Μερικές δεκαετίες πριν… Ιούνιος, αποτελέσματα στα σχολεία και κάποιοι κρίνονταν μη ικανοί να προχωρήσουν στην επόμενη τάξη, επαναλαμβάνοντας την ίδια. Σεπτέμβριος στα σχολεία και η ουρά των μετεξεταστέων, που περίμενε για εξέταση, αριθμούσε μερικές δεκάδες μέτρα! Αριστούχοι; Σπάνιο είδος! Η συντριπτική πλειοψηφία των μαθητών όμως, ακόμη και της βαθμολογίας του 10 και 11 έμπαινε στο πανεπιστήμιο.
Ιούνιος στη σημερινή εποχή. Αποτελέσματα; Το ένα τρίτο των μαθητών είναι αριστούχοι και σπανίως, ανά 400 μαθητές, να είναι 4-5 μετεξεταστέοι. Επαναλαμβάνουν την τάξη μόνο όσοι έχουν μείνει από απουσίες! Μεγάλο ποσοστό των μαθητών, αν και καταφέρνουν να μπουν στο πανεπιστήμιο, δεν καταφέρνουν να το τελειώσουν ποτέ! Ο κύριος λόγος είναι η αδυναμία τους και η ελλιπείς γνώσεις τους, με τις οποίες σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να κατανοήσουν την επιστήμη τους, αναγκαζόμενοι εκ των πραγμάτων να σταματήσουν τις σπουδές τους, πριν καν τις αρχίσουν.
Πριν λίγο καιρό έγραφα για τις πανελλήνιες εξετάσεις και τις επιδόσεις των σημερινών μαθητών. Πρόσφατα ανακοινώθηκαν οι βάσεις των φετινών εξετάσεων που επιβεβαίωσαν για μια ακόμη φορά την διαρκή πτώση των επιδόσεων των υποψηφίων τα τελευταία χρόνια. Εδώ και δεκαετίες κανένας υπεύθυνος δεν κάθεται να προβληματιστεί για το τι πραγματικά φταίει, για όλη αυτή την κατάντια του εκπαιδευτικού συστήματος. Οι συνδικαλιστές σίγουρα φέρουν μερίδιο ευθύνης. Φέτος αγωνίζονταν να μη δώσουν εξετάσεις τα παιδιά, λόγω πανδημίας. Όλα για τα παιδιά! Να μην κουραστούν τα παιδιά, να μην τους δημιουργηθούν ψυχολογικά προβλήματα!. Αναρωτιέμαι γιατί σε προηγούμενες γενιές κανένας μαθητής δεν είχε ψυχολογικά προβλήματα, παρά το χωρίς φροντιστήριο διάβασμα που έκαναν οι περισσότεροι, αλλά κανένας τους δεν σκέφτονταν ότι θα κουραστεί; Ή το, στην κυριολεξία, τρομακτικό μπούλινγκ που υπήρχε τότε από συμμαθητές και εκπαιδευτικούς. Μέσα απ’ αυτήν ακριβώς όμως τη διαδικασία, μαθαίναμε και οι χειρότεροι μαθητές να αντιμετωπίζουμε κάθε εμπόδιο στη ζωή μας, για να διεκδικήσουμε στη συνέχεια το κομμάτι που μας αναλογούσε στα δύσκολα μονοπάτια της ζωής.
Σήμερα με τις «εξαιρετικές μεταρρυθμίσεις» που έχουν γίνει κατά διαστήματα στην παιδεία, όλοι οι μαθητές στο δημοτικό, έτσι κι αλλιώς, προβιβάζονται με Α για να μη τους δημιουργήσουμε ψυχολογικά προβλήματα και στο γυμνάσιο με 17-18-19 ή 20, διαβάσουν δεν διαβάσουν, μάθουν δεν μάθουν. Έτσι μαθαίνουν από μικρά παιδιά στο ψέμα, νομίζοντας ότι παρ’ ότι γνωρίζουν ελάχιστα, είναι αριστούχοι. Απολύτως καμία σύγκριση με παλαιότερα. Έχουμε ένα απίστευτο ποσοστό αριστούχων παγκοσμίως. Η Μαρία Ευθυμίου, καθηγήτρια του πανεπιστημίου της Αθήνας, έχει πει ότι ο απόφοιτος δημοτικού του σχολείου της γειτονιάς πριν από 40 χρόνια, ήξερε πολύ περισσότερα από πολλούς αποφοίτους Λυκείου σήμερα. Πως φτάσαμε όμως ως εδώ; Η νοοτροπία αυτή αποφασίστηκε και καθιερώθηκε κατά τη δεκαετία του 80, με το τότε κύμα του προοδευτισμού της μεταπολίτευσης, όλοι ίσοι κτλ. για να μην επιβαρύνεται η ψυχική υγεία των μαθητών! Εδώ όσο κι αν δεν μας αρέσει, μεγάλη ευθύνη φέρουν οι προοδευτικές δυνάμεις της χώρας, οι οποίες ήθελαν να επιβάλουν το δικό τους στίγμα στην παιδεία, με νέες προοδευτικές ιδέες. Με τη διαφορά όμως ότι αυτές οι ιδέες στη χώρα του ωχαδερφισμού, του ρουσφετιού και της λαμογιάς, φάνηκε ότι ήταν παντελώς ανεφάρμοστες! Και αυτό αποδείχτηκε ξεκάθαρα στα επόμενα χρόνια.
