Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΚΟΡΔΙΛΗ
Η ανάπτυξη της ενδοχώρας του Ρεθύμνου, των Οικισμών και των πολυάριθμων χωριών μας, με σεβασμό στην πολιτιστική τους κληρονομιά, την παράδοση και, κυρίως, το φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον τους, αποτελεί προτεραιότητα για τον δήμο Ρεθύμνης.
Ανταποκρινόμαστε λοιπόν, με ικανοποίηση σε κάθε πρόσκληση που μας προσφέρει τη δυνατότητα γόνιμης ανταλλαγής ιδεών, προτάσεων και καλών πρακτικών που απορρέουν από τις αρχές βιώσιμης ανάπτυξης που εφαρμόζονται σε προηγμένες ελληνικές και ευρωπαϊκές πόλεις.
Συγχαίρουμε κι ευχαριστούμε πολύ, λοιπόν, τους διοργανωτές της εκδήλωσης, την Περιφέρεια Κρήτης και την Αντιπεριφέρεια Ρεθύμνου που μας κάνουν κοινωνούς των αποτελεσμάτων του ευρωπαϊκού έργου «Moving», το οποίο επικεντρώνεται στις πολιτικές ενδυνάμωσης των αγροτικών και ορεινών περιοχών με στόχο την οικονομική τους ανάπτυξη, την βιωσιμότητα με σεβασμό σε περιβάλλον και την κοινωνική ευημερία των κατοίκων κι επισκεπτών τους.
Είναι γεγονός πως η κλιματική αλλαγή, οι ελλείψεις σε δίκτυα και υποδομές, η υποβάθμιση του πρωτογενούς τομέα έναντι της εκρηκτικής τουριστικής ανάπτυξης του νομού και του νησιού μας τις τελευταίες δεκαετίες και η αναπόδραστη ερήμωση των χωριών μας, ειδικά από νέους που επιλέγουν το αστικό κέντρο ή τουριστικά ανεπτυγμένες περιοχές για να ζήσουν και να δραστηριοποιηθούν επαγγελματικά, καθιστούν τη χάραξη στρατηγικής για την αναζωογόνηση και τον εκσυγχρονισμός τους , ως ένα εξαιρετικά δύσκολο εγχείρημα.
Τόσο ο δήμος ωστόσο, όσο και η Αντιπεριφέρεια αξιοποιούν κάθε δυνατή συνεργασία και χρηματοδοτικό πρόγραμμα προκειμένου να καλύψουν τις ελλείψεις και να ικανοποιήσουν τις ανάγκες των ορεινών και αγροτικών περιοχών, δημιουργώντας υποδομές, προστατεύοντας και αναδεικνύοντας την άυλη κληρονομιά τους, ενθαρρύνοντας την επιχειρηματικότητα, προβάλλοντας τα συγκριτικά πλεονεκτήματα του κάθε τόπου και θωρακίζοντάς τους ώστε να γίνουν ασφαλείς για τους κατοίκους τους και ελκυστικοί για τους επισκέπτες τους.
Επιτρέψτε μου να γίνω πιο συγκεκριμένος μια και οι προκλήσεις της εποχής μας αλλά και οι αναπτυξιακές ευκαιρίες και τα τεχνολογικά μέσα που παρέχει, επιβάλλουν την αποχή από τα ευχολόγια και τη μετάβαση σε έργα που αποδεικνύουν εμπράκτως τη μέριμνα των αυτοδιοικητικών θεσμών για την ενδοχώρα.
Σε ότι αφορά τον δήμο Ρεθύμνης, ο αναπτυξιακός μας σχεδιασμός για τα χωριά περιλαμβάνει πλήθος στοχευμένων παρεμβάσεων που καταρτίστηκαν με κριτήριο τις υφιστάμενες ανάγκες, την περιβαλλοντική, πολιτιστική και παραδοσιακή ταυτότητα κάθε περιοχής, τη δυναμική και τη φυσιογνωμία της. Στόχος η διαχείριση της καθημερινότητας αλλά και η διασφάλιση της μελλοντικής τους προοπτικής.
