Με 20% οικονομία στο αρδεύσιμο νερό υπερδιπλασιάζεται το πόσιμο
Οι πόροι του νερού στο νησί είναι επαρκείς και το πρόβλημα που υπάρχει αφορά στη διαχείρισή τους. Η ορθολογική χρήση του νερού, ο διαχωρισμός των δικτύων άρδευσης και η μείωση του ενεργειακού κόστους, όπου σήμερα αποτελεί τεράστιο βαρίδι για τις Δ.Ε.Υ.Α. της χώρας, που λειτουργούν βιολογικούς καθαρισμούς και γεωτρήσεις για τις οποίες πληρώνουν οικιακό τιμολόγιο, αποτελούν μερικά μόνο από τα προβλήματα που αναζητούν λύσεις, όπως αυτά διατυπώθηκαν από τον πρόεδρο των Ε.Δ.Ε.Υ.Α. και δήμαρχο Ρεθύμνου, Γιώργο Μαρινάκη, αλλά και τον πρόεδρο του Οργανισμού Ανάπτυξης Κρήτης, κ. Θοδωρή Νίνο, στην εκπομπή της τηλεόρασης «Creta» «Live Επικαιρότητα» με την Αντιγόνη Ανδρεάκη, το βράδυ της Τετάρτης, σε τηλεοπτικό πάνελ, που συμμετείχε επίσης ο Κώστας Βουρεξάκης, πρόεδρος Δ.Σ. της Δ.Ε.Υ.Α. Ηρακλείου, ο Σάκης Αρναούτογλου ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ και ο Γιώργος Παπαβασιλείου, μετεωρολόγος.
Στη διάρκεια της συζήτησης τέθηκαν σειρά ζητημάτων που αφορούν στο φαινόμενο της λειψυδρίας στο νησί, στις διαφορές που υπάρχουν σε ανατολική και δυτική Κρήτη, στα προβλήματα των Δ.Ε.Υ.Α., στις κυβερνητικές πρωτοβουλίες, αλλά και στην απουσία χρηματοδοτήσεων για έργα υποδομής που θα θωρακίζουν τις περιοχές.
Αναφορά έγινε και στους σχεδιασμούς του υπουργείου Περιβάλλοντος για τη διοικητική μεταρρύθμιση – συγχώνευση των Δ.Ε.Υ.Α., αλλά και για την ενιαία διαχείριση νερού στην Κρήτη.
Όπως ανέφερε μεταξύ άλλων ο πρόεδρος της Ε.Δ.Ε.Υ.Α. Γ. Μαρινάκης: «Νερό έχουμε. Ανισοκατανεμημένο μεν. Αλλά υπάρχει και εκεί που είναι ακόμα λίγο και εκεί υπάρχουν κακές συμπεριφορές. Άρα αυτό να το μαζέψουμε. Άρα το άλλο είναι τι κάνουμε όταν το νερό τρέχει; Η ραγδαιότητα δημιουργεί αδυναμία απορρόφησης και πάνε τα νερά στη θάλασσα, άρα χάνονται. Τι κάνουμε; Έξυπνα μικρά έργα ανάσχεσης, ώστε να συγκρατήσουμε όσο μπορούμε περισσότερο νερό και να μην πλημμυρίσουν περιοχές».
Και συμπλήρωσε, μιλώντας για τους σχεδιασμούς του υπουργείου, ότι: «Όταν διαβάζεις τις λύσεις οριζοντίως ή τα προβλήματα, πέφτεις έξω. Εμείς έχουμε λειψυδρία αλλά κάνουμε νόμους και όχι φράγματα. Αντί να ακτινογραφήσουμε το πρόβλημα και να δούμε τι μπορούμε να κάνουμε, βάζουμε άλλα πράγματα σε προτεραιότητα. Εγώ είμαι της αρχής ότι όταν πραγματικά ενημερώσουμε τον κόσμο και κάνουμε τις απαραίτητες παρεμβάσεις, θα δούμε αποτελέσματα. Να καθίσουμε σε ένα τραπέζι και να βάλουμε τους επιστήμονες κάτω και να αναδείξουμε όλους τους τομείς και τους ανθρώπους που μπορούν να φανούν χρήσιμοι». Πρόσθεσε επίσης ότι: «λες στον κόσμο ότι το νερό είναι ακριβό, ενώ στην πραγματικότητα το νερό στην Ελλάδα είναι το φθηνότερο στην Ευρώπη. Οι Δ.Ε.Υ.Α. της Ελλάδας έχουν 5,5 χιλιάδες γεωτρήσεις και πληρώνουν οικιακό τιμολόγιο, στο σπίτι σας μπορείτε να κάνετε οικονομία στο ρεύμα, στη γεώτρηση δεν μπορούμε να το κάνουμε αυτό».
