Ψυχές μη ανταλλάξιμες
(Απόηχος 1)
«Τα σπίτια μας ανταλλάχτηκαν!
Τα χωράφια μας ανταλλάχτηκαν!
Τα σώματά μας ανταλλάχτηκαν!
Όχι, όμως και οι ψυχές μας!!
Αυτές δεν ανταλλάχτηκαν
ποτέ! Ποτέ και με τίποτε!
Έμειναν στις γενέθλιες πατρίδες μας!…
Εκεί περιφερόμαστε ασώματες ψυχές,
ενώ στις νέες μας, άψυχα σώματα»!
«Καταραμένη Λωζάνη!»
(Απόηχος 2)
Συνειρμικά φτάνει στ’ αυτιά μου
με την καυτή ανάσα του ο απόηχος
«Καταραμένη, άτιμη Λωζάνη!»
απ’ τον προσφυγικό Συνοικισμό
των παιδικών μου χρόνων
ως εξύβριση…
κακιάς γυναίκας, αρχικά,
τόπου εχθρικού, αργότερα,
κι έπειτα της Συνθήκης για
την Ανταλλαγή των Πληθυσμών,
που ’βαλε τη βαριά ταφόπλακά της
στ’ όνειρο πάνω της Επιστροφής τους!
Τώρα, που η επιθετική αναθεώρησή της
απ’ τους απέναντι Νέο-Οθωμανι(α)κούς
υπερενίσχυσε τη θετική μας θεώρησή της,
ο απόηχος «Καταραμένη, άτιμη Λωζάνη»
της τραγικής πρώτης γενιάς προσφύγων,
που ’νιωσε τη Συνθήκη στο πετσί της,
σαν μέσ’ από… χαρώνιες κλίμακες
αναδύεται -κόντρα σε όποια λήθη
ή όποιο ανούσιο και ανόσιο
δημόσιο μνημόσυνο!…
Πανάγια Γιαγιά
Ποτέ δεν είδα τη μορφή σου ζωντανή,
γιατί «έφυγες» πολύ νωρίς, ούτε και
σε φωτογραφία ή έστω ένα σκίτσο.
Την έβγαλα από τις αφηγήσεις και
την ξεσήκωσα από της Σταύρωσης
την παλαιά εικόνα, που κουβάλησες
από την κόλαση της Σμύρνης το ’22
μαζί με δυο μικρά απ’ τα παιδιά σου!…
Με τη διαφορά ότι η Μάνα Παναγιά
θρηνολογούσε μόνο για ένα γιο
(και μάλιστα αναστάσιμο),
ενώ εσύ για τρεις γιους
και για τον άντρα σου!
Στη φαντασία μου
όρθια στοίχειωσες στη βάρκα
με αγκιστρωμένη τη ματιά σου
στης Σμύρνης τη φλεγόμενη αποβάθρα.
όρθια και εδώ αγναντεύοντας το πέλαγος,
μήπως φανεί το πλοίο της Επιστροφής σας
σπάζοντας της Λωζανο – Συνθήκης τον κλοιό
ή το πλοίο του Ερχομού των αγνοούμενών σου!
Γι’ αυτό, άλλωστε, «έφυγες» και έμεινες
με τα ματάκια σου ορθάνοιχτα,
πανάγια γιαγιά Αναστασία!
* Ο Γιώργος Φρυγανάκης είναι φιλόλογος – συγγραφέας