Συνοπτικά θ’ αναφερθώ στις σημαντικότερες διαστάσεις της πολυδιάστατης προσέγγισής μας για την αξιοποίηση των ορεινών περιοχών μέσω ενός βιώσιμου και περιβαλλοντικά φιλικού τρόπου ανάπτυξης.
Όπως προανέφερα η δημιουργία των κατάλληλων υποδομών κυρίως προσβασιμότητας που θα διευκολύνει τις μετακινήσεις ανθρώπων και αγαθών, αποτελεί αναγκαία συνθήκη για την επίτευξη του κοινού μας στόχου. Αναφέρομαι σε έργα βελτίωσης οδικών δικτύων και αναβάθμισης δημοτικών και αγροτικών δρόμων, που επιτρέπουν την οδική διασύνδεση χωριών που γειτνιάζουν ή οικισμών της ενδοχώρας με παραλιακές περιοχές υψηλής επισκεψιμότητας.
Ενδεικτικά αναφέρω τα έργα αποκατάστασης βατότητας και οδικής ασφάλειας σε τμήματα δημοτικής – αγροτικής οδοποιίας στους οικισμούς Καπεδιανά και Χρωμοναστήρι, Αστέρι προς Αμνάτο και Πίκρι, Ρουσσοσπίτι προς Αγιοβασιλειώτικο δρόμο, Αρχαία Ελεύθερνα προς Αραβάνες, προϋπολογισμού περίπου το καθένα από αυτά μισού εκατομμυρίου ευρώ με τα οποίο ο δήμος εξασφαλίζει την οδική ασφάλεια και την προσβασιμότητα, την πολιτική προστασία, μέσω της δημιουργίας εναλλακτικού δικτύου δρόμων διαφυγής, πρόσβασης μεγάλων οχημάτων πυρασφάλειας στους συγκεκριμένους οικισμούς, ενδοεπικοινωνία της ενδοχώρας καθώς και αξιοποίηση της περιουσίας των κατοίκων της περιοχής.
Η έμφαση που αποδίδουμε σε έργα που διευκολύνουν ή αποκαθιστούν την προσβασιμότητα των κατοίκων της υπαίθρου στις περιουσίες τους, αποδεικνύεται και από την αποτελεσματική διαχείριση – σε συνάρτηση και με τους διαθέσιμους πόρους – των πλημμυρικών φαινομένων του 2019 και 2020 που εξαφάνισαν δεκάδες χιλιόμετρα αγροτικών δρόμων κυρίως σε ορεινές-κτηνοτροφικές περιοχές του Δήμου.
Στις υποδομές περιλαμβάνεται και η κατασκευή νέων δικτύων ύδρευσης αποχέτευσης, η αντικατάσταση πεπαλαιωμένων αγωγών ύδρευσης ώστε να καλύπτονται με επάρκεια, ασφάλεια και ποιότητα οι ανάγκες ύδρευσης των κατοίκων, των επιχειρήσεων των παραγωγών και των επισκεπτών, να ελεγχθούν οι διαρροές νερού και να μειωθεί το δραματικά υψηλό ενεργειακό κόστος. Επίσης, το σημαντικό θέμα διαχείρισης των λυμάτων – που σε κάποιες περιοχές παρέμεινε ελλειμματικό λόγω μη επιλεξιμότητας – αναμένεται να εκπληρωθεί με το ολιστικό έργο ολοκληρωμένης διαχείρισης υδάτων και λυμάτων, το οποίο εξασφάλισε πρώτη η ΔΕΥΑ Ρεθύμνου, με αρχική χρηματοδότηση ύψους 53 εκατομμυρίων Ευρώ.
