Τα όρια του εκφοβισμού στη σχολική κοινότητα μέσα από μια ολιστική προσέγγιση

Την ώρα που τα φαινόμενα βίας είναι σε έξαρση στην κοινωνία αλλά και στη σχολική κοινότητα με τα περιστατικά που καθημερινά βλέπουν το φως της δημοσιότητας να αυξάνονται και μάλιστα να είναι πιο άγρια από το παρελθόν, οι επιστήμονες επισημαίνουν ότι είναι αναγκαία η σωστή ενημέρωση και η ανάληψη πρωτοβουλιών και δράσεων, μέσα από τις οποίες θα υπάρξει μια ολιστική προσέγγιση στο πρόβλημα.

Το επίκαιρο θέμα με τίτλο «Εκφοβισμός και παραβατικές συμπεριφορές στη σχολική κοινότητα», αποτέλεσε το αντικείμενο συζήτησης της τέταρτης συνάντησης του Κύκλου Ομιλιών του Π.Κ. με θεματική «Εκπαίδευση και δεξιότητες στην ψηφιακή εποχή», που πραγματοποιήθηκε την περασμένη Δευτέρα στο Σπίτι του Πολιτισμού.

Σύμφωνα με τους ομιλητές της εκδήλωσης Κωνσταντίνο Κόκκινο, καθηγητή Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας στο Παιδαγωγικό τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης και Στέφανο Πλεξουσάκη, κλινικό ψυχολόγο PhD και ψυχοθεραπευτή, υπάρχει η ανάγκη οριοθέτησης του απλού «πειράγματος», της επιθετικότητας και της βίας στη σχολική κοινότητα, καθώς επίσης και η κατανόηση του προφίλ του θύτη, για την ολιστική αντιμετώπιση των φαινομένων εκφοβισμού.

Ο κ. Κόκκινος με την ομιλία του με τίτλο «Πολλαπλές Όψεις της Αλληλεπίδρασης: Αποσαφηνίζοντας τα όρια του εκφοβισμού» ανέδειξε τα όρια του εκφοβισμού και της ανεπιθύμητης συμπεριφοράς στο σχολικό περιβάλλον, ενώ αναφέρθηκε ιδιαίτερα στον ρόλο του θύτη και στη σημασία των εκάστοτε προθέσεών του. Συγκεκριμένα ο κ. Κόκκινος μιλώντας στα «Ρ.Ν.» ανέφερε: «Ο κόσμος έχει ευαισθητοποιηθεί πάρα πολύ και καταγγέλλει πλέον τα περιστατικά. Όσο πιο πολύ γνωρίζουμε για ένα φαινόμενο, τόσο πιο πολύ πιστεύουμε ότι μπορούμε να το εντοπίσουμε και να το αναγνωρίσουμε. Για εμένα είναι σημαντικό να μπορέσω να βοηθήσω τον κόσμο να κατανοήσει τι είναι και τι δεν είναι εκφοβισμός. Πολλές φορές κάποια παιδιά στο προάυλειο του σχολείου μπορεί να συμπεριφέρονται με έναν τρόπο που για κάποιους μπορεί να θυμίζει μπούλινγκ, αλλά μπορεί και να μην είναι. Να είναι απλώς αγένεια ή απρεπή συμπεριφορά. Το θέμα είναι από που γνωρίζει ο κόσμος και ενημερώνεται για τέτοια θέματα».

Όπως προσθέτει: «Είχε γίνει πάρα πολύ της μόδας, όποιο παιδί ήταν ζωηρό το έλεγαν ότι είναι υπερκινητικό. Τώρα με το μπούλινγκ εννοείται ότι υπάρχουν πολύ σοβαρά περιστατικά και πρέπει να καταγγέλλονται. Εγώ όμως θα ήθελα να γίνει ξεκάθαρο το τι είναι πείραγμα, τι είναι εκφοβισμός και τι είναι βία. Το πείραγμα είναι κυρίως καλοπροαίρετο, όμως πολλές φορές μπορεί να φτάσει στα όρια να παρεξηγηθεί και να μετεξελιχθεί σε εκφοβισμό. Αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό να το γνωρίζει κανείς. Όταν ένα άτομο υφίσταται πείραγμα και νιώθει άβολα, σημαίνει ότι δεν είναι πείραγμα για αυτόν αλλά προσβολή. Γι’ αυτό λοιπόν και εδώ θα πρέπει τα παιδιά να γνωρίζουν τα πάντα. Όλα έχουν να κάνουν με τη γνώση και να αντιλαμβάνεται κανείς τα όρια του φαινομένου. Από την άλλη, η επιθετική συμπεριφορά έχει μέσα πρόθεση. Δηλαδή συμπεριφέρομαι με έναν τρόπο που επιθυμώ να βλάψει τον άλλον. Άρα λοιπόν, στην επιθετικότητα έχουμε το ότι κάποιος θέλει να κάνει κακό σε κάποιον άλλον. Η επιθετικότητα μπορεί να είναι αντιδραστική, που συνήθως είναι. Κάποιος μετά από θυμό αντιδρά αμέσως. Μπορεί όμως να είναι και προμελετημένη αντίδραση που κάποιος σχεδιάζει να επιτεθεί σε κάποιον άλλον που του έχει κάνει κάτι που τον έχει ενοχλήσει. Στη βία μιλάμε για πιο αυξημένη ένταση επιθετικότητα, η οποία μπορεί να κοστίσει μέχρι και τη ζωή του άλλου. Κάπως έτσι τοποθετούνται ιεραρχικά». 