«Δεν έχουμε νερό ή δεν έχουμε μυαλό;»
«Με 20% οικονομία στο αρδεύσιμο νερό, υπερδιπλασιάζεται το πόσιμο νερό», ανάφερε ο Γιώργος Μαρινάκης που διερωτήθηκε: «Δεν έχουμε νερό ή δεν έχουμε μυαλό;», ενώ επανέλαβε την επιτακτική ανάγκη διαχωρισμού των δικτύων ύδρευσης και άρδευσης προσθέτοντας ότι: «Πέρσι στην Κρήτη ξοδέψαμε 487 εκατομμύρια κυβικά νερού. Το πόσιμο νερό ήταν 71 εκ. κυβικά. Γι’ αυτό είμαι θυμωμένος με όλους εκείνους που νομοθετούν και κάνουν μία τρύπα στο νερό. Όταν δεν υπάρχει διαχωρισμός δικτύου και τα δίκτυα στην αγροτική άρδευση-ύδρευση είναι κοινά, υπάρχει πρόβλημα. Πρέπει να κάνουμε νέα δίκτυα άρδευσης διαχωρισμένα από αυτά της ύδρευσης».
Αναφορικά με το νομοσχέδιο του ΥΠΕΝ και την πρόβλεψη για περιφερειακή Δ.Ε.Υ.Α. τόνισε ότι: «Είναι καταστροφικό. Πρότεινα στο υπουργείο να δώσουν τη λειτουργική και οικονομική δυνατότητα στον Ο.Α.Κ. για να συνεννοηθούμε όπως πρέπει. Αυτή η ιδέα ήταν αποκρουστική για τους ίδιους. Το ότι αυτή τη στιγμή μπαίνει ο Ο.Α.Κ. από την πίσω πόρτα για το αρδεύσιμο νερό… θεωρώ και εκεί ίσως έχω μια μερική διαφωνία…ότι δεν είναι θέμα νομοθετικό. Έχουμε ξεκαθαρισμένα τα πράγματα. Ο Ο.Α.Κ. με νομοθετική πρόβλεψη διαχειρίζεται όλα τα μεγάλα φράγματα στην Κρήτη και είναι δική του δικαιοδοσία. Από εκεί αγοράζουμε νερό με τιμολόγιο που καθορίζει εκείνος με συνεννόηση μαζί μας. Αποδεχόμαστε τις αυξήσεις, φυσικά εντός προβλεπόμενων λογικών ορίων. Δεν είναι μόνο το τι τιμολογείς, αλλά και το τι μπορείς να εισπράξεις. Ο Ο.Α.Κ. θα παίξει ένα ρόλο αποδεκτό. Ο Ο.Α.Κ. όμως με τίποτα δεν θέλει να πάρει υπό της επίβλεψή του όλες τις γεωτρήσεις από τις Δ.Ε.Υ.Α., τα δίκτυα, τις επισκευές κτλ.».