Έχει αξία να τονιστεί επίσης ότι στο Δήμο, έχει συσταθεί και λειτουργεί αποτελεσματικά το Αυτοτελές Τμήμα Πολιτικής Προστασίας και Διαχείρισης Κρίσεων που έχει επιφορτιστεί με την ενεργοποίηση και συντονισμό θεσμικών φορέων και ιδιωτών, συλλογικοτήτων και εθελοντικών ομάδων οι οποίοι συμμετέχουν στην κατάρτιση επιχειρησιακού σχεδίου δράσης σε περιπτώσεις εκτάκτων αναγκών, καθώς και στην πρόληψη αυτών.
Το Τμήμα Πολιτικής Προστασίας διατηρεί στενές επαφές με τους αυτοδιοικητικούς εκπροσώπους των Κοινοτήτων του Δ.Ρ. οι οποίοι κλήθηκαν να καταθέσουν συγκεκριμένες προτάσεις και λύσεις σε περιοχές των Οικισμών τους που είναι ευάλωτες σε περίπτωση εκδήλωσης πυρκαγιάς, υποδεικνύοντας αγροτικούς δρόμους που με τις κατάλληλες τεχνικές επεμβάσεις θα αποτελούν οδικά δίκτυα διαφυγής και αποφυγής εγκλωβισμού των κατοίκων στον εκάστοτε Οικισμό, σε περίπτωση εκδήλωσης πυρκαγιάς.
Οι προτάσεις και τα στοιχεία που προσκόμισαν όπως ο αριθμός των μόνιμων κατοίκων ανά τοπική κοινότητα, ο αριθμός των ατόμων που ανήκουν σε ευάλωτες ομάδες ανά οικισμό, οι πιθανοί χώροι αρχικής συγκέντρωσης, χώροι καταφυγής και υποδοχής ανά οικισμό καθώς και οι πιθανές οδοί διαφυγής, αξιοποιήθηκαν στην κατάρτιση του «Ειδικού Σχεδίου Οργανωμένης Προληπτικής Απομάκρυνσης Πολιτών για λόγους προστασίας τους από εξελισσόμενη ή επικείμενη καταστροφή εξαιτίας δασικών πυρκαγιών» με την ονομασία ΙΟΛΑΟΣ 2».
Το τμήμα έχει προχωρήσει μέχρι σήμερα στη τοποθέτηση και σύνδεση 305 πυροσβεστικών κρουνών στην πόλη και στους 103 οικισμούς του δήμου σε συνεργασία με την ΔΕΥΑΡ και τον Οργανισμό Ανάπτυξης Κρήτης, στην χαρτογράφηση τους ενημερώνοντας τους αρμόδιους φορείς, σε επεμβάσεις αποκατάστασης της προσβασιμότητας και της διάνοιξης οδών διαφυγής σε περιαστικές δασικές περιοχές και εστίες πρασίνου, στην εγκατάσταση δύο πυροφυλακίων σε επιλεγμένες θέσεις στους Οικισμούς Ρισβάν Μετόχι και Αστέρι της Κοινότητας Χαμαλευρίου, καθώς και τοποθέτηση προκατασκευασμένου Οικίσκου σε δημοτικό οικόπεδο στα Τρία Μοναστήρια το οποίο στεγάζει το επιχειρησιακό κέντρο με τον εξοπλισμό της Εθελοντικής Οργάνωσης Πολιτικής Προστασίας του νομού, και δράσεις με ασκήσεις προετοιμασίας – εκπαίδευσης και ελέγχου των 25 πυροσβεστικών συγκροτημάτων που έχουν διατεθεί από το Δήμο Ρεθύμνης σε εθελοντές με οχήματα 4Χ4, για την κατάσβεση δασικών πυρκαγιών, και πλήθος άλλων δράσεων για την αποτροπή κινδύνου εκδήλωσης αγροτοδασικών πυρκαγιών. Επίσης το τμήμα έχει εφοδιαστεί με αλατιέρα και εκχιονιστικές λεπίδες που έχουν διατεθεί σε εθελοντές σε ορεινούς οικισμούς για την αντιμετώπιση προβλημάτων λόγω χιονοπτώσεων. Σημαντική είναι επίσης η έγκριση χρηματοδότησης της πρότασης του τμήματος Πολιτικής Προστασίας ύψους 310,000,00 ευρώ από το Πράσινο Ταμείο για την δημιουργία αντιπυρικών ζωνών σε οικισμούς υψηλής επικινδυνότητας που θα επιλεγούν κατόπιν μελέτης που ηδη διενεργείται και ολοκληρώνετε σε σύντομο διάστημα με έγκριση του Δασαρχείου.
