«Θυμέλη»: Ένα Δυναμικό Πολυμεσικό Λεξικό Ανοικτής Πρόσβασης για τις Παραστατικές Τέχνες

Πώς θα αντιμετωπιστεί η γλωσσική «βαβέλ» που χαρακτηρίζει την ορολογία των σύγχρονων Παραστατικών Τεχνών; Κατά τις τρεις τελευταίες δεκαετίες παρατηρείται μία έντονη σύγχυση σε ζητήματα ορολογίας, γεγονός το οποίο οφείλεται πρωτίστως στην ίδια την εξέλιξη της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Νέες εκφάνσεις των Παραστατικών Τεχνών, ανοικτές, πολύμορφες, ρευστές, αμφίσημες και δύσκολα επιδεχόμενες την όποια ανάλυση, δημιουργούν μία νέα ανάγκη περιγραφής, σημασιοδότησης, άρα και επικαιροποίησης της ορολογίας τους. Όροι όπως: «περφόρμανς», «περφόρμερ», «κάστινγκ», «τρέινινγκ», «χάπενινγκ», αλλά και «τοποειδικός», «επιτέλεση», «εμβυθιστικό θέατρο», «εννοιολογική/εννοιακή τέχνη», «ομιλιακή πράξη» και πάρα πολλοί άλλοι, χρησιμοποιούνται μεν, ωστόσο θα πρέπει να διερευνηθεί η ακρίβεια της απόδοσής τους και να οριστεί το εννοιολογικό τους πλαίσιο. Πώς θα αποφευχθούν οι παρερμηνείες και πώς θα περιοριστεί το φαινόμενο της αγγλοποίησης (anglicization), δηλαδή της καταχρηστικής καταφυγής στη «βολική» αγγλική ή άλλη ξενική ορολογία;

Την απάντηση φιλοδοξεί να δώσει η «Θυμέλη», ένα νέο ερευνητικό έργο, χρηματοδοτούμενο από το Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας (ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ.), στο πλαίσιο της Δράσης «Χρηματοδότηση της Βασικής Έρευνας (Οριζόντια υποστήριξη όλων των Επιστημών)», Υποδράση 2. Το έργο αυτό αποσκοπεί στη δημιουργία ενός καινοτόμου πολυμεσικού Λεξικού για τις Παραστατικές Τέχνες. Πρόκειται για ένα βασικό εργαλείο υποδομής, διαδικτυακά προσβάσιμο, το οποίο θα περιέχει περισσότερα από 600 λήμματα.

Μία ευρεία σύμπραξη πολυάριθμων ερευνητικών και ακαδημαϊκών ιδρυμάτων φιλοδοξεί να καθιερώσει ένα κοινό και έγκυρο λεξιλόγιο για τις Παραστατικές Τέχνες, μέσω του οποίου θα είναι δυνατόν να επικοινωνήσουν η επιστημονική και η καλλιτεχνική κοινότητα, αλλά και το ευρύτερο κοινό.

Το Λεξικό «Θυμέλη» θα δημιουργηθεί με τη μορφή διαδικτυακής πλατφόρμας, η οποία θα προσφέρει ανοικτή πρόσβαση και δυναμικό πολυμεσικό περιεχόμενο με χαρακτηριστικά πληθοπορισμού, χρήση υπερμέσων και έμφαση στην προώθηση της ελληνογλωσσίας.

Φορέας υλοποίησης του έργου «Θυμέλη» είναι το Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου με επιστημονικώς υπεύθυνη την αναπληρώτρια καθηγήτρια Έλενα Παπαλεξίου.

Συνεργαζόμενοι φορείς του έργου είναι η Ακαδημία Αθηνών και το Ε.Κ.Ε.Φ.Ε. «Δημόκριτος». Στο έργο συμπράττει μία πολυμελής διεπιστημονική ερευνητική ομάδα, άνω των πενήντα ατόμων. Τα μέλη της προέρχονται από δώδεκα διαφορετικά ιδρύματα της Ελλάδας και του εξωτερικού, ανάμεσα στα οποία: το Πανεπιστήμιο Κρήτης, το Πανεπιστήμιο Πατρών, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, το Ιόνιο Πανεπιστήμιο, η Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, το Aalto University και το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο.

Το Πανεπιστήμιο Κρήτης συνεργάζεται στο έργο «Θυμέλη» με τη συμμετοχή του επίκουρου καθηγητή του Τμήματος Φιλολογίας, Μανώλη Σειραγάκη.

Το πλαίσιο αξιολόγησης της πρότασης ήταν εξαιρετικά ανταγωνιστικό. Η χρηματοδότηση που έλαβε η «Θυμέλη» είναι η υψηλότερη για προτάσεις της κατηγορίας της και ανέρχεται σε 298.000 ευρώ.

Το έργο εκκίνησε επισήμως τον Μάρτιο του 2024, ενώ στις 25 Μαΐου πραγματοποιήθηκε στην Πανεπιστημιακή Λέσχη του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών η εναρκτήρια συνάντηση με τη συμμετοχή της ολομέλειας.\