Ο πρόεδρος του Ο.Α.Κ., Θοδωρής Νίνος, από την πλευρά του σημείωσε ότι: «Το θετικό είναι ότι όλη η συζήτηση καταλήγει και συμφωνούμε όλοι ότι θα βοηθήσει στην λύση η ενιαία διαχείριση υδάτων. Οι επιστήμονες προτείνουν να γίνεται η διαχείριση ανά λεκάνη απορροής. Έχουμε τρεις λεκάνες απορροής στην Κρήτη. Είναι εφικτός στόχος. Ήδη γίνεται ένα master plan τώρα στην Κρήτη που έχει αναλάβει μία εταιρεία μέσω του υπουργείου Ανάπτυξης. Εμείς δώσαμε, καθώς μας ζητήθηκε, το σύνολο των μελετών και στοιχείων προκειμένου να δείξουμε ότι η καταγραφή της υπάρχουσας κατάστασης οδηγεί και στη λύση. Αυτά τα έργα μελετώνται, δημοπρατούνται, κατασκευάζονται σε ένα κύκλο 10 ετών, η Κρήτη είναι πιο μπροστά από άλλες περιοχές της χώρας και έχουμε τη δυνατότητα να κάτσουμε να μιλήσουμε και να βρούμε λύσεις. Το υπουργείο έχει τη διάθεση, γιατί αντιλαμβάνεται ότι η Ελλάδα έχει μείνει λίγο πίσω».
Ιδιαίτερη αναφορά έκανε από την πλερυά του ο δήμαρχος Ρεθύμνου Γ. Μαρινάκης στο έργο «Αξιοποίηση Εγκατάσταση Επεξεργασίας Νερού» του Φράγματος Ποταμών, συνολικού προϋπολογισμού 22.744.480 ευρώ του οποίου η σύμβαση αναθέτεσαι να υπογραφεί άμεσα, λέγοντας ότι: «Στο Ρέθυμνο, το μεγάλο διυλιστήριο καταργεί δεκάδες και εκατοντάδες γεωτρήσεις της ΔΕΔΔΗΕ, ενώ έχουμε και καλύτερη συμπεριφορά από τους πολίτες. Αποτρέπουμε τις διαρροές και τις κλοπές στη διαχείριση του νερού, ενώ οφείλει να καταλάβει και ο αγρότης ότι η υπερ-άρδευση είναι εις βάρος και της καλλιέργειάς του και της ποιότητας του παραγόμενου προϊόντος και νερού, γιατί μεταφέρει όλα τα φυτοφάρμακα και τα νιτρικά στο υπέδαφος. Όλα αυτά αν τα συνεννοηθούμε όλοι μαζί δεν υπάρχει λόγος να αυξηθεί η τιμή του νερού. Επιτέλους ο κ. Σκυλακάκης από τα χρήματα που έχει πάρει από τις υπερτιμολογήσεις των Δ.Ε.Υ.Α., θα πρέπει να τα δώσει για να ξεκινήσουμε από μηδενική αφετηρία».
Πολυεπίπεδο το πρόβλημα διαχείρισης νερού -Τι δείχνουν τα μαθηματικά μοντέλα για την ανατολική και τη δυτική Κρήτη
Πολυεπίπεδο είναι το πρόβλημα της λειψυδρίας ανέφερε ο κ. Νίνος τονίζοντας ότι: «Οι πόροι του νερού είναι επαρκείς στην Κρήτη, ωστόσο το πρόβλημα είναι στη διαχείρισή τους». Ο ίδιος έκανε ιδιαίτερη αναφορά σε ζητήματα που προκύπτουν από τον κατακερματισμό και την αλληλοεπικάλυψη αρμοδιοτήτων, ενώ παρουσίασε τα μοντέλα για ανατολική και δυτική Κρήτη, τα οποία για τη δυτική Κρήτη δείχνουν έλλειμμα τα επόμενα χρόνια σε σχέση με τις ανάγκες ύδρευσης – άρδευσης και τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.
Μεταξύ άλλων ο κ. Νίνος, είπε: «Τα δύο προηγούμενα ξηρά υδρολογικά έτη, δεν απέχουν πολύ από ένα μέσο υδρολογικό έτος στην Κρήτη. Το πρόβλημα δηλαδή δεν το δημιούργησε τόσο η ξηρασία, όσο η ραγδαιότητα των φαινομένων, δηλαδή μία βροχή που έχει μεγάλο ύψος σε μικρό χρονικό διάστημα απορρέει προς τη θάλασσα και δεν μπορούν τα συστήματά μας να την εκμεταλλευτούν».