Παράλληλα, συμμετέχει σε προγράμματα εδαφικής συνεργασίας όπως το «Interreg-Adrion» που έχει ως στόχο το συντονισμό και τη συνεργασία των εθνικών φορέων Πολιτικής Προστασίας της περιοχής Αδριατικής και Ιονίου.
Για την επίτευξη του στόχου το πρόγραμμα εφαρμόζει μία Καινοτόμο Πλατφόρμα Έγκαιρης Προειδοποίησης για την υποστήριξη της Δικτύωσης Πολιτικής Προστασίας στην περιοχή Adrion.
Η συζήτηση για την ανάπτυξη των αγροτικών και ορεινών περιοχών θα στερείται ρεαλιστικής βάσης αν αποκλίνει από τις βασικές αρχές διατήρησης και προστασίας του περιβάλλοντος και της συνετής διαχείρισης των φυσικών πόρων και της βιοποικιλότητας.
Με αυτό τον προσανατολισμό επιδιώκουμε με κάθε τρόπο τη διαχείριση των υδάτινων πόρων για την αποφυγή της υπερεκμετάλλευσης, ειδικά για τις ανάγκες της άρδευσης αλλά και του τουρισμού, επενδύουμε όπως προανέφερα στην προστασία των δασών και των φυσικών οικοσυστημάτων, συμμετέχουμε με τη συνδρομή του δικτύου εθελοντών του δήμου «ΡΕΘ ελοντώ» αλλά και εθελοντικών οργανώσεων του Ρεθύμνου σε προγράμματα αποκατάστασης φυσικών περιοχών και προωθούμε μέσα από τη Διεύθυνση Περιβάλλοντος και Αγροτικής Ανάπτυξης του δήμου την εφαρμογή βιώσιμων γεωργικών και παραγωγικών πρακτικών και μεθόδων καλλιέργειας βιολογικών και οικολογικών καλλιεργειών.
Για την προώθηση των συγκεκριμένων φιλοπεριβαλλοντικών πρακτικών η Διεύθυνση Περιβάλλοντος του δήμου υλοποίησε σεμινάρια ενημέρωσης νέων αγροτών, με θέμα «Νέες Τάσεις στον Πρωτογενή Τομέα, σε διάφορους Οικισμούς, συνδράμοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο την παροχή εκπαίδευσης και κατάρτισης στους τοπικούς παραγωγούς για τη βελτίωση των καλλιεργητικών πρακτικών και της παραγωγικότητας».
Στον τομέα την υποστήριξης των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στα χωριά και στην προώθηση των τοπικών προϊόντων, ο δήμος σε συνεργασία με την Αντιπεριφέρεια, το ΕΒΕ, τον σύλλογο Ξενοδόχων, παραγωγικούς φορείς και συνεταιριστικές ενώσεις, το ΣΕΔΗΚ και άλλους, αναδεικνύει τη διατροφική αξία των τοπικών προϊόντων και της κρητικής διατροφής, προβάλλοντας την σε εθνικό και διεθνές επίπεδο μέσα από τη Γιορτή Κρητικής Διατροφής, την Έκθεση κρητικού κρασιού, διάφορα φεστιβάλ γευσιγνωσίας, τις παράλληλες εκδηλώσεις του Ρεθεμνιώτικου Καρναβαλιού κ.ά.