Από την πλευρά του ο κλινικός ψυχολόγος Στέφανος Πλεξουσάκης μίλησε για τα κίνητρα του θύτη και ενδεχομένως τα τραύματα που κουβαλάει και τον οδηγούν σε παραβατική συμπεριφορά. Ο τίτλος της ομιλίας του κ. Πλεξουσάκη ήταν «Παραβατικότητα στα παιδιά και τους εφήβους: Από το Ατομικό στο Συλλογικό τραύμα».

«Πέρα από το προφίλ του θύματος, είναι απαραίτητο να εξετάζουμε και το προφίλ του θύτη» τόνισε ο κ. Πλεξουσάκης, ώστε να προσεγγιστεί το φαινόμενο εκφοβισμού ολιστικά για ένα ασφαλές σχολικό περιβάλλον. Επίσης αναφέρθηκε σε ένα πρόγραμμα που έχει αναπτύξει ο ίδιος και η ομάδα του. Συγκεκριμένα μιλώντας στα «Ρ.Ν.», επεσήμανε:

«Το φαινόμενο του εκφοβισμού δεν είναι ξεκομμένο από την οικονομική κρίση, από τον κορονοϊό και από όλες τις πιέσεις τις οποίες δέχεται η σύγχρονη οικογένεια και τον ρόλο της οικογένειας μέσα σε ένα πολύ πιεστικό περιβάλλον και το αποτέλεσμα ακριβώς έρχεται να αναδυθεί μέσα από αυτήν τη συμπτωματολογία του εφήβου με την παραβατικότητα και όλα αυτά τα φαινόμενα τα οποία μπαίνουν μέσα σε μια καινούργια περίοδο, λόγω και της διάδοσης από την τεχνολογία και το διαδίκτυο. Οπότε έχουμε να κάνουμε με καινούργια φαινόμενα και καλούμαστε να οργανώσουμε ολοκληρωμένα προγράμματα, ώστε να μπορέσουμε να πλαισιώσουμε τα παιδιά αυτά και να δούμε – όπως λέμε – το τραύμα του θήτη, και όχι μόνο του θύματος, για να μπορέσουμε να πλαισιώσουμε κατάλληλα τα ευάλωτα αυτά παιδιά και τις οικογένειές τους. Οι έρευνες δείχνουν ότι τα παιδιά τα οποία εμπλέκονται σε εκφοβιστικά φαινόμενα και παραβατικότητας, δεν είναι παιδιά τα οποία απλά δεν έχουν καλές κοινωνικές δεξιότητες. Είναι παιδιά τραυματισμένα και γι’ αυτόν τον λόγο, το μοντέλο το οποίο προτείνουμε έχει να κάνει με την ανάπτυξη μίας ολοκληρωμένης προσέγγισης που βασίζεται στη διαταραχή του μετατραυματικού στρες. Μόνο εάν δούμε το φαινόμενο ολιστικά και βαθύτερα, θα μπορέσουμε να βοηθήσουμε αυτά τα παιδιά».

Ο κ. Πλεξουσάκης πρόσθεσε ότι χρειάζεται ενημέρωση επισημαίνοντας ότι: «Ο κόσμος πρέπει να ενημερώνεται ανάλογα με το πόστο στο οποίο εργάζεται. Παράδειγμα ο εκπαιδευτικός στο σχολείο είναι δύσκολο να αντιμετωπίσει το φαινόμενο της παραβατικότητας από μόνος του. Θα πρέπει να ζητήσει τη βοήθεια του ειδικού ψυχολόγου και να γίνει μια διεπιστημονική αξιολόγηση και μέσα από αυτήν τη διεπιστημονική αξιολόγηση να γίνει παρέμβαση σε όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, στην οικογένεια και φυσικά στο ίδιο το παιδί και τον έφηβο. Το πρόγραμμα που έχουμε αναπτύξει εμείς βασίζεται στην έρευνα που κάναμε σε όλη την Ελλάδα στο φαινόμενο του εκφοβισμού και της παραβατικότητας και όπως σας είπα και πριν βασίζεται πάνω στο μοντέλο του στρες, της μετατραυματικής διαταραχής. Προγράμματα υπάρχουν πολλά, αναλόγως με το τι θέλει να θεραπεύσει κάποιος και πως αναπτύσσουμε αυτά τα προγράμματα».

Την εκδήλωση συντόνισε ο διευθυντής Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Λάμπρος Καρβούνης.

Σημειώνεται ότι ο κύκλος ομιλιών για το ευρύ κοινό «Το Πανεπιστήμιο στην Κοινωνία» συνδιοργανώνεται από τη Σχολή Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κρήτης, τα ενταγμένα στο Κ.Ε.ΜΕ. (Κέντρο Ερευνών και Μελετών) εργαστήριά της, την Περιφερειακή Ενότητα Ρεθύμνου και τον δήμο Ρεθύμνης. Η φετινή χρονιά είναι αφιερωμένη στη θεματική ενότητα «Εκπαίδευση και δεξιότητες στην ψηφιακή εποχή» και διοργανώνεται σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Ρεθύμνου και τη Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ρεθύμνου.