Στη χώρα μας αν καταφέρεις και περάσεις στους άλλους την εντύπωση ότι είσαι προοδευτικός, στη συνέχεια ότι και να κάνεις όλοι το ανέχονται, αφού καθένας φοβάται να στηλιτεύσει το παράλογο, για να μην τον χαρακτηρίσουν οι προοδευτικοί φασίστα, αντιδραστικό και όλα τα συναφή…
Η βαθμολογική κλίμακα στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση είναι από το 0 έως το 20. Η βάση έχει οριστεί στο 10 που σημαίνει ότι θα πρέπει να έχεις τουλάχιστον τις μισές – ελάχιστες γνώσεις των μαθημάτων, για να περάσεις στην επόμενη τάξη. Τα αποτελέσματα κάθε χρόνο δυστυχώς δείχνουν ότι αυτή γνώση δεν υπάρχει! Παρ’ όλα αυτά όλοι πλέον τελειώνουν το Λύκειο!
Φοβόμαστε να βαθμολογήσουμε τα παιδιά με μικρούς βαθμούς στο δημοτικό, αλλά και στις άλλες βαθμίδες της εκπαίδευσης, για να μην τους δημιουργήσουμε ψυχολογικά προβλήματα. Έτσι οι περισσότεροι μαθητές, χωρίς να συναντήσουν ποτέ την εκπαιδευτική αλήθεια τους και τις πραγματικές δυνατότητες τους, φτάνουν στην πόρτα των πανελληνίων, νομίζοντας ότι όντως είναι αριστούχοι, αλλά το αποτέλεσμα δείχνει δυστυχώς πολύ διαφορετικό.
Έχει γίνει πολύς λόγος για την αριστεία, ειδικά τα τελευταία χρόνια. Περισσότερο, κατά την ταπεινή μου άποψη, είναι επειδή η αντιπολίτευση στην Ελλάδα ουδέποτε θα συμφωνήσει με προγράμματα της κυβέρνησης και θα πρέπει να καταθέσει κάποια πρόταση, για να δείξει ότι διαφοροποιείται και παρουσιάζει κάτι καινούριο. Μόνο που το καινούριο, το οποίο έχει παρουσιαστεί στην εκπαίδευση τις τελευταίες δεκαετίες, δεν είναι απαραίτητα το καλύτερο και απέχει παρασάγγας από την πραγματικότητα, καταποντίζοντας τη χώρα μας στην εκπαίδευση παγκοσμίως! Κανένας υπουργός δεν κρατά τα θετικά και να κτίσει πάνω σ’ αυτά. Όλοι γκρεμίζουν για να κτίσουν από την αρχή. Αλλά όπως λέει και μια σοφή παροιμία του λαού μας «ολημερίς το χτίζανε το βράδυ γκρεμιζόταν!» και η εκπαίδευση γκρεμίζεται συνέχεια, γιατί δεν υπήρξε ποτέ σοβαρό πρόγραμμα γι’ αυτήν, με σοβαρές υλοποιήσιμες προτάσεις και πρακτικές. Είναι πραγματικά άξιο απορίας πως ακόμη κατά διαστήματα, υπάρχουν μικρές εκπαιδευτικές αναλαμπές.
Στις φετινές πανελλήνιες οι υποψήφιοι κέρδισαν την είσοδο τους στο πανεπιστήμιο ακόμη και με βαθμολογία 6,8 ! οπωσδήποτε το 6,8 είναι καλύτερο από τη λευκή κόλλα που τους έδινε το εισιτήριο, για το πανεπιστήμιο, πριν μερικά χρόνια. Αλλά σε κάθε περίπτωση δεν είναι το καλύτερο, ούτε και ο στόχος που πρέπει να έχει μια χώρα για τη νεολαία της, η οποία θα κληθεί να αναλάβει τη διακυβέρνηση της στα επόμενα χρόνια.