Με ιδιαίτερη προσοχή το τμήμα Τουρισμού του δήμου, καταρτίζει και προωθεί προγράμματα εναλλακτικού τουρισμού στις αγροτικές περιοχές, σε στενή συνεργασία με έμπειρους και αξιόπιστους τουριστικούς φορείς. Ιδιαίτερη έμφαση δίδεται στην προώθηση του αγροτουρισμού, του θρησκευτικού τουρισμού, του φυσιολατρικού και του πολιτιστικού τουρισμού, μέσα από την προβολή του φυσικού πλούτου και της πολιτιστικής κληρονομιάς των ορεινών περιοχών, τη δημιουργία υποδομών όπως αναπλάσεις πλατειών, συντήρηση μνημείων όπως τον Πύργο του Μαρουλά, τη διατήρηση και ανάδειξη τοπικών πολιτιστικών μνημείων και παραδόσεων, τη δημιουργία μουσειακών χώρων όπως το Μουσείο Βελανιδιάς στον Οικισμό Καστέλλου, το παραδοσιακό ελαιοτριβείο των Αρμένων, δημιουργία μονοπατιών πεζοπορίας σε περιοχές ιδιαίτερου φυσικού κάλλους όπως στο Φαράγγι των Μύλων, την οργάνωση ποδηλατικών διαδρομών στην ενδοχώρα κ.ά.
Σε επίπεδο Κοινωνικής Πρόνοιας, το πρόγραμμα «Βοήθεια στο Σπίτι» που υλοποιεί η Κοινωνική μας Υπηρεσία, παρέχει σημαντικές κοινωνικές υπηρεσίες για την υποστήριξη των ηλικιωμένων, των ατόμων με ειδικές ανάγκες και άλλων ευπαθών ομάδων των αγροτικών περιοχών, διευκολύνοντας παράλληλα την πρόσβασή τους στην υγειονομική περίθαλψη. Άξια μνείας είναι επίσης τα προγράμματα προληπτικής αγωγής που υλοποιεί δωρεάν σε οικισμούς όπως τεστ ΠΑΠ, μαστογραφία, οδοντιατρική εξέταση και εξετάσεις ΩΡΛ, σε συνεργασία με την Περιφέρεια Κρήτης, το ΠΑΓΝΗ, τον Ιατρικό Σύλλογο, το Γ.Ν.Ν. Ρ. και άλλους φορείς υγείας.
Τέλος, υποστηρίζοντας εμπράκτως τη συμμετοχική διακυβέρνηση, ενθαρρύνουμε τη συμμετοχή των κατοίκων των χωριών στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων και εγκαθιδρύουμε δίκτυα συνεργασιών μεταξύ της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, της κεντρικής κυβέρνησης, των τοπικών κοινοτήτων, των ακαδημαϊκών ιδρυμάτων, των επιχειρήσεων της ενδοχώρας και των πολυάριθμων και δραστήριων πολιτιστικών συλλόγων των χωριών προκειμένου να καταρτίσουμε από κοινού ολοκληρωμένες στρατηγικές ανάπτυξης, να υλοποιήσουμε αναπτυξιακά προγράμματα και να ενισχύουμε την κοινωνική συνοχή.
Ελπίζουμε ότι μέσα από αυτές τις στρατηγικές, θα συνεισφέρουμε όλοι μαζί στην προστασία του περιβάλλοντος, την ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων των ορεινών περιοχών, διατηρώντας ανόθευτη την αυθεντικότητα τους, τη φιλόξενη διάθεσή τους, την αρμονική συνύπαρξη τους με τη φύση, την αδιαμεσολάβητη σχέση τους με τη γη και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που διέπουν τη σχέση τους με ανθρώπους με τους οποίους έχουν συνδέσει τον βίο τους.
Σημ. Η παραπάνω ήταν η ομιλία αντιδημάρχου Πολιτικής Προστασίας και Κλιματικής Αλλαγής κ. Γ. Σκορδίλη στην εκδήλωση της Αντιπεριφέρειας Ρεθύμνου για το Πρόγραμμα «Moving».
