν βρέξει θα ωφεληθούν οι ελαιώνες της Κρήτης, ακριβώς επειδή τους λείπει το νερό σε γενική κλίμακα. Θα έχουμε μία ωφέλεια στον ελαιόκαρπο. Αυτός είναι και ο λόγος που ποτίζουμε τις ελιές. Την ίδια στιγμή, βεβαίως, ο ελαιόκαρπος μπορεί να γίνει πιο ευαίσθητος στις προσβολές του δάκου. Αυτό προφανώς θα δημιουργήσει και κάποιους κινδύνους μεγαλύτερους για δακοπροσβολές».
Ο κ. Κατσανέβας έκανε λόγο για μία «απελπιστική κατάσταση» σε όλη την Κρήτη. «Τον Ιούνιο και τον Ιούλιο δεν έκανε καύσωνες, αλλά μόνο μελτέμια και αυτό βοήθησε να αναπτυχθεί αστραπιαία ο δάκος. Δεν μπόρεσε να καταπολεμηθεί με τίποτα, παρότι ψέκαζαν τα συνεργεία. Φοβάμαι ότι θα πάμε σε πολύ χειρότερη κατάσταση από το 2019, αν οι καιρικές συνθήκες με τη βροχή και την υγρασία, γίνουν ευνοϊκές για τον δάκο».
Και ο πρόεδρος του Αγροτικού συλλόγου Ρεθύμνου, πάντως, τάχθηκε υπέρ της ριζικής αλλαγής του καθεστώτος δακοκτονίας.
«Η φετινή παραγωγή κινδυνεύει με καταστροφή, εάν δεν γίνουν καλύψεις» προειδοποίησε ο Νίκος Αγριμάκης, πρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου Ρεθύμνου, εντεταλμένος σύμβουλος για αγροτικά θέματα στον δήμο Ρεθύμνης και μέλος του ΣΕΔΗΚ.
«Οι πληθυσμοί του δάκου είναι τεράστιοι» παρατήρησε επιπλέον. «Το πρόβλημα δεν αντιμετωπίζεται με τους δολωματικούς ψεκασμούς. Όλοι οι επιστήμονες μιλάνε για καλύψεις: Να κάνει κάλυψη, δηλαδή, ο παραγωγός. Όταν δεν πιάσουμε την πρώτη γενιά δάκου, τα αποτελέσματα είναι ολέθρια. Αυτό λένε όλοι οι επιστήμονες. Είμαι πολύ απαισιόδοξος, Δεν βλέπω να πηγαίνουν καθόλου καλά τα πράγματα. Είναι τεράστιοι οι πληθυσμοί του δάκου. Φοβάμαι πώς οδεύουμε σε μία χρονιά όπως το 2019. Κι αν χάσουμε τη χρονιά, το οικονομικό πλήγμα θα είναι τεράστιο!».
Ο κ. Αγριμάκης ανέτρεξε σε μία πρόταση που είχε καταθέσει ο αείμνηστος Ευθύμης Νικολιδάκης, άλλοτε επικεφαλής της διεύθυνσης Γεωργίας.
«Είχε δημοσιοποιήσει μία πατέντα για μαζική παγίδευση του δάκου, την οποία έχω χρησιμοποιήσει και τη βρίσκω σε γενικές γραμμές αποτελεσματική» είπε ο πρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου Ρεθύμνου. «Κουβεντιάσαμε για αυτή την πατέντα. Όπως ειπώθηκε, έχει γίνει σε δύο εκατομμύρια ελιές στο Ηράκλειο, μία μελέτη για μαζική παγίδευση, η οποία δεν προχώρησε από το υπουργείο».
Ο πρώτος ψεκασμός δεν είναι θέμα ημερολογιακής εφαρμογής, ξεκαθαρίζει ο κ. Μιχελάκης.
«Ο πρώτος ψεκασμός πρέπει να τοποθετείται πάντοτε, όπως λέμε εμείς, πριν ο ελαιόκαρπος γίνει δεκτικός για προσβολές. Πριν δηλαδή ο ελαιόκαρπος μεγαλώσει κι είναι εύκολο να προσβληθεί από τον δάκο, εμείς να έχουμε κάνει την πρώτη διαβροχή, να τον έχουμε ελέγξει. Γιατί, αν ο δάκος βρει ελαιόκαρπο και κάνει την πρώτη του γενιά από εκεί και πέρα, δεν ελέγχεται. Αυτό συνέβη και εφέτος» διευκρίνισε ο ίδιος.
«Όταν έχουμε να κάνουμε με την παραγωγή του κόσμου, τότε στρατηγικά θα πρέπει να πάρουμε το πιο ευαίσθητο σημείο. Να πάρουμε, δηλαδή, σαν δεδομένο ότι ο δάκος υπάρχει ή θα υπάρξει, επομένως εμείς θα κάνουμε τον ψεκασμό μας πριν ο ελαιόκαρπος είναι δεκτικός για προσβολή» σημείωσε με νόημα. «Αυτό δεν καθορίζεται ημερολογιακά. Μπορεί σε κάποιες χρονιές να είναι τις πρώτες δεκαπέντε μέρες του Μάη, μπορεί ένα μήνα μετά. Εφέτος, για παράδειγμα, ο πρώτος ψεκασμός έπρεπε να γίνει πολύ νωρίτερα απ’ ό,τι έγινε (έγινε κατά βάση στα μέσα Ιουνίου, ενώ έπρεπε να γίνει τέλη Μαΐου και αρχές Ιουνίου)» κατέληξε.