Παράλληλα, όπως εξήγησε, δεν είναι ίδια η εικόνα της ανατολικής με τη δυτική Κρήτη. «Αλλού έχουμε περίσσευμα υδάτινων πόρων και αλλού έχουμε έλλειμμα. Γι’ αυτό μιλάω για ενιαία διαχείριση και βάζω σε αυτήν την εξίσωση αυτή την παράμετρο. Τα Χανιά, η δυτική Κρήτη παρουσιάζουν έλλειμμα μελλοντικά, όπως παρουσιάζει το μαθηματικό μοντέλο που δείχνει πως θα αντέξουν τα υδατικά ισοζύγια στην εξέλιξη σε σχέση με τη ζήτηση και την κλιματική αλλαγή. Το Ηράκλειο βρίσκεται στα «κόκκινα» και απλώνεται μελλοντικά σε όλο το βόρειο μέτωπο. Φέτος έχουμε πάρα πολύ χαμηλές δυνατότητες να δώσουμε νερό. Ο Ο.Α.Κ. από το 2016 μέχρι σήμερα έχει δώσει στην ύδρευση 227 εκατομμύρια κυβικά νερό και στην άρδευση μόλις 98. Έχει μετατοπιστεί σταδιακά όσο περνάει ο χρόνος η διαχείριση του υδάτινου πόρου για ύδρευση. Υπάρχει μία εσφαλμένη εικόνα ότι ο Ο.Α.Κ. διαχειρίζεται νερά για άρδευση ως επί το πλείστον, ενώ δεν ισχύει αυτό. Για το Ηράκλειο δώσαμε 10 εκ. κυβικά νερού το 2023 και στους τρεις δήμους, το 2022 15 εκ., φέτος 4,4 εκ. και έχουμε ακόμα ποσότητες που δεν ξεπερνούν το 1.5 εκ. Δηλαδή θα πάμε σε σχέση με το 2022 σε 45% διαθέσιμης ποσότητας. Άδειασε το φράγμα. Αν δεν έχουμε φαινόμενα τέτοια που θα το τροφοδοτήσουν θα έχουμε πρόβλημα.
Το μεγάλο πρόβλημα με τη διαχείριση του νερού στην Κρήτη έχει να κάνει και με την άνιση κατανομή της ζήτησης κατά τη διάρκεια του έτους. Διαφορετικές είναι οι απαιτήσεις για νερό το χειμώνα και διαφορετικές το καλοκαίρι».
Ο πρόεδρος του Οργανισμού Ανάπτυξης Κρήτης, Θοδωρής Νίνος, ξεκαθάρισε ότι η κοστολόγηση του Ο.Α.Κ. γίνεται με βάση τα όσα προβλέπει η ΚΥΑ για το περιβαλλοντικό τέλος: «Δεν θα υπάρχει αναφορά στο άρθρο 9 της ΚΥΑ και από εμάς εφαρμόζεται. Ο Ο.Α.Κ. τις μελέτες κοστολόγησης τις διεξήγαγε με γνώμονα αυτήν την πρόβλεψη. Προβλεπόταν και το περιβαλλοντικό και το τέλος φυσικών πόρων και της διαχείρισης του οικονομικού κόστους. Δεν θα επέλθει κάποια ριζική αλλαγή στην τιμολόγηση του νερού από τον Ο.Α.Κ. Όπως όλοι οι πάροχοι, έτσι και ο Ο.Α.Κ. είχε θέματα λόγω της αύξησης του ενεργειακού κόστους. Δεν αυξήσαμε το τιμολόγιο το 2021-2022, αυτό έγινε το 2023. Μια αύξηση ενός λεπτού και το 2024 υπήρξε μια αύξηση σε συνεννόηση με τις Δ.Ε.Υ.Α. του νησιού για να μπορούν να το απορροφήσουν. Εξάλλου, η πολιτική που εφάρμοσε ο Οργανισμός ήταν να επικουρήσουμε τις Δ.Ε.Υ.Α. να συνεχίσουν να κάνουν χωρίς προβλήματα οικονομικής φύσεως το έργο διαχείρισης του υδάτινου πόρου και να φτάνει με την ποιότητα και την ποσότητα που πρέπει στον τελικό καταναλωτή».
