Στα πλαίσια του Οδηγού Προγραμμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπου δαπανώνται περί τα 200 δισ. ευρώ ετησίως, εξέχουσα θέση έχουν και οι δαπάνες για την Ανάκαμψη και Ανθεκτικότητα. Πρόκειται για έναν μηχανισμό που έχει αποδώσει σημαντικούς καρπούς στη χώρα μας, ελάχιστη υποστήριξη στον οικονομικό γκρεμό που μας οδήγησε η πανδημία και στη συνέχεια ο πόλεμος στη γειτονιά μας. Θεωρούμε ότι είναι ένας ανθεκτικός μηχανισμός που πρέπει να γνωστοποιηθεί στο σύνολο των οικονομούντων ατόμων της χώρας, ώστε να μεγιστοποιηθούν τα συμφέροντά μας. Το σλόγκαν «Μάθε και Επένδυσε» έχει ιδιαίτερη αξία στην προκειμένη περίπτωση.
Ο Μηχανισμός Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΜΑΑ) είναι ένα πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης που αποσκοπεί στην ενίσχυση των οικονομιών των κρατών – μελών μετά την πανδημία του COVID-19. Αποτελεί τον πυρήνα του σχεδίου «NextGenerationEU», ενός συνολικού πακέτου χρηματοδότησης ύψους 750 δισ. ευρώ.
Στόχοι του ΜΑΑ:
1. Ανάκαμψη των οικονομιών των κρατών – μελών από τις επιπτώσεις της πανδημίας.
2. Ενίσχυση της ανθεκτικότητας και της βιωσιμότητας των οικονομιών για μελλοντικές κρίσεις.
3. Πράσινη και ψηφιακή μετάβαση – στήριξη επενδύσεων, που προωθούν την πράσινη ανάπτυξη και την ψηφιοποίηση.
4. Διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις για τον εκσυγχρονισμό του δημόσιου τομέα, της υγείας, της εκπαίδευσης και άλλων κρίσιμων τομέων.
Χρηματοδότηση:
• Το συνολικό ποσό του ΜΑΑ ανέρχεται σε 672,5 δισ. ευρώ (312,5 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις και 360 δισ. ευρώ σε δάνεια).
• Τα κράτη – μέλη υποβάλλουν Εθνικά Σχέδια Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΕΣΑΑ), περιγράφοντας τις μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις που θα χρηματοδοτηθούν από τον μηχανισμό.
Κύριοι Πυλώνες:
1. Πράσινη μετάβαση (37% των κονδυλίων).
2. Ψηφιακή μετάβαση (20% των κονδυλίων).
3. Κοινωνική και οικονομική συνοχή.
4. Ιδιωτικές επενδύσεις και καινοτομία.
5. Θέσεις εργασίας και εκπαίδευση.
Ο Μηχανισμός Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (MAA) αποτελεί ένα προσωρινό μέσο που βρίσκεται στο επίκεντρο του «NextGenerationEU», που είναι το σχέδιο της ΕΕ για να βγει ισχυρότερη και ανθεκτικότερη από την τρέχουσα κρίση. Μέσω του μηχανισμού, η Επιτροπή συγκεντρώνει κεφάλαια, δανειζόμενη από τις κεφαλαιαγορές (έκδοση ομολόγων εξ ονόματος της ΕΕ). Στη συνέχεια, τα κεφάλαια αυτά είναι στη διάθεση των κρατών μελών, προκειμένου να υλοποιήσουν φιλόδοξες μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις οποίες:
• Κάνουν τις οικονομίες και τις κοινωνίες τους περισσότερο βιώσιμες, ανθεκτικές και προετοιμασμένες για την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση, σύμφωνα με τις προτεραιότητες της ΕΕ.
• Αντιμετωπίζουν τις προκλήσεις που προσδιορίζονται στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου για τον συντονισμό της οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής.
Ο ΜΑΑ διαθέτει καίρια σημασία για την εφαρμογή του σχεδίου REPowerEU, της αντίδρασης της Επιτροπής στις κοινωνικοοικονομικές δυσχέρειες και στις διαταραχές της παγκόσμιας αγοράς ενέργειας, που προκλήθηκαν από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Πώς λειτουργεί ο μηχανισμός ανάκαμψης και ανθεκτικότητας;
Ο μηχανισμός τέθηκε σε ισχύ στις 19 Φεβρουαρίου 2021. Χρηματοδοτεί μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις στα κράτη μέλη της ΕΕ που έγιναν από την έναρξη της πανδημίας τον Φεβρουάριο του 2020 έως τις 31 Δεκεμβρίου 2026. Οι χώρες μπορούν να λάβουν χρηματοδότηση έως ένα ανώτατο ποσό που έχει συμφωνηθεί προηγουμένως.
Η Ελλάδα έχει εξασφαλίσει συνολική χρηματοδότηση ύψους 35,9 δισ. ευρώ από τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΜΑΑ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εκ των οποίων 18,2 δισ. ευρώ είναι επιχορηγήσεις και 17,7 δισ. ευρώ δάνεια.
Μέχρι σήμερα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει εγκρίνει και εκταμιεύσει τα εξής ποσά προς την Ελλάδα:
Πρώτη πληρωμή: 3,56 δισ. ευρώ (1,72 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις και 1,84 δισ. ευρώ σε δάνεια).
Δεύτερη πληρωμή: 3,56 δισ. ευρώ (1,72 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις και 1,84 δισ. ευρώ σε δάνεια).
Τρίτη πληρωμή: 1,72 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις.
Τέταρτη πληρωμή: 998,6 εκατ. ευρώ σε επιχορηγήσεις.
Συνολικά, η Ελλάδα έχει λάβει περίπου 9,84 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις και 3,68 δισ. ευρώ σε δάνεια, δηλαδή συνολικά 13,52 δισ. ευρώ. Επιπλέον, η Ελλάδα υπέβαλε το πέμπτο αίτημα εκταμίευσης για επιχορηγήσεις και δάνεια ύψους 3,1 δισ. ευρώ, το οποίο βρίσκεται υπό αξιολόγηση.
Η χρηματοδότηση αυτή υποστηρίζει την υλοποίηση του εθνικού σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0», το οποίο περιλαμβάνει 106 επενδύσεις και 68 μεταρρυθμίσεις, κατανεμημένες σε 4 πυλώνες, με στόχο την ενίσχυση της οικονομίας, της κοινωνίας και των θεσμών.
Τονίζουμε ιδιαίτερα ότι ο Μηχανισμός Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας βασίζεται στις επιδόσεις. Αυτό σημαίνει ότι η Επιτροπή καταβάλλει τα ποσά σε κάθε χώρα μόνο όταν έχουν επιτευχθεί τα συμφωνηθέντα ορόσημα και οι στόχοι για την ολοκλήρωση των μεταρρυθμίσεων και των επενδύσεων που περιλαμβάνονται στο σχέδιό της.
Στο οικείο κεφάλαιο του οδηγού αναλύονται οι προϋποθέσεις που θέτει ένα ευρύ θεσμικό πλαίσιο για να εισρεύσουν πόροι στην εθνική οικονομία μας. Ο Οδηγός Προγραμμάτων της Ε.Ε. θα τεθεί σε κυκλοφορία εντός του Φεβρουαρίου ευθύς μετά τη δημοσίευσή του στην Επίσημη Εφημερίδα της Ε.Ε.