Με την ανακοίνωση των φετινών βάσεων φάνηκε ξανά η γύμνια του εκπαιδευτικού συστήματος. Οι αριστούχοι είναι λιγότεροι και οι μέτριοι κατηφορίζουν προς τη βάση. Είναι αξιοσημείωτο ότι αρκετές σχολές έμειναν με κενές θέσεις! Στη Ναυτικών δοκίμων – μηχανικών, που κάποτε τη θεωρούσαν σπουδαία σχολή, η βάση έπεσε 2252 μόρια! Στη σχολή Ευελπίδων έμειναν κενές θέσεις, όπως και στην υπολογιστών Κοζάνης, ενώ στη Νοσηλευτική Διδυμοτείχου δεν πέρασε ούτε ένας υποψήφιος! Τα ΜΜΕ ενημέρωσαν ότι συνολικά 10.900 θέσεις στα πανεπιστήμια έμειναν κενές από την αδυναμία των υποψήφιων να εισαχθούν σ’ αυτές! Που είναι λοιπόν οι άπειροι αριστούχοι των δημοτικών, των γυμνασίων και των λυκείων;
Αρχές της δεκαετίας του 80 ο σκηνοθέτης Θόδωρος Μαραγκός σκηνοθέτησε μια εξαιρετική ταινία το «Μάθε, παιδί μου, γράμματα». Εκεί σε κάποια σκηνή ο ηθοποιός Κώστας Τσάκωνας μονολογεί : 6 χρόνια στο δημοτικό! 6 χρόνια στο γυμνάσιο! 6 στο πολυτεχνείο! 6 χρόνια στο εξωτερικό! τα υπόλοιπα χρόνια της ζωής μου που πήγαν; Για να μη φτάσει η σημερινή νεολαία να πει το ίδιο πράγμα αργότερα, θα πρέπει να παρθούν άμεσα μέτρα. Όχι σήμερα ή αύριο, αλλά χθες!!!
Η παιδεία είτε μας αρέσει, είτε όχι, είναι η μόνη λύση στα πολλαπλών ειδών προβλήματα που έχουν συσσωρευτεί για δεκαετίες στο ελληνικό κράτος. Στην αποτυχία των εξελίξεων της παιδείας όλοι όσοι εμπλέκονται σ’ αυτήν, προφανώς έχουν το μερίδιο ευθύνης που τους αναλογεί. Ωστόσο κύρια δεν φταίνε ούτε οι εκπαιδευτικοί, οι οποίοι έτσι κι αλλιώς εφαρμόζουν αναγκαστικά τα προγράμματα του υπουργείου παιδείας, ούτε τα φροντιστήρια, ούτε η παραπαιδεία, γιατί όλα γίνονται και εποπτεύονται (υποτίθεται) από το κράτος. Το να κλείνεις ή να ανοίγεις νέα τμήματα ΑΕΙ χωρίς προγραμματισμό, να αλλάζεις προγράμματα σπουδών, εισαγωγές και εξαγωγές μαθημάτων, ανάλογα με τα κέφια της κυβέρνησης και οι μαθητές να μην ξέρουν τι τους ξημερώνει, όπως και κρίσεις διευθυντών, πρυτάνεων κτλ, προφανώς και δεν είναι η λύση στο πρόβλημα. Κάποια από αυτά μπορεί να είναι στο σωστό δρόμο, αλλά κανένα από αυτά δεν βελτιώνει το επίπεδο μόρφωσης και γνώσης των μαθητών όλων των βαθμίδων της εκπαίδευσης και δεν έχει γίνει σχεδόν τίποτα, για πολλά χρόνια, πάνω σ’ αυτό το ευαίσθητο κομμάτι της παιδείας. Το εκπαιδευτικό σύστημα θέλει γενναίες αποφάσεις και ρηξικέλευθες, άμεσες, με μακροπρόθεσμο στόχο λύσεις, για να μπορέσει η χώρα να δρέψει τους ανάλογους καρπούς.
Έχω αναφερθεί ξανά στο συνδικαλισμό και τις ευθύνες του. Το ότι κάποιος αγωνίζεται για την ειδικότητα του και τις ιδέες του, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι αγωνίζεται και για τα σωστά μακροπρόθεσμα αποτελέσματα. Παραδείγματα με κολοσσιαία λάθη υπάρχουν άπειρα στο παρελθόν, αλλά δεν θα αναφερθώ σ’ αυτά. Θα ξαναπώ όμως ότι η μόνη λύση για να ξεκολλήσει η χώρα από τον πάτο της εκπαίδευσης, είναι να καθίσουν στο ίδιο τραπέζι όλοι ανεξαιρέτως όσοι εμπλέκονται με την παιδεία και να φτιαχτεί ένα πρόγραμμα μακροπρόθεσμο, τουλάχιστον 15 ετών, ώστε να δούμε τα σίγουρα αποτελέσματα του και να δουλέψουμε πάνω στις όποιες αδυναμίες του. Τότε και μόνο τότε η εκπαίδευση στη χώρα μας θα μπορέσει να ακολουθήσει τις εξελίξεις σε παγκόσμιο επίπεδο και θα μπορέσει να δει καλύτερες μέρες. Γιατί η παιδεία έτσι κι αλλιώς είναι το βαρόμετρο σε οτιδήποτε συμβαίνει ανά τον κόσμο.