Ο πρόεδρος της Ε.Δ.Ε.Υ.Α., Γιώργος Μαρινάκης, αναφερόμενος στην τιμολόγηση του νερού είπε: «Για το νερό υπάρχει ψηφισμένη μία πρόσφατη ΚΥΑ που λέει ότι το νερό οφείλει να συμπεριληφθεί στην τιμή του περιβαλλοντολογικού τέλους που δεν υπήρχε, την αναπλήρωση του φυσικού πόρου που υπάρχει και βρίσκεται σε ένα επίπεδο 70-80% και τέλος για τα έργα υποδομής που πρέπει να κάνει η πολιτεία. Το νερό το πληρώνεται λίγο πάνω από το ένα ευρώ, αλλά πρέπει να μειωθεί το ενεργειακό κόστος για να μην έχουν υπέρβαρες επιβαρύνσεις τα νοικοκυριά».
Αγκάθι ο κατακερματισμός και η αλληλοεπικάλυψη αρμοδιοτήτων
Από την πλευρά του πρόεδρος του Ο.Α.Κ. σημείωσε ότι το μεγάλο πρόβλημα είναι ο κατακερματισμός και η αλληλοεπικάλυψη αρμοδιοτήτων: «Το πρόβλημα είναι ο κατακερματισμός και η αλληλοεπικάλυψη αρμοδιοτήτων. Προφανώς στο πρόσφατο πρόβλημα που αντιμετωπίσαμε όλοι με την αύξηση του κόστους ενέργειας, θεωρώ υπάρχουν λύσεις και ήδη έχει αρχίσει και εκτονώνεται αυτό το κόστος. Είναι σαφές ότι πρέπει να δοθεί ενεργειακός χώρος σε όλους τους παρόχους που ασχολούνται με τη διαχείριση υδάτινων πόρων, ιδιαίτερα αυτούς που είναι επιβαρυμένοι, διότι λειτουργούν αντλιοστάσια είτε ύδρευσης είτε άρδευσης. Αυτό είναι το κρίσιμο σημείο για να δημιουργηθεί αντίδοτο στην υπέρμετρη έκθεση των οργανισμών μας στην μεταβλητότητα του ενεργειακού κόστους».
Από κει πέρα υπάρχουν αρκετά άλλα προβλήματα που έχουν να κάνουν, όπως είπε, με την απουσία στοχευμένων χρηματοδοτήσεων: «Η έλλειψη χρηματοδοτήσεων και χρηματοδοτικών εργαλείων που δεν είναι στοχευμένα και που δεν έχουν τη λογική της ολιστικής παρέμβασης, αλλά γίνονται τμηματικά και αποσπασματικά είναι μεγάλο πρόβλημα. Δεν υπήρχε στόχευση. Κάθε πάροχος προσπαθούσε με δικές του συνέργειες και με δικό του σχεδιασμό να βοηθήσει τη δική του αποτελεσματικότητα. Δεν μπορούσαμε να πετύχουμε ένα πολλαπλασιαστικό συντελεστή, να ενισχύσουμε τα συστήματά μας και σε παροχές και σε ποσότητες και σε αποτελεσματικότητα διαχείρισης του πόρου. Για αυτό θεωρώ ότι εύλογα έχει ανοίξει η συζήτηση για νομοθετική μεταρρύθμιση στο κομμάτι της διαχείρισης των υδάτινων πόρων. Ο τρόπος μέχρι σήμερα έχει προβλήματα και υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης. Αντιλαμβάνομαι τις ενστάσεις της Δ.Ε.Υ.Α., θεωρώ όμως ότι με καλή διάθεση που υπάρχει και από την Ε.Δ.Ε.Υ.Α., έχει μια εξαιρετική πρόταση με μικρές παρεμβάσεις για τον Ο.Α.Κ., είναι ένα καλό κείμενο αφετηρίας μιας διαβούλευσης. Θα περιμένουμε και τις προτάσεις του αρμόδιου υπουργείου».
Επιμέλεια: Ελπίδα Αριστείδου
